Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]
Biuletyn Historii Sztuki — 23.1961

DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:
Wapomnienia pośmiertne
DOI Artikel:
Szymański, Michał; Lorentz, Stanisław: Euzebiusz Łopaciński
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0436

DWork-Logo
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE

EUZEBIUSZ ŁOPACIŃŚKI

„Sabejes tutaj jest pochowany
który żył chlubnie lat
trzy razy dziesięć i dwa.
Zamożny będąc od najmłodszych lat
Dobry dla żony,
Rodziny i
Ziomków. Dlatego
Wszyscy kochamy
Go niezmiernie.” 1


W dniu 19.IV.1961 r. zmarł w Warszawie. Euze-
biusz Łopacińśki, znakomity badacz archiwów, nie-
strudzony W ujawnianiu dokumentacji do dziejów
historii sztuki i kultury.
Trudno pogodzić się z odejściem tego wyjątko-
wego człowieka, o szczególnie pięknym charakterze,
pracującego niestrudzenie dla dobra nauki do ostat-
nich chwil życia.
Euzebiusz Łopacińśki urodził się 1.III.1882 r. w Ki-
jowie. Ukończył gimnazjum w Rydze, następnie stu-
diował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim
i w Dorpacie. Po ukończeniu studiów przez kilka
lat podróżował po Francji, Szwajcarii i Włoszech,
a potem, ok. 1911 r. osiadł na stałe w Warszawie.
W wyborze studiów powodował się głębokim od naj-
młodszych lat zamiłowaniem do starych druków,
bibliofilstwa; zbierał sam pilnie stare wydania ksią-
żek, dawne druki, miniatury, medale, a potem obrazy.
W czasie I Wojny Światowej biblioteka, złożona
z 12.000 tomów, oraz około 3.000 sztychów spaliły się
w pałacu w Sarii i Leonpolu, na Białej Rusi.
Pracę zawodową rozpoczął Euzebiusz Łopacińśki
w dziale rękopisów Bibl. Krasińskich — w tym
czasie zadzierżgnęła się szczególna nić przyjaźni
1 Epitafium cyt. w rozprawie A. Sadurskiej —
Greckie Epitafia Metryczne w Muzeum Narodowym w War-
szawie, „Rocznik Muz. Narodowego” 1959 R. IV.
2 Teki z materiałami wileńskimi pozostały w Wilnie
po 1945 r.; — Teki archiwalne z materiałami warszawskimi
p. n. „Teki Archiwalne Euzebiusza Łopacińskiego w Za-
rządzie Muzeów i Ochrony Zabytków; — E. Ł. Materiały
do dziejów rzemiosła artystycznego w Wielkim Księstwie

z kolegą uniwersyteckim Henrykiem Mościckim
i Augustem Zaleskim. Ogromny zasób zebranego ma-
teriału naukowo-dokumentacyjnego z tego okresu
zaginął w 1914 r. w Warszawie. Przepadły też zbiory
rycin, medale i część obrazów.
R. 1918 zastaje Łopacińskiego w Wilnie, gdzie
z Wacławem Studnićkim organizuje archiwum. W cza-
sie ewakuacji przez władze carskie archiwum Wilna,
część akt wcześniejszych (przypuszczalnie z XV w.)
wywieziono, część, z przyczyny pośpiechu zrzucona
na podwórza kilku domów, uległa rozproszeniu i nisz-
czeniu do chwili rozpoczęcia akcji ratowniczej z nie-
zwykłym poświęceniem, przez Łopacińskiego i Stud-
nickiego.
W ciągu swej pracy w Archiwum Państwowym
w Wilnie (do r. 1927 na stanowisku wicedyrektora)
gromadził wypisy ze starych ksiąg dotyczące dziejów
kulturalnych ziem polskich i litewskich. Zaledwie
znikomą część w stosunku do olbrzymich osiągnięć
zdołał Łopacińśki opublikować w różnych czasopis-
mach, tygodnikach, w pismach fachowych i w trwal-
szej formie książkowej 2. Żywo interesował się szcze-
gółami dotyczącemi rodziny Mickiewicza, znając róż-
ne sprawy m. in. odnoszące się do charakterystyki
tych osób3. Interesował się sprawą Towiańskiego,
Litewskim (XV—XIX w.), Państw. Ins. Sztuki 1946 T. V.
s. 239.
3 E. Łopacińśki. Matka Poety. (Mickiewicza), „Wia-
domości Literackie” 1932, Nr 12.
Napisał, m. in. b. interesujący artykuł W święcie Pana
Tadeusza (Część 1. Jeszcze jeden zajazd i Jankiel cymba-
lista, 2. Robak i ks. Soplica) omawiający tło, które posłu-
żyło Mickiewiczowi do jego dzieła. Artykuł oparty został
o archiwalia nowogródzkie (niedrukowany).

412
 
Annotationen