DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Kurzątkowska, Alicja: Firlejowie - Broniewscy i ich fundacje: Przyczynek do mecenatu Firlejów w XVI i XVII w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0033
FIRLEJOWIE-BRONIEWSCY I ICH FUNDACJE
herbową, umieszczając nad nimi napis „Rzeźby z pa-
łacu rodu Firlejów”.
Ostatnia wojna zniszczyła nowy dwór należący
ostatnio do Hernicźków. Przed rozbiórką spalonego
budynku, nadniszczone w czasie działań wojennych
rzeźby przeniesiono do Puław i wmurowano je
w południową ścianę Domku Gotyckiego. Rozbiór-
ka dworu Hernicźków w 1959 r. przyniosła tym-
czasem zupełnie nieoczekiwany rezultat. W murach
budynku tkwiło bowiem sporo bardzo starannie opra-
cowanych elementów atityki i obramień dawnej sie-
dziby Broniewskich. Staraniem Woj. Konserwatora
Zabytków w Lublinie fragmenty te zostały wydobyte
i przewiezione do zamku w Janowcu, gdyż zmagazy-
nowanie ich w lapidarium w Puławach napotykało
na trudności.
3. Jako osobne zagadnienie pozostaje do omówie-
nia wykonany w wapieniu pomnik z figurami ryce-
rzy z fasady dawnego pałacu. Zachowana część środ-
kowa mierzy 180 X 164 cm wzdłuż fryzu. Pomnik,
z dwiema arkadami w części środkowej, wsparty
był na cokole i ujęty z boków parą kolumn, prze-
wiązanych w Vs wysokości. Zwieńczenie stanowiła
tarcza herbowa z klejnotem, podtrzymywana przez
lamparty. We fryzie znajduje się tablica w obramie-
niu, o płaskich motywach rolwerkowych z majusku-
łowym napisem: „CNOTĄ I UCCZIWEMI SPRAWA-
MI FAMILIE STOIĄ”32. W dolnej części cokołu
znajdowała się najpewniej ta płyta, którą następnie
Izabella Czartoryska włączyła do swych zbiorów
puławskich. Napis na niej objaśniał, że stojące we
wnękach postacie to „PIOTR Y JAKÓB FIRLEJO-
WIE DWAY BRACIA RODZENI A DOMU TEGO
PRZODKOWIE ŻYLI NA SWIECZIE ROKU BOŻE-
GO 1380” 33
Piotr i Jakub Firlejowie byli synami Eustachego
kasztelana lubelskiego zm. w 1359 r., ostatniego
wspólnego przodka wszystkich Firlejów. Jakub dał
początek głównej gałęzi firlejowskiej na Dąbrowicy,
Piotr był protoplastą Firlej ów-B roni ewskich, a także
Markuszowskich, Zakrzewskich i Konarskich34.
Zniszczone w znacznym stopniu figury rycerzy
z Bronowie nie pozwalają na przeprowadzenie szcze-
32 T. Wiktor odczytał ten napis błędnie jako „Cnotą
i naukami familie stoią”.
33 (E. Czartoryska), Poczet pamiątek, zachowanych
w Domku Gotyckim w Puławach, Warszawa 1828, s. 9,
nr 34 — ściana Długosza.
34 A. J. Borowicz, Zodiacus Sarmaticus Inter Illu-
strissimarum familiarum phenomena Firleiano Leopardo
insignis. Zamość 1689. S. O kolski, jw., t. II, s. 136;
K. Niesie c ki, jw., t. II, s. 306; Firlejowie, Ndb.
z „Polskiego Słownika Biograficznego”, Kraków 1948, Tabli-
ca genealogiczna.
II. 7. Ściana dworu z XIX w. w Bronowicach z wmu-
rowanymi rzeźbami. (Fot. H. Gawarecki, zb. WKZ)
II. 8. Fragmenty pomnika Firlejów z Bronowie po
przeniesieniu do Domku Gotyckiego w Puławach.
(Fot. M. Kurzątkowski, zb. WKZ)
23
herbową, umieszczając nad nimi napis „Rzeźby z pa-
łacu rodu Firlejów”.
Ostatnia wojna zniszczyła nowy dwór należący
ostatnio do Hernicźków. Przed rozbiórką spalonego
budynku, nadniszczone w czasie działań wojennych
rzeźby przeniesiono do Puław i wmurowano je
w południową ścianę Domku Gotyckiego. Rozbiór-
ka dworu Hernicźków w 1959 r. przyniosła tym-
czasem zupełnie nieoczekiwany rezultat. W murach
budynku tkwiło bowiem sporo bardzo starannie opra-
cowanych elementów atityki i obramień dawnej sie-
dziby Broniewskich. Staraniem Woj. Konserwatora
Zabytków w Lublinie fragmenty te zostały wydobyte
i przewiezione do zamku w Janowcu, gdyż zmagazy-
nowanie ich w lapidarium w Puławach napotykało
na trudności.
3. Jako osobne zagadnienie pozostaje do omówie-
nia wykonany w wapieniu pomnik z figurami ryce-
rzy z fasady dawnego pałacu. Zachowana część środ-
kowa mierzy 180 X 164 cm wzdłuż fryzu. Pomnik,
z dwiema arkadami w części środkowej, wsparty
był na cokole i ujęty z boków parą kolumn, prze-
wiązanych w Vs wysokości. Zwieńczenie stanowiła
tarcza herbowa z klejnotem, podtrzymywana przez
lamparty. We fryzie znajduje się tablica w obramie-
niu, o płaskich motywach rolwerkowych z majusku-
łowym napisem: „CNOTĄ I UCCZIWEMI SPRAWA-
MI FAMILIE STOIĄ”32. W dolnej części cokołu
znajdowała się najpewniej ta płyta, którą następnie
Izabella Czartoryska włączyła do swych zbiorów
puławskich. Napis na niej objaśniał, że stojące we
wnękach postacie to „PIOTR Y JAKÓB FIRLEJO-
WIE DWAY BRACIA RODZENI A DOMU TEGO
PRZODKOWIE ŻYLI NA SWIECZIE ROKU BOŻE-
GO 1380” 33
Piotr i Jakub Firlejowie byli synami Eustachego
kasztelana lubelskiego zm. w 1359 r., ostatniego
wspólnego przodka wszystkich Firlejów. Jakub dał
początek głównej gałęzi firlejowskiej na Dąbrowicy,
Piotr był protoplastą Firlej ów-B roni ewskich, a także
Markuszowskich, Zakrzewskich i Konarskich34.
Zniszczone w znacznym stopniu figury rycerzy
z Bronowie nie pozwalają na przeprowadzenie szcze-
32 T. Wiktor odczytał ten napis błędnie jako „Cnotą
i naukami familie stoią”.
33 (E. Czartoryska), Poczet pamiątek, zachowanych
w Domku Gotyckim w Puławach, Warszawa 1828, s. 9,
nr 34 — ściana Długosza.
34 A. J. Borowicz, Zodiacus Sarmaticus Inter Illu-
strissimarum familiarum phenomena Firleiano Leopardo
insignis. Zamość 1689. S. O kolski, jw., t. II, s. 136;
K. Niesie c ki, jw., t. II, s. 306; Firlejowie, Ndb.
z „Polskiego Słownika Biograficznego”, Kraków 1948, Tabli-
ca genealogiczna.
II. 7. Ściana dworu z XIX w. w Bronowicach z wmu-
rowanymi rzeźbami. (Fot. H. Gawarecki, zb. WKZ)
II. 8. Fragmenty pomnika Firlejów z Bronowie po
przeniesieniu do Domku Gotyckiego w Puławach.
(Fot. M. Kurzątkowski, zb. WKZ)
23