DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0406
7*7
CONTRA ARUNOJ,
m
Quod autem de generatione Filii distum est,idem de
processione Spiritus santti accipi nccessc est; cum eadem u-
uobique sit ratio: ncque si Filium esse unum Deum cum pa~
iireconccdantadversarii,deSpiritusan&olir'gaturoscredibilc
cst. Hanc nodum,ut Gordium vocareipsisnon difficilc fue-
rit.eumtamensolvereautdissecare, non tam facile ipsis fore
credimus.
/ l Z-
> Quod nomen Dei nunquam in fcriptura Pattem; Filium
& Spuitum san&um simul significare assunuint> id falsum
este» satis ostensum esta D. Calvino in prima admonitione &
secunda.
In iis autemlocis.in quibus Filius aJPacre discernitur, al-
legandis, crimenfalsinon efFugiunc. Affingunt enim. eum
idemsenstisharumpropositionumsit.Plures cssedivinases-
sentias, &plurcs essje Deos.
V.
Dicunt, se nihil non Filiotribuer e, quod ctiam Patri tr£-
buunt.QuodsiabsqiKfraude proficermir.sicurdebebant: ec-
iarriimmcnsitacem Filionondecrahettc.' Acsanchanc Ftl:o
nonminus.quam Patri suiptuta cribuicuc supra dicShim tst.
Hoc autem non aliud est dicerc quam unam essc patris, Filii,
&Spiritussari£ti Divimtatem, riaturgm & essentiam. Nori,
cnimcrec!imus,tamabsurdosfore,uc pltiresirifinicascssWti1-.'
as velirit siveprofitcri, siveapudscipsosfingtire Nam Tebova
unuscanctimcst.qui solisibiimmcniitatemtiibuivult Siigi-
tur unacancumestinhiiua Deitacis subitancia,& FiliusacSpi-
ritussau&usseqiieacPaccrdocenturiiiScriprura tibique ad*
discerni as Patretanquam ab alio Deo, idquod ex nullo scri- a esse,& inc"omprehcnsibilesexistere, necetiatib fatcndum est;
pcurseloeo excorquebunt,.Filius ex Deo est, sed uon ex alio ipsos unum esse cum Pacre Jchovam.'
Deo.quamipse est. QmniaquscFiliisunt,easuncPatiis,ae
proindeeciamessencia:ideoque nonalius.sedidemcumipso
Deusest- Vcrbumapud Deum fuissejohannesdicit, seda-
pud aliurri Deum,quam qui etatipse Aoj/©?, honjohannis
sedadversariorum additio est, quas apud pattes non magis,
quam in scriptiita teperitur.
III. v.
CumutlusDeusdicituTessePateriindevoluntdicere, Fi-
liuthnon esseilium unumDeum. Sedobservato discrimine
incernaturamfinitam& infinicam.quaepocestunaacque ca-
dem.uteigstere inpluribus,itapluriumessesubstantia> facihs
cst respoasio: Non enimvalecconsequentia: tuaiessentia in-
finica removecur a personaalia; quia ttibuaturuni. Uc rcs
planior (icmtegrum argumencumspe&ccur.
Quod unicum eft, cum unialicuitribuitur, omnibus aliis
adimicur Nam hoc principium praemicti oporcec, uc valeat
consccucio. Deusautem verus est cancum unus,&is est Patcr.
ErgoneeFiliusnccSpirirus sanfiusestilleDeus. .
Huiusargumenti Maiorein concedimusveram else de re-
bus creatis& sinitis:ideoque valet ^onsequencia,sihuic prin-
cipio subiungacur tale cxemplurr>': Impetacot tantum unus
est.arque ls elt Ferdinandus: £rgo nec Filius eius, ncque alius
quisquamestillelmperatpr. Quiaenim natura Imperatoris
est sinita,pluribus pcrsonisnonpocesttribui;siunuscanctvm
ponatur.Denaturaverb incomprehehsibili & immensane-
quaquam vera est maiorargumenti Hxc enim una acque ea-
„dem in pluribus esse, & plurium substancia esse potest. Etsi i-
giturbeusunuscantumest.atqueis Deusest Paters nequa
V I.
Obiiciunt,exutiiratcessenc'.aernonssrum schblarum pro-
direnoncsseotiamdivinamjscdpersonamelsegemtam.Idse-.
quifatemurimbnstrosumeisencgamus-Primb quia scriptu»
ra non Divimtatcm, sed FilitimdcPactis divmitace gcnicnm
essedoect Secundo.quia hocprOpr u eitigentr^tionisompis,
Utquicunquepacerest.noasuamcnentiam.sedaliujn de sua
essehciagignac^stautemParriseiseniianongcnita,Ciimigi-
rur hanc totam & eariaem ipse, retricns, ln.Filiurn transfun-
dacnoniamelsentiam suamaquam Fihbcommnnicat, sed Fi-
liumdeeisenciasuag'gnit:itautFiliu!jsit genitiis de esschtia
ingenita Hinc patct uon clie monftrosam sententiam, cutn
dicitur Diyinicicis esscnciam non gigni, sed congruentem-pe-
B neratibnisordini.elsscripturaeloquucioiiibdeuiioDeo & pari
divinicaccPacris>Filii&SpiricussansSti,niecaiuidcohtinentem,
quam quoddicmus.unam & eandem else rrium personarum
elscnciam Hocnisiillismonstrosumeirecncqiie illud forct.
Idcm estenim,eandem&irigcnicamtrium clseutiamdicere.
VII.
AccusantriosSabellianismi.qiiasiconsticma una Divinita-
tisessentia,excinguancur, obruscentur.&confundantur tres
pcrsonse>&nihilsint prxter inania homina,sive'relationes,
hoc cst, unacantumdivinapersona sit gercns cria nomina pro
diversorespeftu
Nosvcrbrespondemusjconfusionishuiuspericulum non
esTcnisi sublaca prius seterna generatione & processione, hoc
est>eirenti3ecommunicatione:hacauccmposita, non minus
vcreacrealiccrdistindtascsse &mancrepcrsonas aetcrni Pa»
quam tarnen sequitur.Filium non esseeundem Deum. Ratio C tr's* Filii.qnam Zachatia:& Baptistse. Reipsa enimalius est
cst.quia talis est divina essen cia,ut una atquc cadem manens
&Pactis& Filii essepoilic. Hocemmipso disFertnaturaim-
mensaafinitis.
i Sidixerint esse riodos Gordios: se non capere.quomodo
substantia Pacris possit etiam Filii substancia essej memine-
«nt,ideoincomprchensibilemesseacdici divinam majesta-
^em>quianostrsemerttis angustiis npn ppssit comprehcndi:
meminerintetiam,nequesc>riequenospossecapere,quomo-
dounaatquecadcmDivinitas tocainPetro. PauIo.Johannc
atqueomnibusSaniSlishabiccc neccamen hoc posse a quo-
euain negari adco ut si quis neget, propterca quia nescic,quo-
modo hocpossicficri,quomodononabsurdumsitde natura
immensa,cumdecieaturi'sabsuidissimumsit,explodeduspo-
tius &contemnendus sicquam rcfutandus^ac tandem memi-
gignens>aliusestgenitus: Hscc nbnsuntinanianomina,aut
lelationes.sedrealicerdistinCila vtpsrxsttta. ,'■'
Neancemhicillicriiimphencaddimusdiscrimengenera-
tisfiniti& infinici Zacharias rion totamsubstantiamsuam
ttansfunditin Baptistam.sed eitis tantum p.irticulam:& quod
inB.iptistaTntransfiindit,nequaquam ipseiecinec.Causautri-
usque est,qtna Zachanse substantia circnmscripca cst,& omnes
ciys partes.Fsnicae autcm eirentise proprium est, rron polse c*
andem in plunbus esse. Si igitur totam suarn cssenciam Za-
chariasinBaptistamtransfunderecnihilhuinsret nere,c ipse,
acdesinerctexistcre.Imoneid quidem, ex quo Baptista gi-
gnitur.manecinZachana.sedab cius stibstantia derivaruin
acseparacum est.uciam nonampIiusZachanae, sedBaptistae
substantiasic.Hincnecessaribsic, utgignens &genitus noa
nerint.nospotinsnonpossecapereinequepiecogitare) qHo- p tantumpersonae.scdeciamsubstanciosdistinclae sinc. Atctim
modonon unaeadcmquesit F,lii&Patnsessintia ; cum ipsi
nobiscum cogantut faceti,Filium de substantia Patris esse ger
pitum.
PolTunteodemmodo GmilesParalogismistrui&iesutari:
linus cst ctcator:Unus est omnipotens: Unus est setcrnus: U-
nus est adorandus,&c. Atque is tinus est Pa;er:Ergo filius non
cst creacor,omnipocens, secernus, adorandus> &c.
L Etadsummamipleraqueadversariorumargumemasum-
ta suntvelexprir»cipiis,quaevalencinrebus creatis & sinicis,
ad natutamcreatricem&immensamtranssacisjinquamnon
conveniuntivelexlocisfcripturaedetortis.
Porrb sicuc Oivinicas Pacri seorsim tribuitur, non qubd ea
temovcatut a Filio: fedquia pater diyinitatissonsest: ita Do-
minium unius DominitribuitutFilio,nonquodpatet abeo
sitexcludendus/cdquiaPater per Filium exercet Domini I
um>& Fihus nos proprio sanguine sibi acquisivit.
.' i n IV.
Dicunt, se aliam in Patre.aliaminFilioagnofcerenatu-
'iram&divinicacem.Nonigicutsatentur,esse consubstantia- i
les,utsunquehocsimulent (NonetiamerFugiunt, quintres
Deosreipsaconstituanc. utcunqueverborum absurditatcm,
odn dcclmandi causa.vitcnc. Nunquamenimessisient,quin
inrinitus* incomprehensibilisgignictantumhsecgeneratio
abiiladifFercquantum finitus ab insinito Pacre ^ hbc est, iri
immenstim Ucraqueeniminhac ueceireestsiericontraria,
Primumisquigignicnonparticulamsusesubstantise.sedeam
totam& integram,quantaquanta est.eiquemcripnit, com-
municat.Nam partemhuiuscommunicari genico tam ab»
stirdum&impium palamest,uteciamadveilariisalcem coh-
setsioneabeoabhorteanc Secundb.nequaquamitaut Patct
finicus.amictitquodFiliocornmunicac- scd cssenciam suam
tocam&eandem,hocest,necdivisam ,ncc multiplicatam, in
seipsorctinecquamci,quemgi'gnit,commuriicar. Exhisma--
niscstum est,qir5dquemadmodiim exgerieraljtione &Nproces.
sione>sineconimunicationcdivinseessenciae.perfonarum rea-
lis& veradiftin£tio,icaex immenfa&incomprehensibiiiDi-
vinitacis natura.ldcnticas, sive unicas elsentise necclsaiib exi-
stac&sequacur.Hocautemdifcrime:ngigncncissinici& insi-
niti nunquamevercencomncsadversarii Hacipsaenim pro-
prictate sedisserre a rebus ornnibus creatis & sinitis, immensa
Divinitasin verbo fuo pacesccit.qubd unacademquemancns
tocapbcestesse>&estinpluribus,nonrancumin eis habitans,
utjncteaturis.fedeciamexistenseorumsubftancia. Nam etsi
noahaecipfa verba rcperiantur in scriptura, quibus docendi
causautiuuccclesia,quodunaesscctiain tribuspersonis, &
CONTRA ARUNOJ,
m
Quod autem de generatione Filii distum est,idem de
processione Spiritus santti accipi nccessc est; cum eadem u-
uobique sit ratio: ncque si Filium esse unum Deum cum pa~
iireconccdantadversarii,deSpiritusan&olir'gaturoscredibilc
cst. Hanc nodum,ut Gordium vocareipsisnon difficilc fue-
rit.eumtamensolvereautdissecare, non tam facile ipsis fore
credimus.
/ l Z-
> Quod nomen Dei nunquam in fcriptura Pattem; Filium
& Spuitum san&um simul significare assunuint> id falsum
este» satis ostensum esta D. Calvino in prima admonitione &
secunda.
In iis autemlocis.in quibus Filius aJPacre discernitur, al-
legandis, crimenfalsinon efFugiunc. Affingunt enim. eum
idemsenstisharumpropositionumsit.Plures cssedivinases-
sentias, &plurcs essje Deos.
V.
Dicunt, se nihil non Filiotribuer e, quod ctiam Patri tr£-
buunt.QuodsiabsqiKfraude proficermir.sicurdebebant: ec-
iarriimmcnsitacem Filionondecrahettc.' Acsanchanc Ftl:o
nonminus.quam Patri suiptuta cribuicuc supra dicShim tst.
Hoc autem non aliud est dicerc quam unam essc patris, Filii,
&Spiritussari£ti Divimtatem, riaturgm & essentiam. Nori,
cnimcrec!imus,tamabsurdosfore,uc pltiresirifinicascssWti1-.'
as velirit siveprofitcri, siveapudscipsosfingtire Nam Tebova
unuscanctimcst.qui solisibiimmcniitatemtiibuivult Siigi-
tur unacancumestinhiiua Deitacis subitancia,& FiliusacSpi-
ritussau&usseqiieacPaccrdocenturiiiScriprura tibique ad*
discerni as Patretanquam ab alio Deo, idquod ex nullo scri- a esse,& inc"omprehcnsibilesexistere, necetiatib fatcndum est;
pcurseloeo excorquebunt,.Filius ex Deo est, sed uon ex alio ipsos unum esse cum Pacre Jchovam.'
Deo.quamipse est. QmniaquscFiliisunt,easuncPatiis,ae
proindeeciamessencia:ideoque nonalius.sedidemcumipso
Deusest- Vcrbumapud Deum fuissejohannesdicit, seda-
pud aliurri Deum,quam qui etatipse Aoj/©?, honjohannis
sedadversariorum additio est, quas apud pattes non magis,
quam in scriptiita teperitur.
III. v.
CumutlusDeusdicituTessePateriindevoluntdicere, Fi-
liuthnon esseilium unumDeum. Sedobservato discrimine
incernaturamfinitam& infinicam.quaepocestunaacque ca-
dem.uteigstere inpluribus,itapluriumessesubstantia> facihs
cst respoasio: Non enimvalecconsequentia: tuaiessentia in-
finica removecur a personaalia; quia ttibuaturuni. Uc rcs
planior (icmtegrum argumencumspe&ccur.
Quod unicum eft, cum unialicuitribuitur, omnibus aliis
adimicur Nam hoc principium praemicti oporcec, uc valeat
consccucio. Deusautem verus est cancum unus,&is est Patcr.
ErgoneeFiliusnccSpirirus sanfiusestilleDeus. .
Huiusargumenti Maiorein concedimusveram else de re-
bus creatis& sinitis:ideoque valet ^onsequencia,sihuic prin-
cipio subiungacur tale cxemplurr>': Impetacot tantum unus
est.arque ls elt Ferdinandus: £rgo nec Filius eius, ncque alius
quisquamestillelmperatpr. Quiaenim natura Imperatoris
est sinita,pluribus pcrsonisnonpocesttribui;siunuscanctvm
ponatur.Denaturaverb incomprehehsibili & immensane-
quaquam vera est maiorargumenti Hxc enim una acque ea-
„dem in pluribus esse, & plurium substancia esse potest. Etsi i-
giturbeusunuscantumest.atqueis Deusest Paters nequa
V I.
Obiiciunt,exutiiratcessenc'.aernonssrum schblarum pro-
direnoncsseotiamdivinamjscdpersonamelsegemtam.Idse-.
quifatemurimbnstrosumeisencgamus-Primb quia scriptu»
ra non Divimtatcm, sed FilitimdcPactis divmitace gcnicnm
essedoect Secundo.quia hocprOpr u eitigentr^tionisompis,
Utquicunquepacerest.noasuamcnentiam.sedaliujn de sua
essehciagignac^stautemParriseiseniianongcnita,Ciimigi-
rur hanc totam & eariaem ipse, retricns, ln.Filiurn transfun-
dacnoniamelsentiam suamaquam Fihbcommnnicat, sed Fi-
liumdeeisenciasuag'gnit:itautFiliu!jsit genitiis de esschtia
ingenita Hinc patct uon clie monftrosam sententiam, cutn
dicitur Diyinicicis esscnciam non gigni, sed congruentem-pe-
B neratibnisordini.elsscripturaeloquucioiiibdeuiioDeo & pari
divinicaccPacris>Filii&SpiricussansSti,niecaiuidcohtinentem,
quam quoddicmus.unam & eandem else rrium personarum
elscnciam Hocnisiillismonstrosumeirecncqiie illud forct.
Idcm estenim,eandem&irigcnicamtrium clseutiamdicere.
VII.
AccusantriosSabellianismi.qiiasiconsticma una Divinita-
tisessentia,excinguancur, obruscentur.&confundantur tres
pcrsonse>&nihilsint prxter inania homina,sive'relationes,
hoc cst, unacantumdivinapersona sit gercns cria nomina pro
diversorespeftu
Nosvcrbrespondemusjconfusionishuiuspericulum non
esTcnisi sublaca prius seterna generatione & processione, hoc
est>eirenti3ecommunicatione:hacauccmposita, non minus
vcreacrealiccrdistindtascsse &mancrepcrsonas aetcrni Pa»
quam tarnen sequitur.Filium non esseeundem Deum. Ratio C tr's* Filii.qnam Zachatia:& Baptistse. Reipsa enimalius est
cst.quia talis est divina essen cia,ut una atquc cadem manens
&Pactis& Filii essepoilic. Hocemmipso disFertnaturaim-
mensaafinitis.
i Sidixerint esse riodos Gordios: se non capere.quomodo
substantia Pacris possit etiam Filii substancia essej memine-
«nt,ideoincomprchensibilemesseacdici divinam majesta-
^em>quianostrsemerttis angustiis npn ppssit comprehcndi:
meminerintetiam,nequesc>riequenospossecapere,quomo-
dounaatquecadcmDivinitas tocainPetro. PauIo.Johannc
atqueomnibusSaniSlishabiccc neccamen hoc posse a quo-
euain negari adco ut si quis neget, propterca quia nescic,quo-
modo hocpossicficri,quomodononabsurdumsitde natura
immensa,cumdecieaturi'sabsuidissimumsit,explodeduspo-
tius &contemnendus sicquam rcfutandus^ac tandem memi-
gignens>aliusestgenitus: Hscc nbnsuntinanianomina,aut
lelationes.sedrealicerdistinCila vtpsrxsttta. ,'■'
Neancemhicillicriiimphencaddimusdiscrimengenera-
tisfiniti& infinici Zacharias rion totamsubstantiamsuam
ttansfunditin Baptistam.sed eitis tantum p.irticulam:& quod
inB.iptistaTntransfiindit,nequaquam ipseiecinec.Causautri-
usque est,qtna Zachanse substantia circnmscripca cst,& omnes
ciys partes.Fsnicae autcm eirentise proprium est, rron polse c*
andem in plunbus esse. Si igitur totam suarn cssenciam Za-
chariasinBaptistamtransfunderecnihilhuinsret nere,c ipse,
acdesinerctexistcre.Imoneid quidem, ex quo Baptista gi-
gnitur.manecinZachana.sedab cius stibstantia derivaruin
acseparacum est.uciam nonampIiusZachanae, sedBaptistae
substantiasic.Hincnecessaribsic, utgignens &genitus noa
nerint.nospotinsnonpossecapereinequepiecogitare) qHo- p tantumpersonae.scdeciamsubstanciosdistinclae sinc. Atctim
modonon unaeadcmquesit F,lii&Patnsessintia ; cum ipsi
nobiscum cogantut faceti,Filium de substantia Patris esse ger
pitum.
PolTunteodemmodo GmilesParalogismistrui&iesutari:
linus cst ctcator:Unus est omnipotens: Unus est setcrnus: U-
nus est adorandus,&c. Atque is tinus est Pa;er:Ergo filius non
cst creacor,omnipocens, secernus, adorandus> &c.
L Etadsummamipleraqueadversariorumargumemasum-
ta suntvelexprir»cipiis,quaevalencinrebus creatis & sinicis,
ad natutamcreatricem&immensamtranssacisjinquamnon
conveniuntivelexlocisfcripturaedetortis.
Porrb sicuc Oivinicas Pacri seorsim tribuitur, non qubd ea
temovcatut a Filio: fedquia pater diyinitatissonsest: ita Do-
minium unius DominitribuitutFilio,nonquodpatet abeo
sitexcludendus/cdquiaPater per Filium exercet Domini I
um>& Fihus nos proprio sanguine sibi acquisivit.
.' i n IV.
Dicunt, se aliam in Patre.aliaminFilioagnofcerenatu-
'iram&divinicacem.Nonigicutsatentur,esse consubstantia- i
les,utsunquehocsimulent (NonetiamerFugiunt, quintres
Deosreipsaconstituanc. utcunqueverborum absurditatcm,
odn dcclmandi causa.vitcnc. Nunquamenimessisient,quin
inrinitus* incomprehensibilisgignictantumhsecgeneratio
abiiladifFercquantum finitus ab insinito Pacre ^ hbc est, iri
immenstim Ucraqueeniminhac ueceireestsiericontraria,
Primumisquigignicnonparticulamsusesubstantise.sedeam
totam& integram,quantaquanta est.eiquemcripnit, com-
municat.Nam partemhuiuscommunicari genico tam ab»
stirdum&impium palamest,uteciamadveilariisalcem coh-
setsioneabeoabhorteanc Secundb.nequaquamitaut Patct
finicus.amictitquodFiliocornmunicac- scd cssenciam suam
tocam&eandem,hocest,necdivisam ,ncc multiplicatam, in
seipsorctinecquamci,quemgi'gnit,commuriicar. Exhisma--
niscstum est,qir5dquemadmodiim exgerieraljtione &Nproces.
sione>sineconimunicationcdivinseessenciae.perfonarum rea-
lis& veradiftin£tio,icaex immenfa&incomprehensibiiiDi-
vinitacis natura.ldcnticas, sive unicas elsentise necclsaiib exi-
stac&sequacur.Hocautemdifcrime:ngigncncissinici& insi-
niti nunquamevercencomncsadversarii Hacipsaenim pro-
prictate sedisserre a rebus ornnibus creatis & sinitis, immensa
Divinitasin verbo fuo pacesccit.qubd unacademquemancns
tocapbcestesse>&estinpluribus,nonrancumin eis habitans,
utjncteaturis.fedeciamexistenseorumsubftancia. Nam etsi
noahaecipfa verba rcperiantur in scriptura, quibus docendi
causautiuuccclesia,quodunaesscctiain tribuspersonis, &