DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miscellanea
DOI article:Solarz, Olga: Polichromia kościoła parafialnego w Olszówce pow. Limanowa
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0055
POLICHROMIA KOŚCIOŁA W OLSZÓWCE
obiegające prezbiterium między zakrystią a kaplicą,
obecnie nieistniejące 13.
Przed rozpoczęciem prac konserwatorskich widocz-
na była na ścianach nawy i prezbiterium polichromia
wykonana przez Wiszniewskiego w r. 1841, na którą
składały się malowane zacheuszki w wieńcach lauro-
wych liści na zielonkawym tle14. Ściany kruchty, jej
strop oraz strop nawy i prezbiterium zdobiły baro-
kowe kompozycje (Niepokalane Poczęcie, Chrzest
w Jordanie, Ars moriendi, święci pustelnicy) przypi-'
sywane na ogół Dwernickiemu 15. W kaplicy na stro-
pie wymalowana była późnobarokowa scena gloryfi-
kacji św. Jana Nepomucena, na ścianach — kolumny
podtrzymujące neogotyckie ostrołukowe arkady. Ślady
podobnych arkad widoczne były również na ścianach
zakrystii. Polichromia, szczególnie w nawie i prezbi-
terium, nosiła ślady przemalówek, a w miejscach
odprysków farby widać było warstwy starszej deko-
racji malarskiej.
Warstwa I. W wyniku prac konserwatorskich
odsłonięto warstwę polichromii położoną w prezbi-
terium i kruchcie bezpośrednio na drewnie, w nawie
zaś — na całkowicie zniszczonej starszej dekoracji.
Całą powierzchnię ścian, zamkniętą między gładkim
cokołem a fryzem z fragmentami scen o charakterze
symbolicznym oraz napisami, zajmują kompozycje
figuralne przedstawiające świętych pustelników na
tle leśnego krajobrazu. Wśród ascetycznych postaci
rozpoznać można św. Rocha karmionego przez anioła,
modlącą się św. Magdalenę, Stygmatyzację św. Fran-
ciszka oraz jego wizję z grającym na skrzypcach anio-
łem, Kuszenie św. Antoniego, św. Hieronima pochy-
lonego nad księgą, bł. Jana z Dukli, św. Huberta
z jeleniem oraz prawdopodobnie św. Rozalię z Pa-
lermo. ścianę wejściową z kruchty do nawy zajmuje
monumentalna kompozycja zatytułowana Nauka
Umierania Chrześcijańskiego. Na stropach prezbite-
rium i nawy na błękitnym tle z obłokami przedsta-
wiona została Madonna „Uciecżka grzesznych” oraz
Chrzest w Jordanie; w kruchcie wijące się sploty
suchego akantu.
Polichromię wykonano temperą bezpośrednio na
drewnie. Koloryt utrzymany w pastelowych odcie-
niach .nadaje dekoracji wygląd starego gobelinu. Na
jasnozielonkawym tle rozłożone są akcenty barwne
w różnych odcieniach brązu, oranżu i czerwieni an-
gielskiej. Krajobraz potraktowany jest dekoracyjnie,
nieco płaszczyznowo, kontury drzew i roślinności
narysowane nerwową, pełną fantazji linią. Postacie
pustelników oraz ich gesty na ogól poprawne, twa-
rze zindywidualizowane. Różnice poziomu każą przy-
puszczać, że dekoracja nie jest dziełem jednej ręki,
lecz wykonana została przez malarza i jego pomocni-
ków. Najlepiej zachowała się polichromia w kruchcie
(z licznymi śladami retuszów) oraz na pn. ścianie
II. 2. Nauka Umierania Chrześcijańskiego, miedzioryt
J. Januszowsk i, Nauka Dobrego i szczęśliwego
umierania, Kraków, Gerzy Schedl, 1675
prezbiterium i stropach. Malowidła na ścianie pd.,
szczególnie po obu stronach wejścia do kaplicy, są
bardzo zniszczone; uszkodzenia te nastąpiły najpraw-
dopodobniej ok. r. 1774 w czasie budowy kaplicy.
Najstarszą archiwalną wiadomość o dekoracji koś-
cioła W Olszówce zawiera wizytacja bpa Załuskiego,
mówiąca, że kaplica filialna ozdobiona jest „znakami
[umieszczonymi] w tym samym miejscu, gdzie po-
przednio się znajdowały”16. Na stropie ówczesnej
kaplicy przedstawiony był najprawdopodobniej
13 Soboty te opisuje jeszcze Kopera (Kościoły drew-
niane..., jw., s. 120 oraz fig. 21'6 na s. 137).
14 Łepkowski, Jerzmanowski, jw., s. 24—25.
15 Na podstawie na<pisu „DWORNICKI 1753” wymalo-
wanego nad chórem muzycznym oraz notatki w kronice
parafialnej (Kronika par., s. 6).
16 ,,ex traditione antiąua signis in parietibus nunc in
iisdern, ubi fuerunt locis [...] tantum renouatis” (Visltatio
decanatuum Dobczycensis et Lipnicensis... jw., s. 68).
45
obiegające prezbiterium między zakrystią a kaplicą,
obecnie nieistniejące 13.
Przed rozpoczęciem prac konserwatorskich widocz-
na była na ścianach nawy i prezbiterium polichromia
wykonana przez Wiszniewskiego w r. 1841, na którą
składały się malowane zacheuszki w wieńcach lauro-
wych liści na zielonkawym tle14. Ściany kruchty, jej
strop oraz strop nawy i prezbiterium zdobiły baro-
kowe kompozycje (Niepokalane Poczęcie, Chrzest
w Jordanie, Ars moriendi, święci pustelnicy) przypi-'
sywane na ogół Dwernickiemu 15. W kaplicy na stro-
pie wymalowana była późnobarokowa scena gloryfi-
kacji św. Jana Nepomucena, na ścianach — kolumny
podtrzymujące neogotyckie ostrołukowe arkady. Ślady
podobnych arkad widoczne były również na ścianach
zakrystii. Polichromia, szczególnie w nawie i prezbi-
terium, nosiła ślady przemalówek, a w miejscach
odprysków farby widać było warstwy starszej deko-
racji malarskiej.
Warstwa I. W wyniku prac konserwatorskich
odsłonięto warstwę polichromii położoną w prezbi-
terium i kruchcie bezpośrednio na drewnie, w nawie
zaś — na całkowicie zniszczonej starszej dekoracji.
Całą powierzchnię ścian, zamkniętą między gładkim
cokołem a fryzem z fragmentami scen o charakterze
symbolicznym oraz napisami, zajmują kompozycje
figuralne przedstawiające świętych pustelników na
tle leśnego krajobrazu. Wśród ascetycznych postaci
rozpoznać można św. Rocha karmionego przez anioła,
modlącą się św. Magdalenę, Stygmatyzację św. Fran-
ciszka oraz jego wizję z grającym na skrzypcach anio-
łem, Kuszenie św. Antoniego, św. Hieronima pochy-
lonego nad księgą, bł. Jana z Dukli, św. Huberta
z jeleniem oraz prawdopodobnie św. Rozalię z Pa-
lermo. ścianę wejściową z kruchty do nawy zajmuje
monumentalna kompozycja zatytułowana Nauka
Umierania Chrześcijańskiego. Na stropach prezbite-
rium i nawy na błękitnym tle z obłokami przedsta-
wiona została Madonna „Uciecżka grzesznych” oraz
Chrzest w Jordanie; w kruchcie wijące się sploty
suchego akantu.
Polichromię wykonano temperą bezpośrednio na
drewnie. Koloryt utrzymany w pastelowych odcie-
niach .nadaje dekoracji wygląd starego gobelinu. Na
jasnozielonkawym tle rozłożone są akcenty barwne
w różnych odcieniach brązu, oranżu i czerwieni an-
gielskiej. Krajobraz potraktowany jest dekoracyjnie,
nieco płaszczyznowo, kontury drzew i roślinności
narysowane nerwową, pełną fantazji linią. Postacie
pustelników oraz ich gesty na ogól poprawne, twa-
rze zindywidualizowane. Różnice poziomu każą przy-
puszczać, że dekoracja nie jest dziełem jednej ręki,
lecz wykonana została przez malarza i jego pomocni-
ków. Najlepiej zachowała się polichromia w kruchcie
(z licznymi śladami retuszów) oraz na pn. ścianie
II. 2. Nauka Umierania Chrześcijańskiego, miedzioryt
J. Januszowsk i, Nauka Dobrego i szczęśliwego
umierania, Kraków, Gerzy Schedl, 1675
prezbiterium i stropach. Malowidła na ścianie pd.,
szczególnie po obu stronach wejścia do kaplicy, są
bardzo zniszczone; uszkodzenia te nastąpiły najpraw-
dopodobniej ok. r. 1774 w czasie budowy kaplicy.
Najstarszą archiwalną wiadomość o dekoracji koś-
cioła W Olszówce zawiera wizytacja bpa Załuskiego,
mówiąca, że kaplica filialna ozdobiona jest „znakami
[umieszczonymi] w tym samym miejscu, gdzie po-
przednio się znajdowały”16. Na stropie ówczesnej
kaplicy przedstawiony był najprawdopodobniej
13 Soboty te opisuje jeszcze Kopera (Kościoły drew-
niane..., jw., s. 120 oraz fig. 21'6 na s. 137).
14 Łepkowski, Jerzmanowski, jw., s. 24—25.
15 Na podstawie na<pisu „DWORNICKI 1753” wymalo-
wanego nad chórem muzycznym oraz notatki w kronice
parafialnej (Kronika par., s. 6).
16 ,,ex traditione antiąua signis in parietibus nunc in
iisdern, ubi fuerunt locis [...] tantum renouatis” (Visltatio
decanatuum Dobczycensis et Lipnicensis... jw., s. 68).
45