DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Jaroszewski, Tadeusz Stefan: Polskie klientki Pompea Batoniego w r. 1780
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0064
TADEUSZ ST. JAROSZEWSKI
II. 1. Pompeo Batom. Aleksandra z Lubomirskich
Stanisławowa Potocka. Rzym, 1780. Warszawa, Muz.
Narodowe. (Fot. Muz. Nar., Warszawa)
czasie Ignacy Potocki sam. listownie wyraził żonie
życzenie, by sportretowała się u Batoniego, a nie-
bawem nadesłał odpowiedni przekaz pieniężny.
„Czytałem prośbę do Jejmości o jej portret pierwej
pisaną, niż mój list mógł WPa. Do. dojść” — pisze
G. Piramowicz do I. Potockiego w liście z dn.
2 III 1780 r. 4 Praca nad portretem Izabelli posuwała
się bardzo szybko, skoro już 12 III ks. Grzegorz mógł
4 jw.
5 jw.
6 jw.
7 jw. Izabella Potocka do męśa 4 III 1780 z Rzymu:
J’ai fait fair mon portrait par Batoni. Comme Mr. Sta-
niałaś avait fait fair celui de ma soeur nous en avons
fait fair chacune deux des notres en pendant la pair
pour 61 -f|- ducats je crois que cette difference de 10 ne
vous empecherais.
8 AGAD. Arch. Publ. Potockich, mr 255. Szkicownik ten
zatytułowany jest „Idees d/Architecture 1779”.
9 AGAD, Arch. Wilanowskie, Anteriora, nr 302. „Pa-
miętnik Interessów samego JW Hrabiego Potockiego Se-
natora Wojewody” s. 27: „Portrait de Madame Cte Stanislas
napisać mężowi, że „Portret JW. Pisarzowej już pra-
wie skończony. I teraz pojechała na sessyą malar-
ską” 5. Ale w liście z dn. 15IV czuł potrzebę uspra-
wiedliwienia się przed Potockim, że „na Suplement
Encyklopedii pieniędzy nie stało, bo portret Jejmości
bardzo śliczny i który nad początkowe spodziewanie
się udał, więcej kosztował” 6.
Cena rzeczywiście wzrosła, bo obydwie siostry
zapragnęły jeszcze posiadać repliki swoich portre-
tów, tak, by każda z nich obok portretu własnego,
mogła mieć również portret siostry jako pendant.
Izabella Potocka donosi mężowi, że razem będzie to
kosztowało 60 dukatów i taktownie wyraża obawę,
że ta różnica chyba męża nie przerazi7. Zawsze
skrupulatny Stanisław Kostka Potocki zapisał w swym
brulionie-szkicowniku z podróży włoskiej 1779/1780:
„Za portret żony moiey Batoniemu 50.” a nieco niżej:
„Portret moiey Bratowey 20.”8 Wynikało by więc,
że Stanisławostwo Potoccy zapłacili malarzowi dro-
żej o 10 dukatów. Z kolei Stanisław Kostka w r. 1799
zapisał wartość obu portretów w prowadzonym przez
siebie „Pamiętniku Interesów” i określił ją na sumę
50 dukatów za każdy9.
Portrety te wisiały w latach 20-tych XIX w.
w pałacu Potockich na Krakowskim Przedmieściu 15.
Wspomina o nich Łukasz Gołębiowski przy opisie
pałacu: „Są tam równie familijne portrety przez naj-
sławniejszych mistrzów zdziałane [...] Hrabiny Sta-
nisławowej i Ignacowej Potockiej przez Battonie-
go” 10 Oba portrety wymienia również J. I. Kraszew-
ski w Ikonotheceu, wyliczając jednocześnie jeszcze
dwa inne portrety obu sióstr Potockich malowane
rzekomo przez Batoniego w r. 1778. Obie pozycje
notują wreszcie album wilanowski Skimborowicza
i Gersona12 oraz przewodnik po Wilanowie Wiktora
Czajewskiego13. uznając tylko dwa portrety z r. 1780
za dzieła Batoniego.
Portrety obu sióstr Potockich są mało znane i po
raz pierwszy wchodzą do literatury naukowej. Przed
wojną wisiały w trudno dostępnych apartamentach
Potocka Battoni 50”. Pod spodem: „Itt. de Madame la
Marechaille Potocka 50”.
10 Ł. Gołębiowski, Opisanie historyczno-statystycz-
ne miasta Warszawy, wyd. 2, Warszawa 1827, s. 168.
11 J. I. Kraszewski, Ikonotheka, Wilno 1858, s. 87.
W zbiorach wilanowskich znajduje się istotnie rzekomy
portret Izabelli Potockiej określony jako dzieło Batoniego
(nr inw. 674, pastel, owal 46 X 35 cm), parokrotnie repro-
dukowany, ostatnio w katalogu Wystawa obrazów wywie-
zionych przez hitlerowców z galerii wilanowskiej..., War-
szawa 1951, Muz. Narodowe. Zarówno atrybucja jak ozna-
czenie modela są jednak nie do przyjęcia.
12 H. Skimborowicz i W. Gerson, Wilanów,
album widoków i pamiątek. Warszawa 1877, s. 162.
13 W. C z a j e w s k i, Wilanów, Warszawa 1893, s. 143,
54
II. 1. Pompeo Batom. Aleksandra z Lubomirskich
Stanisławowa Potocka. Rzym, 1780. Warszawa, Muz.
Narodowe. (Fot. Muz. Nar., Warszawa)
czasie Ignacy Potocki sam. listownie wyraził żonie
życzenie, by sportretowała się u Batoniego, a nie-
bawem nadesłał odpowiedni przekaz pieniężny.
„Czytałem prośbę do Jejmości o jej portret pierwej
pisaną, niż mój list mógł WPa. Do. dojść” — pisze
G. Piramowicz do I. Potockiego w liście z dn.
2 III 1780 r. 4 Praca nad portretem Izabelli posuwała
się bardzo szybko, skoro już 12 III ks. Grzegorz mógł
4 jw.
5 jw.
6 jw.
7 jw. Izabella Potocka do męśa 4 III 1780 z Rzymu:
J’ai fait fair mon portrait par Batoni. Comme Mr. Sta-
niałaś avait fait fair celui de ma soeur nous en avons
fait fair chacune deux des notres en pendant la pair
pour 61 -f|- ducats je crois que cette difference de 10 ne
vous empecherais.
8 AGAD. Arch. Publ. Potockich, mr 255. Szkicownik ten
zatytułowany jest „Idees d/Architecture 1779”.
9 AGAD, Arch. Wilanowskie, Anteriora, nr 302. „Pa-
miętnik Interessów samego JW Hrabiego Potockiego Se-
natora Wojewody” s. 27: „Portrait de Madame Cte Stanislas
napisać mężowi, że „Portret JW. Pisarzowej już pra-
wie skończony. I teraz pojechała na sessyą malar-
ską” 5. Ale w liście z dn. 15IV czuł potrzebę uspra-
wiedliwienia się przed Potockim, że „na Suplement
Encyklopedii pieniędzy nie stało, bo portret Jejmości
bardzo śliczny i który nad początkowe spodziewanie
się udał, więcej kosztował” 6.
Cena rzeczywiście wzrosła, bo obydwie siostry
zapragnęły jeszcze posiadać repliki swoich portre-
tów, tak, by każda z nich obok portretu własnego,
mogła mieć również portret siostry jako pendant.
Izabella Potocka donosi mężowi, że razem będzie to
kosztowało 60 dukatów i taktownie wyraża obawę,
że ta różnica chyba męża nie przerazi7. Zawsze
skrupulatny Stanisław Kostka Potocki zapisał w swym
brulionie-szkicowniku z podróży włoskiej 1779/1780:
„Za portret żony moiey Batoniemu 50.” a nieco niżej:
„Portret moiey Bratowey 20.”8 Wynikało by więc,
że Stanisławostwo Potoccy zapłacili malarzowi dro-
żej o 10 dukatów. Z kolei Stanisław Kostka w r. 1799
zapisał wartość obu portretów w prowadzonym przez
siebie „Pamiętniku Interesów” i określił ją na sumę
50 dukatów za każdy9.
Portrety te wisiały w latach 20-tych XIX w.
w pałacu Potockich na Krakowskim Przedmieściu 15.
Wspomina o nich Łukasz Gołębiowski przy opisie
pałacu: „Są tam równie familijne portrety przez naj-
sławniejszych mistrzów zdziałane [...] Hrabiny Sta-
nisławowej i Ignacowej Potockiej przez Battonie-
go” 10 Oba portrety wymienia również J. I. Kraszew-
ski w Ikonotheceu, wyliczając jednocześnie jeszcze
dwa inne portrety obu sióstr Potockich malowane
rzekomo przez Batoniego w r. 1778. Obie pozycje
notują wreszcie album wilanowski Skimborowicza
i Gersona12 oraz przewodnik po Wilanowie Wiktora
Czajewskiego13. uznając tylko dwa portrety z r. 1780
za dzieła Batoniego.
Portrety obu sióstr Potockich są mało znane i po
raz pierwszy wchodzą do literatury naukowej. Przed
wojną wisiały w trudno dostępnych apartamentach
Potocka Battoni 50”. Pod spodem: „Itt. de Madame la
Marechaille Potocka 50”.
10 Ł. Gołębiowski, Opisanie historyczno-statystycz-
ne miasta Warszawy, wyd. 2, Warszawa 1827, s. 168.
11 J. I. Kraszewski, Ikonotheka, Wilno 1858, s. 87.
W zbiorach wilanowskich znajduje się istotnie rzekomy
portret Izabelli Potockiej określony jako dzieło Batoniego
(nr inw. 674, pastel, owal 46 X 35 cm), parokrotnie repro-
dukowany, ostatnio w katalogu Wystawa obrazów wywie-
zionych przez hitlerowców z galerii wilanowskiej..., War-
szawa 1951, Muz. Narodowe. Zarówno atrybucja jak ozna-
czenie modela są jednak nie do przyjęcia.
12 H. Skimborowicz i W. Gerson, Wilanów,
album widoków i pamiątek. Warszawa 1877, s. 162.
13 W. C z a j e w s k i, Wilanów, Warszawa 1893, s. 143,
54