DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0081
147
2 A € H A R r M U R SIN t C 0 M U^E N T.
^uomod» -Hie autem cpnsilium Psophet* est osteiidere, non quid
Xicos Pe/y- redt£ fiat a viris aut mulieribus,sed quid faftura: sint mulie-
gamiam m res,propter virorum paucitatem , nempe ut ad Polygamia:
fuopopuk etiam duriilimam condicionem, quam alioqui vehementer
tekravtrit oderunt & refugiuut, ultro & catervatim sint descensuras.
tHESES ix IV,
P A RTEi
r i t hVs i s i.
ET V»
m
i» viftitu
ijuidse-
qmnclum,
&> contra
kEu m exsecrari & severiter punire omhem superbiarrii
'fastum, luxum & lasciviam carnis. Propterea qupd ela-
t£ simt filisE Zijbn, &c. ° ;
II.
Non animus tafttum, di&aque & fa&a: sed etiatn gestus,
vultus, incessus & habitus, ad modestiam, gravitatem, sim-
plieitatem & honestatem componi debent: Idquepraecipu& in
sexufoemineo. Incedunt collo-extentu: ambulando supplb—
dunt,tinniunt,&c. ■'-■-; \
I II.
Ist vestitu prxsertim & ornatu observanda est necessitas,
honestas & modestia: sitvitanda omnis superbia, fastus, o-
stentatio, ambitio ■, kscivia & levitas. Sunt enim haec sigria &
incitamenta ac fomes fastus & aliorum vitiommin animis in-
sugiendum. dulgentiumhisrebus,&aliorum. IdebDeusminaturseab-
laturuminstrumentasastus&luxus. ■
I V.
Qui donorum Dei non necenaria profusione ad ostenta-
tionem&Iuxumpeccant: ii tandemetiamnecessaripeorum
usii destituuntur. Erit pro aromate putredo, pro balteo la-
' ceratio.
V.
Peccata liberorum, familia:, subditorum redundant in ca-
; pitaparentum,patmmfamilias&gubernatorum,quieapro
oificio & virili sua prohibere&averterenonstudent. Hke-
liim viros indulgentes petulantis foemiuarum, una cumhis
& quidem atrociis perituros dicit.
C A ? U T IV.
A R G V M E N T V M.;
Hu&simtpartes. Primacentineturinverfuprimo»qmeft
eomminatio posna adversta cives Ierofolymitanos, suturum
ut in betto Babylonico eadentes., admaximam paucitatem re-
dtgantur. Eapars quiacoh&ret tumsinecapitisteriii,jam eft
txplicata.
SecHSdacontineturinreliquisquinquB versibm capitts,<sutt
jam est explicanda. Est autem insignis promissiodenovaEc-
elesia ex reltquiis ,in excidio& captiliitaie Bxbylonicacon-
firvatistinstaurandateatstperpetuocoisfervandasactandem
persetJerepurganda r^glorisicanda.
T E X T U S.
Ytrfu 2, TN die illageritgermenIehov«indecore&glo-
JL riam, & fru&us terrs in sublimitatem & glori-
am,evasorilsrael.
L e e i i o,
Indieilla.] Hocest,Cttmfuerintimpletavaticiniadepce-
nis & captivitate Babylonica. Sententiahujusversiisnonest
adeo obscura: sed torquent se interpretes in constmctione.
: Eritgermenlehovae.] Chaldseus&R.D. Kimchi, &alii
. quidam ex Iudaeis & Christianis, germen Iehovs intelligunc
Messiam: quia Ierem. 13. &33- diatur de Christo: sustitabo
Davidi germen iustum. Et Zach. 6. Ecce vir, Germen nomen
eius,&c. Veriiminillisloci&aliaenotxsuntadditaeapriella-
tioniGerminis,quxostenduritChristumintelligi. Hictales
nota: no sunt: sed adduntur aliae,qux ostendunt,vel beneficia
Germen Dei in populum instauratum, vel potius ipsum populum, in
fthovi,htc quem ha:c beneficia conferenda erant,hoc loco vocariger-
fopulum menDei. NamidemgermaivocatfrucTiumterra;: Et,eva-
ludaicum sores Istaelis:. Et, residuos in Zijone: & Gloriam a Deo pro-
signisicat, te<?endam. Eteodem sensu utiturhacmetaphoradepopulo
Dei, infra cap. y Plantatio Iehovx sunt viri Iuda, Et cap. 44.
Effundam benedicTrionem meam super germinatua, &ger-
DonaBti minabuht velut interherbas,&c. EtiamdonaDeivocantur
auewer. germina, ut infra cap. 4J- Terragerminetsalute. & Psal.8j-
minavo- Veritase terragerminabit. Hicuterquesensttslocumhabet»
s*mm keMemredit.
Indecorem (veljucunditateni) &glotiam.] Hest,jttcun-
v dum,gratiosum,&»loriosum. >'■■
Et frustus terrx.j Idemv quod germen Iehpva: Id esl,
quos Iehova in terra Israel germinare,crescere & ssorere faciet,
siia benediiftione , corporali & spirituali-
, . In sublimitatem & gloriam.] In magnificentiam & deco-
tem, idest, magnificus &1 decorus ,seu splendidus , pr-
i 'natus.'- .■: O .;
■; Evasbri Israel. ] Heb. Evasioni-Hraelis. Evasio i ponitur Bebraisal
pro iis, qui evaserint j id est|., qui servati aDeo, & reliquifuc- tvafiopr»;
rint post excidium & captivitatem Babylonicam, & ex eare- tis qui tVa*
ductiinludaam. Sicut circiimcisip>pro,circumcisis, Ges:-sertnt.
menlehovae, &frucl:us terrx,idest,donaseubeneficiaDei '
erunt in jucunditatem, gloriam, magnificentiam, & deco-
A remIsiaeiitis,quievaserint,idest,facient.eosgratiosoSjgIo.^ ,
sbs,magnificos & decoros> crunt ipsorum gtatia , gloria,
magnificentia, & decor.
Haec esset facilis & simplex&Hebraisrnousitatacoristm-' "'.■-■
&io: quam non- repudiarem temere. (Et eodem modo con* \. |,.A
struunt,quide Messia accipiunt germenlehoyx&fTudtunj .'./s.;
terra:.) Sed doifti interpretes malunt nomine germinis & fru»
clus intelligere ipsos Iudaeos servatos & residuos, iidest, Ec-
clesiam a captivitate instauratam. Ideo exponunt:inlibera-
\ tis, id est, iis qui evaferint, Isiaelitis. Ne autem sic duriuscu-
la videatur construftio, vel tautologia cpmmitti, si dicatur,
Germen Iehovx, ii cst, servati erunt gloria evasionis, id est>
fcrvatis: Possumus Germen Iehovx, & frudum terra: accipe- - ■
re pro forma, & evadentes, pro subieito, ut sensiis sit; Eccle- /
siaaDeopIantata,&Deibenedi(Stionegerminans&cresceBS ">
B interra,erit gloria illoram quievaserint1. Idest,Qujeva&- x
rint, hoc nomine erunt gloriosi, qttod ipsi sint Ecclesia, Dei ■«„
spiriturenata, &ipsius benedi&ione crescens.
Quidam in Genitivo exponunt 5 Evasionis. Sed sicmanec
eadem disficultas construftionis. Ac forma niKBn Tiphe-
rcth siepe' etiam exttaconstruiSbionemgenitivilegimr. Neqj
"7 lamed facile est nota genitivi, prasterquam innominibus
propriis. Exponamus igitm in Dativo: ut sit tanquam restriw
stio vel declaratio prxjcedentium verborum: Germen Iehovas ,
erit gloriosiim: sed quibus erit gloriosum ? his qui evaserint. -- ,
Responsioestjquia illi erunthocgermen:nonautemmulti-
tudo iriipia, qux periit: Ut si dicam j Magistsatus est honori-
ficus, illi riempe, qui gefit eum, vel qui in magistratum eli-
gitur. Propterea dixij utrumque sensum eodem redire. Idem
est enim, si dicamus: Beneficia Dei eruntgloria reliquiarum:
C vel si dicamus: Ornatos. esse beneficiis Dei, erit gloria reliquia-
rumpopuli,&c. .-;.• .■,'. \ ■
■ ' ' > T E5CTUS,
Eterit, qui relidusfuerit inZijoa>&residuusin Vtrs.$.
lerusalem ,lan<9:us, dicetur illi: omnis cKii scri-
ptus fueritinyita (erit) inlerusalem.
Eterit.] Etmtusumest:utquirelicT:us,vel(reliquus)sue-
rit in Zijon, & residuus in Ierusalem, id cst, qui ex civibus le-
rosblyma: residui fuerint post cladem.
Sandtus diceturilli,] Id est,Sandusdicatur, vel vocetur:
Dicatmilli; tribuatur illi hoc nomeri,san£tus,idest,quod
skndussit. ■' ■ \
( Omnisquiscriptusfueritinvita,eritiiiIemsalcm.] Hebr.
Omnis scriptus ad vitam in Iemsalem. Est exegesis seu decla~-
•ratio subjecl:i: Reliquus iri Zijone dicetur Samftus, nempe,
is,qui scriprusjid est,aDeoordinatus,destinatusfueritad
vitam,in Iem£dem,id est, inter Ierosblymitanps. Residui
eruntsanfti. Quiautememntilli residui? illinimirum,quos
Deus decrevit conservarevivosusqueadtempusinstam'atio-
nis. Intetpres interpbsuit,. Erit, prxter necessitatem. Ea
quamcuxi,estsententiasimplex&Grammatica, ;
. T E X T U S.
QuandoablueritDbminussbrdesfiliarum Zijon, Ytrfuc**
& languinem lerusalem laverit de medioejus,
(in spiritu judicii, & in spiritu excisionis.
QuandoablueritDpminussbrdes.] Id est,quod jamdi-
ftum est, ut germen Iehova: sit gloriosum, ut residui Ierosb-
lymae dicanmr sandfi: hoc tum futurum est, quando eluerit
Dominus sbrdes, id est, peccata.
Filiarum Zijon.] Aliquiintelliguntfceminas,&perSynec- ^
dochen,totumpopulumZijonis. Sedfortemelius,quifilias
Zijon sic intelligunt pro oppidis minoribus in regnb Iuda, cu-
jus metropolis erat Ierosblyma: Sicuti.Par.7. Sxpiususur-
patur norncn siiiarum, pro oppidulis & pagis, in territorip
c raaiorura
2 A € H A R r M U R SIN t C 0 M U^E N T.
^uomod» -Hie autem cpnsilium Psophet* est osteiidere, non quid
Xicos Pe/y- redt£ fiat a viris aut mulieribus,sed quid faftura: sint mulie-
gamiam m res,propter virorum paucitatem , nempe ut ad Polygamia:
fuopopuk etiam duriilimam condicionem, quam alioqui vehementer
tekravtrit oderunt & refugiuut, ultro & catervatim sint descensuras.
tHESES ix IV,
P A RTEi
r i t hVs i s i.
ET V»
m
i» viftitu
ijuidse-
qmnclum,
&> contra
kEu m exsecrari & severiter punire omhem superbiarrii
'fastum, luxum & lasciviam carnis. Propterea qupd ela-
t£ simt filisE Zijbn, &c. ° ;
II.
Non animus tafttum, di&aque & fa&a: sed etiatn gestus,
vultus, incessus & habitus, ad modestiam, gravitatem, sim-
plieitatem & honestatem componi debent: Idquepraecipu& in
sexufoemineo. Incedunt collo-extentu: ambulando supplb—
dunt,tinniunt,&c. ■'-■-; \
I II.
Ist vestitu prxsertim & ornatu observanda est necessitas,
honestas & modestia: sitvitanda omnis superbia, fastus, o-
stentatio, ambitio ■, kscivia & levitas. Sunt enim haec sigria &
incitamenta ac fomes fastus & aliorum vitiommin animis in-
sugiendum. dulgentiumhisrebus,&aliorum. IdebDeusminaturseab-
laturuminstrumentasastus&luxus. ■
I V.
Qui donorum Dei non necenaria profusione ad ostenta-
tionem&Iuxumpeccant: ii tandemetiamnecessaripeorum
usii destituuntur. Erit pro aromate putredo, pro balteo la-
' ceratio.
V.
Peccata liberorum, familia:, subditorum redundant in ca-
; pitaparentum,patmmfamilias&gubernatorum,quieapro
oificio & virili sua prohibere&averterenonstudent. Hke-
liim viros indulgentes petulantis foemiuarum, una cumhis
& quidem atrociis perituros dicit.
C A ? U T IV.
A R G V M E N T V M.;
Hu&simtpartes. Primacentineturinverfuprimo»qmeft
eomminatio posna adversta cives Ierofolymitanos, suturum
ut in betto Babylonico eadentes., admaximam paucitatem re-
dtgantur. Eapars quiacoh&ret tumsinecapitisteriii,jam eft
txplicata.
SecHSdacontineturinreliquisquinquB versibm capitts,<sutt
jam est explicanda. Est autem insignis promissiodenovaEc-
elesia ex reltquiis ,in excidio& captiliitaie Bxbylonicacon-
firvatistinstaurandateatstperpetuocoisfervandasactandem
persetJerepurganda r^glorisicanda.
T E X T U S.
Ytrfu 2, TN die illageritgermenIehov«indecore&glo-
JL riam, & fru&us terrs in sublimitatem & glori-
am,evasorilsrael.
L e e i i o,
Indieilla.] Hocest,Cttmfuerintimpletavaticiniadepce-
nis & captivitate Babylonica. Sententiahujusversiisnonest
adeo obscura: sed torquent se interpretes in constmctione.
: Eritgermenlehovae.] Chaldseus&R.D. Kimchi, &alii
. quidam ex Iudaeis & Christianis, germen Iehovs intelligunc
Messiam: quia Ierem. 13. &33- diatur de Christo: sustitabo
Davidi germen iustum. Et Zach. 6. Ecce vir, Germen nomen
eius,&c. Veriiminillisloci&aliaenotxsuntadditaeapriella-
tioniGerminis,quxostenduritChristumintelligi. Hictales
nota: no sunt: sed adduntur aliae,qux ostendunt,vel beneficia
Germen Dei in populum instauratum, vel potius ipsum populum, in
fthovi,htc quem ha:c beneficia conferenda erant,hoc loco vocariger-
fopulum menDei. NamidemgermaivocatfrucTiumterra;: Et,eva-
ludaicum sores Istaelis:. Et, residuos in Zijone: & Gloriam a Deo pro-
signisicat, te<?endam. Eteodem sensu utiturhacmetaphoradepopulo
Dei, infra cap. y Plantatio Iehovx sunt viri Iuda, Et cap. 44.
Effundam benedicTrionem meam super germinatua, &ger-
DonaBti minabuht velut interherbas,&c. EtiamdonaDeivocantur
auewer. germina, ut infra cap. 4J- Terragerminetsalute. & Psal.8j-
minavo- Veritase terragerminabit. Hicuterquesensttslocumhabet»
s*mm keMemredit.
Indecorem (veljucunditateni) &glotiam.] Hest,jttcun-
v dum,gratiosum,&»loriosum. >'■■
Et frustus terrx.j Idemv quod germen Iehpva: Id esl,
quos Iehova in terra Israel germinare,crescere & ssorere faciet,
siia benediiftione , corporali & spirituali-
, . In sublimitatem & gloriam.] In magnificentiam & deco-
tem, idest, magnificus &1 decorus ,seu splendidus , pr-
i 'natus.'- .■: O .;
■; Evasbri Israel. ] Heb. Evasioni-Hraelis. Evasio i ponitur Bebraisal
pro iis, qui evaserint j id est|., qui servati aDeo, & reliquifuc- tvafiopr»;
rint post excidium & captivitatem Babylonicam, & ex eare- tis qui tVa*
ductiinludaam. Sicut circiimcisip>pro,circumcisis, Ges:-sertnt.
menlehovae, &frucl:us terrx,idest,donaseubeneficiaDei '
erunt in jucunditatem, gloriam, magnificentiam, & deco-
A remIsiaeiitis,quievaserint,idest,facient.eosgratiosoSjgIo.^ ,
sbs,magnificos & decoros> crunt ipsorum gtatia , gloria,
magnificentia, & decor.
Haec esset facilis & simplex&Hebraisrnousitatacoristm-' "'.■-■
&io: quam non- repudiarem temere. (Et eodem modo con* \. |,.A
struunt,quide Messia accipiunt germenlehoyx&fTudtunj .'./s.;
terra:.) Sed doifti interpretes malunt nomine germinis & fru»
clus intelligere ipsos Iudaeos servatos & residuos, iidest, Ec-
clesiam a captivitate instauratam. Ideo exponunt:inlibera-
\ tis, id est, iis qui evaferint, Isiaelitis. Ne autem sic duriuscu-
la videatur construftio, vel tautologia cpmmitti, si dicatur,
Germen Iehovx, ii cst, servati erunt gloria evasionis, id est>
fcrvatis: Possumus Germen Iehovx, & frudum terra: accipe- - ■
re pro forma, & evadentes, pro subieito, ut sensiis sit; Eccle- /
siaaDeopIantata,&Deibenedi(Stionegerminans&cresceBS ">
B interra,erit gloria illoram quievaserint1. Idest,Qujeva&- x
rint, hoc nomine erunt gloriosi, qttod ipsi sint Ecclesia, Dei ■«„
spiriturenata, &ipsius benedi&ione crescens.
Quidam in Genitivo exponunt 5 Evasionis. Sed sicmanec
eadem disficultas construftionis. Ac forma niKBn Tiphe-
rcth siepe' etiam exttaconstruiSbionemgenitivilegimr. Neqj
"7 lamed facile est nota genitivi, prasterquam innominibus
propriis. Exponamus igitm in Dativo: ut sit tanquam restriw
stio vel declaratio prxjcedentium verborum: Germen Iehovas ,
erit gloriosiim: sed quibus erit gloriosum ? his qui evaserint. -- ,
Responsioestjquia illi erunthocgermen:nonautemmulti-
tudo iriipia, qux periit: Ut si dicam j Magistsatus est honori-
ficus, illi riempe, qui gefit eum, vel qui in magistratum eli-
gitur. Propterea dixij utrumque sensum eodem redire. Idem
est enim, si dicamus: Beneficia Dei eruntgloria reliquiarum:
C vel si dicamus: Ornatos. esse beneficiis Dei, erit gloria reliquia-
rumpopuli,&c. .-;.• .■,'. \ ■
■ ' ' > T E5CTUS,
Eterit, qui relidusfuerit inZijoa>&residuusin Vtrs.$.
lerusalem ,lan<9:us, dicetur illi: omnis cKii scri-
ptus fueritinyita (erit) inlerusalem.
Eterit.] Etmtusumest:utquirelicT:us,vel(reliquus)sue-
rit in Zijon, & residuus in Ierusalem, id cst, qui ex civibus le-
rosblyma: residui fuerint post cladem.
Sandtus diceturilli,] Id est,Sandusdicatur, vel vocetur:
Dicatmilli; tribuatur illi hoc nomeri,san£tus,idest,quod
skndussit. ■' ■ \
( Omnisquiscriptusfueritinvita,eritiiiIemsalcm.] Hebr.
Omnis scriptus ad vitam in Iemsalem. Est exegesis seu decla~-
•ratio subjecl:i: Reliquus iri Zijone dicetur Samftus, nempe,
is,qui scriprusjid est,aDeoordinatus,destinatusfueritad
vitam,in Iem£dem,id est, inter Ierosblymitanps. Residui
eruntsanfti. Quiautememntilli residui? illinimirum,quos
Deus decrevit conservarevivosusqueadtempusinstam'atio-
nis. Intetpres interpbsuit,. Erit, prxter necessitatem. Ea
quamcuxi,estsententiasimplex&Grammatica, ;
. T E X T U S.
QuandoablueritDbminussbrdesfiliarum Zijon, Ytrfuc**
& languinem lerusalem laverit de medioejus,
(in spiritu judicii, & in spiritu excisionis.
QuandoablueritDpminussbrdes.] Id est,quod jamdi-
ftum est, ut germen Iehova: sit gloriosum, ut residui Ierosb-
lymae dicanmr sandfi: hoc tum futurum est, quando eluerit
Dominus sbrdes, id est, peccata.
Filiarum Zijon.] Aliquiintelliguntfceminas,&perSynec- ^
dochen,totumpopulumZijonis. Sedfortemelius,quifilias
Zijon sic intelligunt pro oppidis minoribus in regnb Iuda, cu-
jus metropolis erat Ierosblyma: Sicuti.Par.7. Sxpiususur-
patur norncn siiiarum, pro oppidulis & pagis, in territorip
c raaiorura