DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0158
m IN XESklM
desenfi"omscau& CoStKtbestiasiaiij terb venationis causa,vt
ibisSntvenaiuri.vbi prius vjndemiabant & metebant> Sed
quia res ebdemredit, nempead sylueftrem &diutUraamso-
htudinem,hic etiam coniungi poteft vtraqs sententia. Vttaq;
enim conueniens ratio est ingrediedi loea syluestria & vafta
nen sine armis:defensiocpncra vrsbs,lupos, lynces.serpentes
' & alias id genus bestias, hominibus & peconbus inseftas, &
vecario ceruomm.hinnulorum, caprearum,damarum,& si-
mihum, quae sunt vsuiinvi&uhumano. Porrbhsecoften-
dunt. vatlcinium istudextendi vsque ad tempusexiiij Baby-
lonici.Tum enimdemumsuitistasaciesterraeludaicse qiiam
feic describit, vt patet supra cap. 5,. de vinea lchoux, & msta
cap.32.Interrapopulimeispinascnticaassiuget.EtThren.5.
Propter montem Tzionis, qui desolatus eft, pcrquem vulpes
eunchbere. > Pertinentaureraeb vtoftcndanc, Deumnoa £
mqdbdiuitias&copiamsuorumdonotum tollere, sedme-
diocritatcm qnoque sortunarum abraderc&adsurnmampe-
nuriarh redigcre,qnando homincs ingtati, lllis ad iiagit ia sua
^^^^^ abacuntur.
Vstsits 25. Et in omnes morltes istos, qui farculo sarrientur, non ve-
niettimor vepris& fpinse, sed eruntinpascuum bouis, & in-
conculcationempecoris] Vanantinccrpretesinaccommo-
Siist^nrie- dacioneverborumadscopumProphctae. Sednoneftpencu-
'• interpri-'lumin varietatcquandononaguurde dogmatibus. Simpli-
**tionis ad' ciflimum videtur, quod quartum vaftnatis iignum fic.mon-
toitti pofftt. ■ tcs incoh ab hominibus & peconbus, plana mcerim regione
w-vntes culti dcferra. Namincolimontes,&inilhspafcigregespossunt
& tampi de-Xtizm. propter anguftiam loci & homiuummulcitudincm:
sirti.
Sedsi hoc fiatinhominum paucitate & plamcie dcferca&
redacta inveprcts & fruticcta: Non pocett msimagnacladis
&necerTicaciscss~efignum, qusehominescoegeru prosugcre
in locarcmota, fohtaria, moncana, afpera.quae farculis & ii-
gonibusrepurganda funt& colenda, vtvi&uihominum &
pabulo pecorum fercndo fincidonca: fiue hoc metu hoftium
siacduran te bcllo, siue quia tanta ficafpericas tertae, ycmon-
tes sintminnshorridi& sylucftres, & accommodatiores cul-
, tui &pafcuis>quamplaniciesiquaepriusfuerantculrifsimae&
araiecniffimx. Videturcnimclfcantithcfis, idquodpriusdi-
xit:Totaterraeritfenticetum &vcprecum&latibulumfcra-
rum, & quod addit: in montibus autem uon erit timor fentis
& vepris,fed pafcua boum & ouium. Significat ergb ftupen-.
dam totius regioni s Metamorphofin: Locapriusculta,cuca,
' ftuftifera, pecorum pafcua, fore inculta, penculofa, horrida
sentibus & vcpribus.latibula feraru: ita vt prae his.culca & tu-
ta sint illa, quae olim prohorridis habebantur& fterikbus, ac C
proinde desei ta etant. Dicit enim totam terram fore fyiue-
ftrem&infeftampropterferas: & tamenahquosineahomi-
nesforereliquos : Vbiigituvviuent &fe fuftencabunt llli
paucictimsuispauculrs pecoribus/ In montibus,inquic,vbi
farculo parabunt fibifruges & pecoribnspabula Eft enim&
haecparscalamitatis&minarum : qubdqiupriusinooo&
voluptacibus crant fecuri & petulantes:tuncpro horcrs amoe-
nis,vinetis & agris cultis & fertilibus, pafcuis laetis, nunc lati-
tacuri sint.cum labore&penuria&peuculo, in locis afpcris»
fylueftnbus.faxosis & fterilibus.
T H E S I S I.
DEus est autor omnium pcenarum & caftigationum,
quae hominibus propcer ipforumpeccacainssiguntur: *
Etquanquamfsepevcacuradiudicia fua exfequenda, instru-
mentisprauis&pcccantibus Diabolisnempe.&impiis: nui-
ja tamen peccati labe, fan&aipsiusconsilia, dccteca& opera
msiciuntur aut communicant AdducecDominusregem
AssurSibilabit mufcx & api:radet nouacula condudtitia. Ad
ipfumergorefpiciamus in rcbusaduersis & rcucrtamurad
ipsum percutientem nos.
II.
1 Deusfepcnumeropeccatamaiomminposterisimagistra-
tuum in subdicis & fubditorumin magistratibuspunit,quan-
doalijaliorumpeccatisquouis modo confcntiunc& partici-
panc. Adducct super tc,& populum tuum, & domum patris
*a»,&c.Ergo agnoscamus magnitudinem & iustitiam iwe Dei
contra peccatum, & suum quisque ossiciumsaciat,incauen-
^is&sanandis,& suis&aliorumpeccatis&lapsibus»nontan- £
^m nostraejsed etiam alicnse faltttis causa.
' III.
Impij, quamuisad tempus propter salutera ele&orom, &
ptopterDeipaticntiam & iustitiam declarandam, fruant«r
pace&commodistemporalibus : tamen interea Dei iudi-
«ittm non esFugient,& subindc cx leuionb us ingraniores pce-
^s tuuns .doncc tandcm iusto exicio pucant. Adducet Icho-
cap; vni: ^
ua super te,&c. Dies qui non sucmnt a tempore sepaia tionis
Ephraimaluda,&c, Nonergbp:opteripforumressecundas»
fimus eorum similes, fecuricate & prophanitate : & pcenit
minoribus a Deoadmoniti, agamus poenitentiam mature»
nc cum impiis pereamus.
; i "iv.
Quibusrebushominesmaximeconfidunt,extraDeum,&
quaesibiparantpraesidiaaduetfuspericula, prsesertim a Deo
prohibita&damnata:illaipfaplerumquesunteisexitio. Ad-
ducedchouaregem Assur:Radethouaculaillacondu6ta. N .• ...
Ergbprsesidiaillicita&impiancquseramusi&eciaminli- , . A'
citisnecollocemussiduciamconferuationis&salutis.fedin J/Jj 'm
soloDeo» simodbvolurausniti siducia salutari & fpe nun-S0^ / "
quamfaUcntC. fedJii" ^4
A ^ V.
Deus, ciimvultpunireaut liberarc,hostessolosibilo&
nutuomnipotentisfusevoluntacis, aduocat&abigit, inftat
muscarum & apum pro arbiuio, nullisobftaculis ipfum lm-
pediencibusaucremorantibus. SibilabitDominusmufcse,
quseefttnextremoriuprum^Egypti : & api quse eft in tetra
Assur. Et venient.requiescent in valhbus,cauernis ipinecis 6e
srucicetis.Radetcaput,barbam & pilos Neigicurfimus fecu-
riproptcrqusccunqueimpedimencavelprasfidia.velrefugia»
vel efsugia, proptcr quse videmur ab hoftibus ant quibuscun-
quecalamitacibusforetuci :Sed nobisfecuricacem & incolu-
mitatem polliceamur in fola proceftione alciflirai.
VI. \
AbususdonorumDeipuniturillorumpriuatione: siducia Abusm Jo-
multicudinis &potentise asfcrtpaucitatemhominum:LuxuSBW«wx)«,
£ &faftus, paupcrtatem&peniiriamrerumadvicamneccfla-
riariim.Supra cap.5. dicebat: Vsequimanefurguntad fedtS- r ■
dam ebriecatcm, & qui tcmpus aci noftcmextrahunt, dum
vinum accendit eos, &c. Hic autem butyrum & mel comc-
det, fcilicct, fylueftre,, propreraliarum rerum dcseftum.quif-
quis rclistus fuerit in medio terrx. Ergb vitae commodis v-
tamur moderate. fobric, in timore & giatitudine erga Deum
& dilcdtione erga proximos ,pr afercim egentcs,&c.
G A P V T
VslL
ET dixit Iehoua ad me,) sume tibi volumen '
grande, & fcribe in eo, ftylo hominis,ad sefti- Verfa ti
nandum fpolium acceierauit prsedam.
1 o.
L E C Tl
Vqlumen grandejScilicet, qudd instar prograramatis assi-
gas pro fotibus templi. iubet sumi chartam bene amplant.
Quiagrandesliterseerantin.fcribendx, &debebaceftecon-
spicua. . '
Stylohominis ] Id est, vulgati fcriptura, omriibus nota St
grandi, vr ab hominibus prseteteuntibtts facile poflit lcgi, &
incurrat in omnium oc ulos.
Adfeftinandumipoliumaccelcrauitpraedam] Aliquireti-
nent verba Hcbrsea,vt fit nomen ptopnum filij Iesaiae; & co-
h?reat cum verbo,fume tibi volume grande.vna cumMaher-
Schaial-Chafch-baz,Scilicet,filiotuo. Sedquiasicestobscu-
rius,quorsumiuffusfitPropheta> sumerevolumenvnacurrt !
infanrc: nccapparctaliud, quoddcbucricinfcnbcrcillivolu-
mini.praeterhaec ipla verba: Videtur fimpliciuseaaccipere in
signisicationepropria.Sed etiam sic variantvcrsiones.
Verba Hebrsea hoc fonant: Ad accelerandum p rardam, fc-
stinat direptpr feu spohator.
EtfienimiaBazctiamprsedamsignisicat,; tamenhicex-
ponitur commodc pro rjna Bozcz participioprsefenti.pro
quo etiam haec fbrma rjominum ja est vsitatai , vt
nn JJ ap *»3 nv h-\ pn. Durius eft i1 qnod aliqiu ver-
tunt spolium iiu praedam : quiaverbum tyn estneucrum:
quod non facile inuenias tranfititic, ieucum accuiatiuo posi-
tum.Obscuriusitem,quodalij.seftinatpraeda. i"edfcnfus noa
eftobscurus. Namsubauditut Aflynus: qui sitdireptorSyriae
& Samariae, fcftinaturus ad accelerandam prsedam, feu dire-
ptionemvtriufqucregni. .
T E X T U SJ
Etteftisicari mihi faciam teftes fideles, Vriiam sa- v»lm. *
cerdotem &Zechariahusiiium Ieberechiiahu,
, Et teftificarimihifaciam] Hebr. Et adhibui mihi teftes:
conteftatus, testatus sum, tcstesfecimiht, Intcstimoniurn
vocaui, seu adhibui mihi. Nam sunt verius verba Prophet*
^uamDcijVtquidamYolunt. £t estfuturumpropr«terito
»' iiij.
desenfi"omscau& CoStKtbestiasiaiij terb venationis causa,vt
ibisSntvenaiuri.vbi prius vjndemiabant & metebant> Sed
quia res ebdemredit, nempead sylueftrem &diutUraamso-
htudinem,hic etiam coniungi poteft vtraqs sententia. Vttaq;
enim conueniens ratio est ingrediedi loea syluestria & vafta
nen sine armis:defensiocpncra vrsbs,lupos, lynces.serpentes
' & alias id genus bestias, hominibus & peconbus inseftas, &
vecario ceruomm.hinnulorum, caprearum,damarum,& si-
mihum, quae sunt vsuiinvi&uhumano. Porrbhsecoften-
dunt. vatlcinium istudextendi vsque ad tempusexiiij Baby-
lonici.Tum enimdemumsuitistasaciesterraeludaicse qiiam
feic describit, vt patet supra cap. 5,. de vinea lchoux, & msta
cap.32.Interrapopulimeispinascnticaassiuget.EtThren.5.
Propter montem Tzionis, qui desolatus eft, pcrquem vulpes
eunchbere. > Pertinentaureraeb vtoftcndanc, Deumnoa £
mqdbdiuitias&copiamsuorumdonotum tollere, sedme-
diocritatcm qnoque sortunarum abraderc&adsurnmampe-
nuriarh redigcre,qnando homincs ingtati, lllis ad iiagit ia sua
^^^^^ abacuntur.
Vstsits 25. Et in omnes morltes istos, qui farculo sarrientur, non ve-
niettimor vepris& fpinse, sed eruntinpascuum bouis, & in-
conculcationempecoris] Vanantinccrpretesinaccommo-
Siist^nrie- dacioneverborumadscopumProphctae. Sednoneftpencu-
'• interpri-'lumin varietatcquandononaguurde dogmatibus. Simpli-
**tionis ad' ciflimum videtur, quod quartum vaftnatis iignum fic.mon-
toitti pofftt. ■ tcs incoh ab hominibus & peconbus, plana mcerim regione
w-vntes culti dcferra. Namincolimontes,&inilhspafcigregespossunt
& tampi de-Xtizm. propter anguftiam loci & homiuummulcitudincm:
sirti.
Sedsi hoc fiatinhominum paucitate & plamcie dcferca&
redacta inveprcts & fruticcta: Non pocett msimagnacladis
&necerTicaciscss~efignum, qusehominescoegeru prosugcre
in locarcmota, fohtaria, moncana, afpera.quae farculis & ii-
gonibusrepurganda funt& colenda, vtvi&uihominum &
pabulo pecorum fercndo fincidonca: fiue hoc metu hoftium
siacduran te bcllo, siue quia tanta ficafpericas tertae, ycmon-
tes sintminnshorridi& sylucftres, & accommodatiores cul-
, tui &pafcuis>quamplaniciesiquaepriusfuerantculrifsimae&
araiecniffimx. Videturcnimclfcantithcfis, idquodpriusdi-
xit:Totaterraeritfenticetum &vcprecum&latibulumfcra-
rum, & quod addit: in montibus autem uon erit timor fentis
& vepris,fed pafcua boum & ouium. Significat ergb ftupen-.
dam totius regioni s Metamorphofin: Locapriusculta,cuca,
' ftuftifera, pecorum pafcua, fore inculta, penculofa, horrida
sentibus & vcpribus.latibula feraru: ita vt prae his.culca & tu-
ta sint illa, quae olim prohorridis habebantur& fterikbus, ac C
proinde desei ta etant. Dicit enim totam terram fore fyiue-
ftrem&infeftampropterferas: & tamenahquosineahomi-
nesforereliquos : Vbiigituvviuent &fe fuftencabunt llli
paucictimsuispauculrs pecoribus/ In montibus,inquic,vbi
farculo parabunt fibifruges & pecoribnspabula Eft enim&
haecparscalamitatis&minarum : qubdqiupriusinooo&
voluptacibus crant fecuri & petulantes:tuncpro horcrs amoe-
nis,vinetis & agris cultis & fertilibus, pafcuis laetis, nunc lati-
tacuri sint.cum labore&penuria&peuculo, in locis afpcris»
fylueftnbus.faxosis & fterilibus.
T H E S I S I.
DEus est autor omnium pcenarum & caftigationum,
quae hominibus propcer ipforumpeccacainssiguntur: *
Etquanquamfsepevcacuradiudicia fua exfequenda, instru-
mentisprauis&pcccantibus Diabolisnempe.&impiis: nui-
ja tamen peccati labe, fan&aipsiusconsilia, dccteca& opera
msiciuntur aut communicant AdducecDominusregem
AssurSibilabit mufcx & api:radet nouacula condudtitia. Ad
ipfumergorefpiciamus in rcbusaduersis & rcucrtamurad
ipsum percutientem nos.
II.
1 Deusfepcnumeropeccatamaiomminposterisimagistra-
tuum in subdicis & fubditorumin magistratibuspunit,quan-
doalijaliorumpeccatisquouis modo confcntiunc& partici-
panc. Adducct super tc,& populum tuum, & domum patris
*a»,&c.Ergo agnoscamus magnitudinem & iustitiam iwe Dei
contra peccatum, & suum quisque ossiciumsaciat,incauen-
^is&sanandis,& suis&aliorumpeccatis&lapsibus»nontan- £
^m nostraejsed etiam alicnse faltttis causa.
' III.
Impij, quamuisad tempus propter salutera ele&orom, &
ptopterDeipaticntiam & iustitiam declarandam, fruant«r
pace&commodistemporalibus : tamen interea Dei iudi-
«ittm non esFugient,& subindc cx leuionb us ingraniores pce-
^s tuuns .doncc tandcm iusto exicio pucant. Adducet Icho-
cap; vni: ^
ua super te,&c. Dies qui non sucmnt a tempore sepaia tionis
Ephraimaluda,&c, Nonergbp:opteripforumressecundas»
fimus eorum similes, fecuricate & prophanitate : & pcenit
minoribus a Deoadmoniti, agamus poenitentiam mature»
nc cum impiis pereamus.
; i "iv.
Quibusrebushominesmaximeconfidunt,extraDeum,&
quaesibiparantpraesidiaaduetfuspericula, prsesertim a Deo
prohibita&damnata:illaipfaplerumquesunteisexitio. Ad-
ducedchouaregem Assur:Radethouaculaillacondu6ta. N .• ...
Ergbprsesidiaillicita&impiancquseramusi&eciaminli- , . A'
citisnecollocemussiduciamconferuationis&salutis.fedin J/Jj 'm
soloDeo» simodbvolurausniti siducia salutari & fpe nun-S0^ / "
quamfaUcntC. fedJii" ^4
A ^ V.
Deus, ciimvultpunireaut liberarc,hostessolosibilo&
nutuomnipotentisfusevoluntacis, aduocat&abigit, inftat
muscarum & apum pro arbiuio, nullisobftaculis ipfum lm-
pediencibusaucremorantibus. SibilabitDominusmufcse,
quseefttnextremoriuprum^Egypti : & api quse eft in tetra
Assur. Et venient.requiescent in valhbus,cauernis ipinecis 6e
srucicetis.Radetcaput,barbam & pilos Neigicurfimus fecu-
riproptcrqusccunqueimpedimencavelprasfidia.velrefugia»
vel efsugia, proptcr quse videmur ab hoftibus ant quibuscun-
quecalamitacibusforetuci :Sed nobisfecuricacem & incolu-
mitatem polliceamur in fola proceftione alciflirai.
VI. \
AbususdonorumDeipuniturillorumpriuatione: siducia Abusm Jo-
multicudinis &potentise asfcrtpaucitatemhominum:LuxuSBW«wx)«,
£ &faftus, paupcrtatem&peniiriamrerumadvicamneccfla-
riariim.Supra cap.5. dicebat: Vsequimanefurguntad fedtS- r ■
dam ebriecatcm, & qui tcmpus aci noftcmextrahunt, dum
vinum accendit eos, &c. Hic autem butyrum & mel comc-
det, fcilicct, fylueftre,, propreraliarum rerum dcseftum.quif-
quis rclistus fuerit in medio terrx. Ergb vitae commodis v-
tamur moderate. fobric, in timore & giatitudine erga Deum
& dilcdtione erga proximos ,pr afercim egentcs,&c.
G A P V T
VslL
ET dixit Iehoua ad me,) sume tibi volumen '
grande, & fcribe in eo, ftylo hominis,ad sefti- Verfa ti
nandum fpolium acceierauit prsedam.
1 o.
L E C Tl
Vqlumen grandejScilicet, qudd instar prograramatis assi-
gas pro fotibus templi. iubet sumi chartam bene amplant.
Quiagrandesliterseerantin.fcribendx, &debebaceftecon-
spicua. . '
Stylohominis ] Id est, vulgati fcriptura, omriibus nota St
grandi, vr ab hominibus prseteteuntibtts facile poflit lcgi, &
incurrat in omnium oc ulos.
Adfeftinandumipoliumaccelcrauitpraedam] Aliquireti-
nent verba Hcbrsea,vt fit nomen ptopnum filij Iesaiae; & co-
h?reat cum verbo,fume tibi volume grande.vna cumMaher-
Schaial-Chafch-baz,Scilicet,filiotuo. Sedquiasicestobscu-
rius,quorsumiuffusfitPropheta> sumerevolumenvnacurrt !
infanrc: nccapparctaliud, quoddcbucricinfcnbcrcillivolu-
mini.praeterhaec ipla verba: Videtur fimpliciuseaaccipere in
signisicationepropria.Sed etiam sic variantvcrsiones.
Verba Hebrsea hoc fonant: Ad accelerandum p rardam, fc-
stinat direptpr feu spohator.
EtfienimiaBazctiamprsedamsignisicat,; tamenhicex-
ponitur commodc pro rjna Bozcz participioprsefenti.pro
quo etiam haec fbrma rjominum ja est vsitatai , vt
nn JJ ap *»3 nv h-\ pn. Durius eft i1 qnod aliqiu ver-
tunt spolium iiu praedam : quiaverbum tyn estneucrum:
quod non facile inuenias tranfititic, ieucum accuiatiuo posi-
tum.Obscuriusitem,quodalij.seftinatpraeda. i"edfcnfus noa
eftobscurus. Namsubauditut Aflynus: qui sitdireptorSyriae
& Samariae, fcftinaturus ad accelerandam prsedam, feu dire-
ptionemvtriufqucregni. .
T E X T U SJ
Etteftisicari mihi faciam teftes fideles, Vriiam sa- v»lm. *
cerdotem &Zechariahusiiium Ieberechiiahu,
, Et teftificarimihifaciam] Hebr. Et adhibui mihi teftes:
conteftatus, testatus sum, tcstesfecimiht, Intcstimoniurn
vocaui, seu adhibui mihi. Nam sunt verius verba Prophet*
^uamDcijVtquidamYolunt. £t estfuturumpropr«terito
»' iiij.