DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0136
■*57
I N } E 1A I JE C A P. VII.
bocvaticiniol-esaia. Nonenim ftatim deftrucra Samaria a
felmanasfare, & tegno decem ttibuuabolito ,Ephraimdefiit
«sse-popii I us scparatus & distinft us ab aliispopulis:(non enim
©mnesIfraelitsfuerunttumdeportati)sedturndemurn,cum
Esar-haddonreliqutas omnes Israeli taisi abduxi c &novos co-
lonos Ethnicos inSamaria collocavit, i.Reg.t^. & Efdr.4.
Tuai n.gcntibus admixti dcsierunt esse populus separatus. £t
usque illud terripus ab hoc vaticinio edi to,sunr etia anni sexa-
ginta quinqi.Etsi igitiir altera senrcntia congruit hiftoria:: ca-
*nen huic & confuetudo fermonis & hiftoriafavec.
Frangetur. ]alii,atteretur:alii,desinet,alii, deiicietur. Me-
lius-.atreretur. - *■,.„■
Curh Ephraim.Jid eft, Sytia. Sed Hebr. attereturEphraim,
iKTam regnura Syriae annoquarto Achazi eft deftru&um ab
^Assyrio.Sicplenqi. Aliiflonfubintellrguntverbnmfubstan- A
tiyum, fed omnes istos volmw csse nominativos praecedente 5
verbiimnniIcchec,actcretur,hocfer/u:EtcapucAram(nern-
pejDam^fcus,&caputi)amafciRezin, &deindeintraaano*
sexagintaquinqucacterecurEpriraim,neficpopulus.
T E X T U S„
Jirsptf. Et,caputEptiraim,Samaria, & caput Samaria'si~
liusR.emalise:fi non credatis, (verbiimeu,idsit)
" ■ "- quianoneftisftabiles.
Et ] Aliipinterea.caputEphrairneritSattiaria.nonludseae:
& capnrSamariafllius Remaliacsnon auteIcrofQly.mae.uc m
pr-aecedenti verfu. Sedaliiconiuiiguntcupraecedentib.etiam
h*c,tanquamnominacivosaiueverbum,acteretur: utficfen.
susfcapuc Syriae Damafcus, & caput Damafci Rczin, & intra B
; annds /exagintaquinq; Ephraim, & caputEphraim Samarie,
&caputSamatiaePekach,atteretnr,idest,accerencur, uruon
fintpopuh.id eft,paul6p6ft,scilicet,ar.nos quatuor &deinde,
sive poft hoc oraculum editnm, fivepoft captam Damafcum,
poftannos fcxagintaquinq;Ephraim atccretur.&c.
Si non credatis: ] Ahi.si non credetis.id eft promilfioni huic,
noncopsiftctissirisii: noftabitisvelftabiliemini. Aiii.fi 11011
«cditismihi.idrit.quianon eftissidelespeo. Ahi.Si nori crc-
ditisfquod dico)fcilicet,credetis(^raK9'»^) quod no fuis sutu-
ri ftabiles.Sed j.ioxn heemin fignisicatciedidic,jO*G neeman
■ «rmus,ftabilisfuit,dereb.& verbis.Ecfimilisvidetutphrafis
2.Chron,zo: Creditescosiditenjiosnjin lehova Deo veftro,
& consistetis(stab!les,sirmiei;irisiJO«nij CrediteProphetis
eius.&sortunabimini. Aliquiincerrogarive:AnnQncreditis?
ut sitrcprehesioincreduhtatis. & subaudiunt, (Hoc indeest) C
qnod non consirmami n 1. scilicc t hac promissione, no attendi-
Urr ' "'" "^^'''^"'g^nKsincs^ulitati veftrae. -N saepeestincerrogan-
°&*t. di. S ed sere idem sensns cst. si non credetis i sciliceccenu est)
quod nonconsistetis, scilicet, nequcanimo stabiles & pacati
eritis.nequc rebus & statu veftro. Aliqui: Sane non stabilie-
rniai,eojdemfensu. 1
**f*pl.
k?>*><
P«ttit,
%faiores
.'*'& tl .
M
'»««,
s6>rc.
'ores,
E X V L I C A T I O.
Eccimusinargumeto hbrileiaiae hinciniciumtertisepar-
tis,& sinem eius.sinem capitis duodecimi. Aliqui adiunguht
decimum certium & decimum quartum caput, qnia in capite
decimo quinto sit mencio mortis Achazi, ut videaiiturad il-
lud caput extendi prophetiae cditae sub Achazo.scquentcsfub
Chi^ktja.iequuti temporisracionem: fcd ponuncctiam con- -
lungi duo illa capitacumsequentibus ,rerum habita ratione: D
quia a dccimo tertio cap.incipit Iesaias concionan deExci-
diis& pcenisludseorum&excerarumgentium: Etde rebus
sub Chizkija.gestis incipitdemumagcrecap.36.Sit igtturli-
berumdehacreiudicium.
: Arglimentumterciaehuiusparcis,!ngenerenonestdi(simi-
e praecedentibus. Sedquo magis progrcdiuntur conciones
jesaise,e6fiunt clariores.exprefliores &magisadfpeciem feu
hypochefin accedentes.
Aguigicurinhisfex capitibusdeLiberatione Iudseorum
abhoftibustumpraefentibus: dchostiumilloruminteritu&
panis^eingratitudine Iudaeorum: deipforumpcenisfururis
per Aflyrios: de conservatione & inftaurationepropterChri-
um: (gc tandem de ingratitudine erga Dcum,pto hoc benc
»o.
^RGVMENTVM SEV TAR-
tet riL Cap.
H°e autem caput in cres patces distribuo:
W Consstrnntio lufaorum, proptersadut & exptditio-
nemIJraelit/,rum&Syrorum contra issot v.<.2.&pro.
mtjjio de Itberanda lud*a, & dejimmdit regntt Samts
ru&Sym,v:).ads>.
II. Repetitie e£> consirmatt» Promt/sionit per pvomiifionerft
deM.issi-i.aio.adi6.
11Lr PrtdiUio pcens. ingratitudinh Ittdtiotum > ptrjiffyrios
&ahos.kv.i7.adsinemiideBtzs. V
Ftlic ailtemin dicbus Achaz ,&c ] tiis maiojribus iizij^ Deprimt
&Iochamo uiccessitimpiusnepos& filius Achaz, ^a^ parte.
impietas , supetftitio & idololatria describicur'& hoc <&■ jicha%x
pirelefai*,& 2.Rcgum 16. &2.Chron.28. Hinc nqvacer-
taminafuctunt obeunda Prophetae,& occasione ingratitudi-
nis & incredulitatis rcgis & populi , divinae: proriiissioncs
& niinae vehemcncius urgeiidse; & magis in fpecie decla-
randa & inculcanda fuerunt b.eneficia & iudicia Dei. Pro-
pterea narrat prjrnum hoc caput iiovas tes novi regis; vi-
delicet periculum regni iudaiei ab hoftibus, & dcfenfionern -
divinam»
vIn hac auterhprirha parte capitis ifta 'fcre continentur. Primipnr*
j. Tcmpus pericuh. i2. Ipfum periculum. 3. Hostcsaqui^r« wcum-
bus pericnlum fuit 4. Exitus pericuii. j. Quomodo ln ftantufp-
eofegcfletintludai. 6- Quid contrafcceritPetrs. 7. Man- pnm,
datum Dei quod iitfllis eft Iefaia • perfcrre ad Achazum: & ar-
giimenta hbrtantia ad illud fcquendiim.\
In primo verfu, more Prophetarum, tei summam propts-
nit:€uiusinfequentibuscircumftantia$ explicat.
Primo teropusnOtacquorcSiftaeaccidcrunt: nempeini*
tio'tegni Achaz, nonmultoantemortcm Pekachi & Rczi*
nrs 2.Reg.i6. Subllzija&Iothamo, piis principibus, aut
pacemDeusdabat!udasisautvicl:oriasdc hoftibus* ut paccc
ex i.Reg. 15.&2 Chro ;ic.27. Succedente impip Achazo>
ftatim exoriuntur tutbx & gra viabella & cladcs, quas ipfi im-
miflaseflcaDeopropceripfiusiinpietatcrn.exprimirurdiser- P'W**»-*e»,
teinipfiushiftoiia. Felicemergoftatumregni habebatpie- g^mguber^
tas rcgum, & cuftodia fynccri cultus Dei: Graves &publicas mtt0 fe"x^
calamitatcs attrahcbat irhpictas & idolomania. tmptorum
Secund6,ipfumpcriculumcxptimit: hoftesexterosascen- '»/****•
disse Icrofolymam ad oppugnandum eam,.] ideft,invafilfe
Iudaeambello, & obsediflcregem Icrofolymae, ut cxprimitui:
2. Reg.i6i ubi*urfus confideranda eft circumftantia tem-
poris.quaevald^augcbarmagnitudinempericuli. Nampati-
16 ante, seorfim Syri & IfraelitaegiaviisiroeasHjxeranr Acha-
zum&Iudaeam,plurimis caesis, captis, spoliatis, 2.Chron.zSi
Hicautemsecundum veltercmm bellum narratur. Eranc^
igitur frastae & attritae viresregni Iudae, exhaustinervi ,luftu , ,
& metuperculsianimi.
Tertio: Tali tempore, adoriuntur illud maxime impas
&a rebus omaibus imparacum, duo reges multo poten-
tioresipfo,Samarise&SyriaC,vidlpriis reccntibus de ludseis
elati & alacres : quiciim pritis singuli vicissent Achazum
integrum, nunc eum sraitum oppugnanr coniunftis viri»
bus cumprius ad Icrosolymam usque nonpenetiasseiit,nun,<J
euminurbeobsident , caput& sedem regni petentes, qua'
capta proniittebantsibi dominium Iudajse. Hoc tempote& >
conatu Jperaruc ipsi fe sacilenovam vidtoriam rcportacuros.
Deusautemafsliitos ludjeos aggredi voluit, utmaibr & gHs « ^
cssicacior esscctentatio acterrorpopuli, &adprcces excita- r ,_
tio.&illustriordivinadesensio. Nain propterea solet ^^ qttandodw
an tc gloriosas hberationes, magna & desperata pericula prae- rtkstuniat
rnittere. °
Ideoftatim antequamprogrediaturnamndo.intcrponit -
quartum, videlicet.exicum periculi tquod nonpotuerint ho-
stesurbem expugnare, acproinde rebus inse£fcis coacli sue-
tintdiscedcre.
Hacaniicipacione&aniithcsipericuli & libcraronis, in- A ■ ■
culcat& oboculos collocat Iudaeis, pocentiain, veritatem , /
& dcfenfionem divinam, qua ex periculo,, ut videbatur, '" •' '**'
insuperabili; funt erepti, utdiscerent, hostcs nihil pofle finc ***
voluntate Dei. Integercnimluda &instru£tusad bellurrt
ptius vincebatur: hunc ftadtus & imparatus nequic expu- >
gnari. Ergoa Deo prius dabacur hostibus vi&oriaj nunc
autemludaeadefendicut, Oftendic etiam hisverbis, ar«te
quam incipic Achazum & populum accuiare.quam vanuseo-
rnm fustic metus, & quam deteftabilis mcrcdulitas, quam
DeusipfosacCtomoxresutavit. '
V.2. Etnunciatumeft domui DavidiS.J Iam fufeiun»
glNrei.prius fummatim propositae , pleniorem narracio-
nem,& quinto dicit, quid inifto pencalo fecerincludaei. ,
Kuncip confpifacionis & expcditionis hoftium contra fe,
primumvoluitDcusterreHipuimrcgem&aulam, utpopu-
lustotusmaais terreretiir,auditahorumtrcpidationc,a|nu .
busconfilium & defcnfio erat expctftanda. zmpbajis
Simul etiam ciimnominat cos domum Davidis, notat'"* atPeliA"
rrophecaperhancmencionemmaiorum.quamistisint de- UoKt,d°-
genaes poftetiPavidis &aliorummaioruru fuorum.piecate ""^®*".
I N } E 1A I JE C A P. VII.
bocvaticiniol-esaia. Nonenim ftatim deftrucra Samaria a
felmanasfare, & tegno decem ttibuuabolito ,Ephraimdefiit
«sse-popii I us scparatus & distinft us ab aliispopulis:(non enim
©mnesIfraelitsfuerunttumdeportati)sedturndemurn,cum
Esar-haddonreliqutas omnes Israeli taisi abduxi c &novos co-
lonos Ethnicos inSamaria collocavit, i.Reg.t^. & Efdr.4.
Tuai n.gcntibus admixti dcsierunt esse populus separatus. £t
usque illud terripus ab hoc vaticinio edi to,sunr etia anni sexa-
ginta quinqi.Etsi igitiir altera senrcntia congruit hiftoria:: ca-
*nen huic & confuetudo fermonis & hiftoriafavec.
Frangetur. ]alii,atteretur:alii,desinet,alii, deiicietur. Me-
lius-.atreretur. - *■,.„■
Curh Ephraim.Jid eft, Sytia. Sed Hebr. attereturEphraim,
iKTam regnura Syriae annoquarto Achazi eft deftru&um ab
^Assyrio.Sicplenqi. Aliiflonfubintellrguntverbnmfubstan- A
tiyum, fed omnes istos volmw csse nominativos praecedente 5
verbiimnniIcchec,actcretur,hocfer/u:EtcapucAram(nern-
pejDam^fcus,&caputi)amafciRezin, &deindeintraaano*
sexagintaquinqucacterecurEpriraim,neficpopulus.
T E X T U S„
Jirsptf. Et,caputEptiraim,Samaria, & caput Samaria'si~
liusR.emalise:fi non credatis, (verbiimeu,idsit)
" ■ "- quianoneftisftabiles.
Et ] Aliipinterea.caputEphrairneritSattiaria.nonludseae:
& capnrSamariafllius Remaliacsnon auteIcrofQly.mae.uc m
pr-aecedenti verfu. Sedaliiconiuiiguntcupraecedentib.etiam
h*c,tanquamnominacivosaiueverbum,acteretur: utficfen.
susfcapuc Syriae Damafcus, & caput Damafci Rczin, & intra B
; annds /exagintaquinq; Ephraim, & caputEphraim Samarie,
&caputSamatiaePekach,atteretnr,idest,accerencur, uruon
fintpopuh.id eft,paul6p6ft,scilicet,ar.nos quatuor &deinde,
sive poft hoc oraculum editnm, fivepoft captam Damafcum,
poftannos fcxagintaquinq;Ephraim atccretur.&c.
Si non credatis: ] Ahi.si non credetis.id eft promilfioni huic,
noncopsiftctissirisii: noftabitisvelftabiliemini. Aiii.fi 11011
«cditismihi.idrit.quianon eftissidelespeo. Ahi.Si nori crc-
ditisfquod dico)fcilicet,credetis(^raK9'»^) quod no fuis sutu-
ri ftabiles.Sed j.ioxn heemin fignisicatciedidic,jO*G neeman
■ «rmus,ftabilisfuit,dereb.& verbis.Ecfimilisvidetutphrafis
2.Chron,zo: Creditescosiditenjiosnjin lehova Deo veftro,
& consistetis(stab!les,sirmiei;irisiJO«nij CrediteProphetis
eius.&sortunabimini. Aliquiincerrogarive:AnnQncreditis?
ut sitrcprehesioincreduhtatis. & subaudiunt, (Hoc indeest) C
qnod non consirmami n 1. scilicc t hac promissione, no attendi-
Urr ' "'" "^^'''^"'g^nKsincs^ulitati veftrae. -N saepeestincerrogan-
°&*t. di. S ed sere idem sensns cst. si non credetis i sciliceccenu est)
quod nonconsistetis, scilicet, nequcanimo stabiles & pacati
eritis.nequc rebus & statu veftro. Aliqui: Sane non stabilie-
rniai,eojdemfensu. 1
**f*pl.
k?>*><
P«ttit,
%faiores
.'*'& tl .
M
'»««,
s6>rc.
'ores,
E X V L I C A T I O.
Eccimusinargumeto hbrileiaiae hinciniciumtertisepar-
tis,& sinem eius.sinem capitis duodecimi. Aliqui adiunguht
decimum certium & decimum quartum caput, qnia in capite
decimo quinto sit mencio mortis Achazi, ut videaiiturad il-
lud caput extendi prophetiae cditae sub Achazo.scquentcsfub
Chi^ktja.iequuti temporisracionem: fcd ponuncctiam con- -
lungi duo illa capitacumsequentibus ,rerum habita ratione: D
quia a dccimo tertio cap.incipit Iesaias concionan deExci-
diis& pcenisludseorum&excerarumgentium: Etde rebus
sub Chizkija.gestis incipitdemumagcrecap.36.Sit igtturli-
berumdehacreiudicium.
: Arglimentumterciaehuiusparcis,!ngenerenonestdi(simi-
e praecedentibus. Sedquo magis progrcdiuntur conciones
jesaise,e6fiunt clariores.exprefliores &magisadfpeciem feu
hypochefin accedentes.
Aguigicurinhisfex capitibusdeLiberatione Iudseorum
abhoftibustumpraefentibus: dchostiumilloruminteritu&
panis^eingratitudine Iudaeorum: deipforumpcenisfururis
per Aflyrios: de conservatione & inftaurationepropterChri-
um: (gc tandem de ingratitudine erga Dcum,pto hoc benc
»o.
^RGVMENTVM SEV TAR-
tet riL Cap.
H°e autem caput in cres patces distribuo:
W Consstrnntio lufaorum, proptersadut & exptditio-
nemIJraelit/,rum&Syrorum contra issot v.<.2.&pro.
mtjjio de Itberanda lud*a, & dejimmdit regntt Samts
ru&Sym,v:).ads>.
II. Repetitie e£> consirmatt» Promt/sionit per pvomiifionerft
deM.issi-i.aio.adi6.
11Lr PrtdiUio pcens. ingratitudinh Ittdtiotum > ptrjiffyrios
&ahos.kv.i7.adsinemiideBtzs. V
Ftlic ailtemin dicbus Achaz ,&c ] tiis maiojribus iizij^ Deprimt
&Iochamo uiccessitimpiusnepos& filius Achaz, ^a^ parte.
impietas , supetftitio & idololatria describicur'& hoc <&■ jicha%x
pirelefai*,& 2.Rcgum 16. &2.Chron.28. Hinc nqvacer-
taminafuctunt obeunda Prophetae,& occasione ingratitudi-
nis & incredulitatis rcgis & populi , divinae: proriiissioncs
& niinae vehemcncius urgeiidse; & magis in fpecie decla-
randa & inculcanda fuerunt b.eneficia & iudicia Dei. Pro-
pterea narrat prjrnum hoc caput iiovas tes novi regis; vi-
delicet periculum regni iudaiei ab hoftibus, & dcfenfionern -
divinam»
vIn hac auterhprirha parte capitis ifta 'fcre continentur. Primipnr*
j. Tcmpus pericuh. i2. Ipfum periculum. 3. Hostcsaqui^r« wcum-
bus pericnlum fuit 4. Exitus pericuii. j. Quomodo ln ftantufp-
eofegcfletintludai. 6- Quid contrafcceritPetrs. 7. Man- pnm,
datum Dei quod iitfllis eft Iefaia • perfcrre ad Achazum: & ar-
giimenta hbrtantia ad illud fcquendiim.\
In primo verfu, more Prophetarum, tei summam propts-
nit:€uiusinfequentibuscircumftantia$ explicat.
Primo teropusnOtacquorcSiftaeaccidcrunt: nempeini*
tio'tegni Achaz, nonmultoantemortcm Pekachi & Rczi*
nrs 2.Reg.i6. Subllzija&Iothamo, piis principibus, aut
pacemDeusdabat!udasisautvicl:oriasdc hoftibus* ut paccc
ex i.Reg. 15.&2 Chro ;ic.27. Succedente impip Achazo>
ftatim exoriuntur tutbx & gra viabella & cladcs, quas ipfi im-
miflaseflcaDeopropceripfiusiinpietatcrn.exprimirurdiser- P'W**»-*e»,
teinipfiushiftoiia. Felicemergoftatumregni habebatpie- g^mguber^
tas rcgum, & cuftodia fynccri cultus Dei: Graves &publicas mtt0 fe"x^
calamitatcs attrahcbat irhpictas & idolomania. tmptorum
Secund6,ipfumpcriculumcxptimit: hoftesexterosascen- '»/****•
disse Icrofolymam ad oppugnandum eam,.] ideft,invafilfe
Iudaeambello, & obsediflcregem Icrofolymae, ut cxprimitui:
2. Reg.i6i ubi*urfus confideranda eft circumftantia tem-
poris.quaevald^augcbarmagnitudinempericuli. Nampati-
16 ante, seorfim Syri & IfraelitaegiaviisiroeasHjxeranr Acha-
zum&Iudaeam,plurimis caesis, captis, spoliatis, 2.Chron.zSi
Hicautemsecundum veltercmm bellum narratur. Eranc^
igitur frastae & attritae viresregni Iudae, exhaustinervi ,luftu , ,
& metuperculsianimi.
Tertio: Tali tempore, adoriuntur illud maxime impas
&a rebus omaibus imparacum, duo reges multo poten-
tioresipfo,Samarise&SyriaC,vidlpriis reccntibus de ludseis
elati & alacres : quiciim pritis singuli vicissent Achazum
integrum, nunc eum sraitum oppugnanr coniunftis viri»
bus cumprius ad Icrosolymam usque nonpenetiasseiit,nun,<J
euminurbeobsident , caput& sedem regni petentes, qua'
capta proniittebantsibi dominium Iudajse. Hoc tempote& >
conatu Jperaruc ipsi fe sacilenovam vidtoriam rcportacuros.
Deusautemafsliitos ludjeos aggredi voluit, utmaibr & gHs « ^
cssicacior esscctentatio acterrorpopuli, &adprcces excita- r ,_
tio.&illustriordivinadesensio. Nain propterea solet ^^ qttandodw
an tc gloriosas hberationes, magna & desperata pericula prae- rtkstuniat
rnittere. °
Ideoftatim antequamprogrediaturnamndo.intcrponit -
quartum, videlicet.exicum periculi tquod nonpotuerint ho-
stesurbem expugnare, acproinde rebus inse£fcis coacli sue-
tintdiscedcre.
Hacaniicipacione&aniithcsipericuli & libcraronis, in- A ■ ■
culcat& oboculos collocat Iudaeis, pocentiain, veritatem , /
& dcfenfionem divinam, qua ex periculo,, ut videbatur, '" •' '**'
insuperabili; funt erepti, utdiscerent, hostcs nihil pofle finc ***
voluntate Dei. Integercnimluda &instru£tusad bellurrt
ptius vincebatur: hunc ftadtus & imparatus nequic expu- >
gnari. Ergoa Deo prius dabacur hostibus vi&oriaj nunc
autemludaeadefendicut, Oftendic etiam hisverbis, ar«te
quam incipic Achazum & populum accuiare.quam vanuseo-
rnm fustic metus, & quam deteftabilis mcrcdulitas, quam
DeusipfosacCtomoxresutavit. '
V.2. Etnunciatumeft domui DavidiS.J Iam fufeiun»
glNrei.prius fummatim propositae , pleniorem narracio-
nem,& quinto dicit, quid inifto pencalo fecerincludaei. ,
Kuncip confpifacionis & expcditionis hoftium contra fe,
primumvoluitDcusterreHipuimrcgem&aulam, utpopu-
lustotusmaais terreretiir,auditahorumtrcpidationc,a|nu .
busconfilium & defcnfio erat expctftanda. zmpbajis
Simul etiam ciimnominat cos domum Davidis, notat'"* atPeliA"
rrophecaperhancmencionemmaiorum.quamistisint de- UoKt,d°-
genaes poftetiPavidis &aliorummaioruru fuorum.piecate ""^®*".