DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Kozakówna, Krystyna: Obrazy Per Kraffta Starszego związane z Polską
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0115
OBRAZY PER KRAFFTA STARSZEGO ZWIĄZANE Z POLSKĄ
W 1749 r. udał się do Kopenhagi, gdzie został uczniem
Szweda Carla Gustawa Piło, będącego podówczas
pierwszym malarzem nadwornym Fryderyka V i pro-
fesorem Akademii. Parę lat później artysta wstąpił
na służbę u hr. Thotta, duńskiego ministra finansów,
który cieszył się sławą największego bibliofila w kra-
ju. Dzięki jego protekcji malarz szwedzki doznał bar-
dzo dobrego przyjęcia u arystokratycznej klienteli.
Ok. 1755 r. Krafft został wysłany do Paryża w celu
zrealizowania zamówienia otrzymanego od swego me-
cenasa. Wykonał tam blisko 200 kopii portretów fran-
cuskich, głównie pędzla Rigaud, Largilliere’a i Mig-
narda. W 1. 1755—62 rozpoczął studia w pracowni
Aleksandra Roślina i w Akademii Sztuk Pięknych
w Paryżu. Pod kierownictwem Roślina utworzyła się
wkrótce potem niewielka kolonia szwedzkich artystów
w Paryżu, w skład której wchodzili oprócz Kraffta
J. Savfenbom, H. Taraval, J. Hoffman, P. Hillestróm,
G. Hesselius, L. Pasch młodszy i in. Roślin ułatwiał
młodym rodakom w Paryżu kontakty z wybitnymi
mistrzami; prawdopodobnie pomagał też Krafftowi.
17IV1762 r. artysta dzięki protekcji Roślina miano-
wany został pierwszym malarzem nadwornym i pro-
fesorem Akademii Sztuk Wyzwolonych w Bayreuth;
we wrześniu rozpoczął pracę pedagogiczną. Pierw-
szym dyrektorem Akademii, założonej przez margra-
biego Fryderyka Brandenburskiego, był Roślin. Fry-
deryk zmarł jednak w 1763 r., a jego następca Fry-
deryk Christian rozwiązał Akademię w Bayreuth w
końcu czerwca 1763 r. Krafft pozostał wówczas jeszcze
parę miesięcy w Bayreuth; w 1. 1764—65 odbył podróż
do Włoch, jak niegdyś Roślin. W Bolonii skopiował
Sw. Cecylią Rafaela, we Florencji Judytą Alloriego.
Był także w Rzymie. Wrócił ponownie na krótko do
Bayreuth, gdzie pozostał do czasu wyjazdu do Polski.
Początki twórczości Kraffta związane są z malar-
stwem rokokowym. Pierwsze portrety malowane pod
wpływem Scheffela wykazują powiązania zarówno
kompozycyjne, jak i pod względem miękkości formy
z dziełami nauczyciela Kraffta. W niedługim czasie
po przyjeździe do Kopenhagi Krafft próbował naśla-
dować styl swego nowego mistrza Piło. Najwybitniej-
szą pracę z tego okresu stanowi portret O. Thotta
malowany w 1752 r. (wł. prywatna w Skabersjó).
Dzieła tych lat charakteryzuje prostota kompozycji,
jasna skala barwna oraz użycie ciepłego, ciemnozie-
lonego tła.
W okresie paryskim w twórczości Kraffta wyod-
rębniają się dwa nurty: do jednego zaliczyć należy
portrety reprezentacyjne, którym potrafił nadać na
poły irrealny charakter, wzorując się na manierze
Roślina; drugi nurt był bardziej mieszczański, o inten-
sywnym kolorycie i akcentaćh rodzajowych. Szczegól-
ny oddźwięk u Kraffta znajdowała mieszczańska te-
matyka dzieł Chardina, a bliska mu też była sztuka
II. 1. Per Krafft, Portret Elżbiety Fryderyki Wur-
temberskiej 1762. Sztokholm. Muz. Narodowe.
Greuze’a, Lepicie i Aveda. Jednakże najsilniejszy
wpływ na kształtowanie się indywidualności malarza
wywarł niewątpliwie Roślin. Najbardziej przekony-
wującym dowodem przyswojenia stylu Roślina jest
portret ks. Elżbiety Fryderyki Zofii, córki Fryderyka
Brandenburskiego, żony Karola Eugeniusza Wurtem-
berskiego z 1762 r. (Muz. Narodowe w Sztokholmie).
W kolorycie obrazu dominują tony szaroniebieskie,
srebrzyste, z akcentami czerwieni i zieleni. Jest to
portret wysokiej klasy, pełen uroku i dystynkcji,
ujawniający typowe dla Kraffta cechy modelunku
twarzy, malowania oczu i ust.
W grupie dzieł zbliżonych do stylu Chardina
i Greuze’a wymienić należy portret Christiny Broder-
sonia, matki Linneusza z 1757 r. (zamek Fano w
Szwecji). Do tej grupy należy też kilka wizerunków
dziecięcych o charakterze rodzajowym, z których dwa
portrety chłopięcie znajdują się w zbiorach Muz. Na-
rodowego w Warszawie. Oba portrety, sygnowane
i datowane 1766, artysta wykonał po powrocie z wło-
skiej podróży do Bayreuth. Jeden z nich przedstawia
chłopca W białej koszuli, ciemnozielonej kurtce ze
złotymi guzami i czerwonym szaliku. Jasne, kędzie-
rzawe włosy okalają rumianą twarz o rozwartych nie-
101
W 1749 r. udał się do Kopenhagi, gdzie został uczniem
Szweda Carla Gustawa Piło, będącego podówczas
pierwszym malarzem nadwornym Fryderyka V i pro-
fesorem Akademii. Parę lat później artysta wstąpił
na służbę u hr. Thotta, duńskiego ministra finansów,
który cieszył się sławą największego bibliofila w kra-
ju. Dzięki jego protekcji malarz szwedzki doznał bar-
dzo dobrego przyjęcia u arystokratycznej klienteli.
Ok. 1755 r. Krafft został wysłany do Paryża w celu
zrealizowania zamówienia otrzymanego od swego me-
cenasa. Wykonał tam blisko 200 kopii portretów fran-
cuskich, głównie pędzla Rigaud, Largilliere’a i Mig-
narda. W 1. 1755—62 rozpoczął studia w pracowni
Aleksandra Roślina i w Akademii Sztuk Pięknych
w Paryżu. Pod kierownictwem Roślina utworzyła się
wkrótce potem niewielka kolonia szwedzkich artystów
w Paryżu, w skład której wchodzili oprócz Kraffta
J. Savfenbom, H. Taraval, J. Hoffman, P. Hillestróm,
G. Hesselius, L. Pasch młodszy i in. Roślin ułatwiał
młodym rodakom w Paryżu kontakty z wybitnymi
mistrzami; prawdopodobnie pomagał też Krafftowi.
17IV1762 r. artysta dzięki protekcji Roślina miano-
wany został pierwszym malarzem nadwornym i pro-
fesorem Akademii Sztuk Wyzwolonych w Bayreuth;
we wrześniu rozpoczął pracę pedagogiczną. Pierw-
szym dyrektorem Akademii, założonej przez margra-
biego Fryderyka Brandenburskiego, był Roślin. Fry-
deryk zmarł jednak w 1763 r., a jego następca Fry-
deryk Christian rozwiązał Akademię w Bayreuth w
końcu czerwca 1763 r. Krafft pozostał wówczas jeszcze
parę miesięcy w Bayreuth; w 1. 1764—65 odbył podróż
do Włoch, jak niegdyś Roślin. W Bolonii skopiował
Sw. Cecylią Rafaela, we Florencji Judytą Alloriego.
Był także w Rzymie. Wrócił ponownie na krótko do
Bayreuth, gdzie pozostał do czasu wyjazdu do Polski.
Początki twórczości Kraffta związane są z malar-
stwem rokokowym. Pierwsze portrety malowane pod
wpływem Scheffela wykazują powiązania zarówno
kompozycyjne, jak i pod względem miękkości formy
z dziełami nauczyciela Kraffta. W niedługim czasie
po przyjeździe do Kopenhagi Krafft próbował naśla-
dować styl swego nowego mistrza Piło. Najwybitniej-
szą pracę z tego okresu stanowi portret O. Thotta
malowany w 1752 r. (wł. prywatna w Skabersjó).
Dzieła tych lat charakteryzuje prostota kompozycji,
jasna skala barwna oraz użycie ciepłego, ciemnozie-
lonego tła.
W okresie paryskim w twórczości Kraffta wyod-
rębniają się dwa nurty: do jednego zaliczyć należy
portrety reprezentacyjne, którym potrafił nadać na
poły irrealny charakter, wzorując się na manierze
Roślina; drugi nurt był bardziej mieszczański, o inten-
sywnym kolorycie i akcentaćh rodzajowych. Szczegól-
ny oddźwięk u Kraffta znajdowała mieszczańska te-
matyka dzieł Chardina, a bliska mu też była sztuka
II. 1. Per Krafft, Portret Elżbiety Fryderyki Wur-
temberskiej 1762. Sztokholm. Muz. Narodowe.
Greuze’a, Lepicie i Aveda. Jednakże najsilniejszy
wpływ na kształtowanie się indywidualności malarza
wywarł niewątpliwie Roślin. Najbardziej przekony-
wującym dowodem przyswojenia stylu Roślina jest
portret ks. Elżbiety Fryderyki Zofii, córki Fryderyka
Brandenburskiego, żony Karola Eugeniusza Wurtem-
berskiego z 1762 r. (Muz. Narodowe w Sztokholmie).
W kolorycie obrazu dominują tony szaroniebieskie,
srebrzyste, z akcentami czerwieni i zieleni. Jest to
portret wysokiej klasy, pełen uroku i dystynkcji,
ujawniający typowe dla Kraffta cechy modelunku
twarzy, malowania oczu i ust.
W grupie dzieł zbliżonych do stylu Chardina
i Greuze’a wymienić należy portret Christiny Broder-
sonia, matki Linneusza z 1757 r. (zamek Fano w
Szwecji). Do tej grupy należy też kilka wizerunków
dziecięcych o charakterze rodzajowym, z których dwa
portrety chłopięcie znajdują się w zbiorach Muz. Na-
rodowego w Warszawie. Oba portrety, sygnowane
i datowane 1766, artysta wykonał po powrocie z wło-
skiej podróży do Bayreuth. Jeden z nich przedstawia
chłopca W białej koszuli, ciemnozielonej kurtce ze
złotymi guzami i czerwonym szaliku. Jasne, kędzie-
rzawe włosy okalają rumianą twarz o rozwartych nie-
101