Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (23.1961)

KILKA NIEZNANYCH OBRAZÓW WŁOSKICH ZE ZBIORÓW POZNAŃSKICH

ziano wskazać można na dekorację nimbu o po-
wierzchni urozmaiconej rytmicznie rozmieszczonymi,
tłoczonymi w podkładzie potrójnymi kropkami, na
formę korony, na motyw owocu granatu otoczonego
wicią roślinną, na kształt cienkich, wydłużonych pal-
ców Marii, na kotarę w tle43 i wreszcie na koloryt
kompozycji. Obraz nasz cechuje oryginalne zestawie-
nie złamanej bieli, granatu i zieleni z różnymi od-
mianami barw czerwonej, różowej i żółtej nadają-
cymi całości głęboką, ciepłą tonację, jaką niełatwo
spotkać w malarstwie XIV w. poza kręgiem oddziały-
wania tego mistrza.
Spostrzeżenia na temat związku Madonny poznań-
skiej z twórczością Paola Veneziano nie mogą być
równoznaczne z przypisywaniem mu autorstwa obrazu.
W kręgu mistrza działało wielu artystów, których
dzieła zgrupowano obecnie pod wspólnym określe-
niem „warsztatu Paola Veneziano” 44. Poszukiwanie
wśród nich miejsca właściwego dla omawianego
obrazu należy odłożyć do czasu, kiedy ukończenie
restauracji zabytku pozwoli na jego pełną, bardziej
szczegółową analizę porównawczą45 *.
Omówione obrazy są tylko fragmentami większych
kompozycji a stan ich zachowania na ogół nie jest
dobry. Należą jednak do rzadkich w Polsce obrazów
włoskich z XIV w., przy czym są dziełami malarzy
nie reprezentowanych, z wyjątkiem Ugolina di Nerio,
w naszych zbiorach. (Z Ugolinem związane zostało
przez G. Coor-Achenbach przedstawienie Archanioła
Michała należące do Zb. Czartoryskich w Muzeum
Narodowym w Krakowie48). Poznański św. Jan
Chrzciciel wraz z dwoma następnymi obrazami,
Sw. Janem Ewangelistą i Ofiarowaniem Marii w
Świątyni, wzbogacają malarstwo sieneńskiego Tre-
centa w Polsce, ilustrowane poza tym tylko przez
Mistrza Piety ze Zbiorów Czartoryskich47. Bliski
Apostołom Geriniego jest Chrystus w Majestacie
z tejże kolekcji, przypisywany pierwotnie temu artyś-
cie; ostatnio jednak określony jako dzieło Mariotta di
Nardo48. Wyjątkowe miejsce zajmuje poznański obraz


II. 16. Krąg Paolo Veneziano, M. Boska z Dzieciąt-
kiem. Carpineta. Kościół parafialny. (Fot. wg B. Be-
rensona)

Madonny z Dzieciątkiem stanowiący, jak się zdaje,
jedyny tej klasy obraz wenecki XIV stulecia w zbio-
rach polskich 49.

43 Por. obraz z Tronującą Madonną z Dzieciątkiem
w Luwrze.
44 Sandberg-Vavala, jw., s. 160—183; W. La-
zar i e w, jw., s. 77.
45 Obraz zostanie osobno opracowany przez L. Tu-
czyńskiego po ukończeniu prac przy konserwacji ma-
lowidła. Związane z konserwacją badania przyczynią
się zapewne do bliższego określenia miejsca dzieła w obrę-
bie warsztatu Paola Veneziano.
48 Por, A. Różycka-Bryzek, Nowe atrybucje

kilku obrazów włoskich w Zbiorach Czartoryskich, „Biul.
Hist. Sztuki”, XXII, 1960, nr 2, S. 203.
47 J. Białostocki, M. Walicki, Malarstwo euro-
pejskie w zbiorach polskich, wyd. 2, b. m. w., [1958],
nr 6 i 7.
48 a. Różycka-Bryzek, jw., s. 211.
49 Należący do Zb. Czartoryskich poliptyk z Koronacją
Marii i świętymi przypisany przez A. Różycką-Bry-
z e k (jw., s. 205, il. 1) weneckiemu malarzowi Jacobello
di Bonomo jest późniejszy i repreezntuje znacznie niższy
poziom artystyczny.

41