OBRAZY PER KRAFFTA STARSZEGO ZWIĄZANE Z POLSKĄ

wy wygląd. Indywidualną cechę stylu Kraffta sta-
nowi wydobycie bryły głowy za pomocą refleksów47 48,
akcentujących prawą skroń, zagłębienie policzka
i podbródek. Charakterystyczne są cienie kładzione
w kącikach oczu i ust oraz białe bliki przy dolnej
powiece, na gałce ocznej i czubku nosa. Znamienny
jest także uśmiech, wyginający kąt ust. Artysta odzna-
czał się dużym poczuciem koloru, portrety jego po-
siadają intensywną, ale harmonijną garnę barwną.
W portretach kobiecych występują barwy jasne z do-
minantą błękitu, różu, bieli, zieleni. Tonacja barwna
portretów męskich bywa jeszcze bogatsza. Obok barw
dopełniających się występują kontrasty, przeciwsta-
wiające barwy ciepłe zimnym np. czerwień — błęki-
towi lub zieleni. W tłach obok zasadniczego oliwko-
wozielonego tonu pojawiają się też szarości i brązy.
Związki Kraffta z Polską nie zostały przerwane
z chwilą jego wyjazdu do Sztokholmu w listopadzie
1768 r. Artysta przysyłał obrazy na dwór warszawski,
a także wykonywał portrety Polaków odwiedzają-
cych Szwecję w końcu XVIII w. Wspomnienie, jakie
artysta zachował o Polsce pozostało żywe aż do póź-
nej starości48, a tytuł nadwornego malarza króla pol-
skiego był przez wiele lat powodem dumy Kraffta.
Krafft został przyjęty w poczet członków Akademii
Sztuk Pięknych w Sztokholmie 12.VIII.1773 r. Starał
się podówczas o uznanie swego niemieckiego tytułu
profesorskiego; gdy otrzymał przyzwolenie królewskie,
wywołało to niezadowolenie niektórych członków Aka-
demii. W końcu zatwierdzono wprawdzie Kraffta jako
członka Akademii, ale bez przywilejów profesorskich.
Krafft zrnarł 7.XI.1793 r. w Sztokholmie. Nie wiele
zachowało się wiadomości o prywatnym życiu mala-
rza. Wg notatek w pamiętniku Krystyny Wagrentin
był on „grzecznym i uczciwym człowiekiem”. Zarówno
spokój otaczający osobę artysty za życia, jak i styl
jego twórczości wydaje się potwierdzać tę uwagę.
Według opinii Malmborga portrety Kraffta powstałe
po powrocie do Szwecji nabrały silnego charakteru
narodowego, zyskały na spokoju i wierności. W por-
tretach wykonywanych w Szwecji artysta oddalił się
od rokokowej maniery Roślina, wykształcając styl
bardziej realistyczny. Artysta cieszył się popularnością
we wszystkich sferach. Jednak, gdy np. Lorens Pasch
był malarzem nadwornym i wyższej arystokracji,
Krafft otrzymywał najwięcej zamówień od klienteli
z niższej szlachty i mieszczaństwa. Jego typowy
szwedzki styl był najbardziej odpowiedni dla tych
warstw. Słusznie też bywa podkreślane, że z jego
portretów promieniuje spokój dnia powszedniego

epoki gustawiańskiej. Krafft otrzymywał jednak i za-
mówienia od dworu królewskiego. Malował portrety
Gustawa III i jego rodziny, lecz te jego obrazy nie
osiągają wartości dzieł Lundberga, Roślina lub Pascha.
Wykonany w dwóch wariantach, prawdopodobnie
ostatni wizerunek Gustawa III jest najlepszym, a za-
razem najbardziej charakterystycznym dla artysty.
Na pierwszym z nich król przedstawiony jest w czer-
wono-czarnym szwedzkim stroju bez nakrycia głowy.
Drugi ukazuje Gustawa III w fioletowym stroju ga-
lowym, w czarnym kapeluszu ze strusim piórem na
głowie. Na stoliku, między dokumentami i sżkatuł-


II. 17. Per Krafft, Portret Stanisława Małachow-
skiego, ok. r. 1785. Kraków, Muz. Narodowe

kami, leży berło polskie, stanowiące aluzję do planów
Gustawa III objęcia tronu polskiego. Replika tego
portretu znajdowała się do 1939 r. na Zamku w War-
szawie, obecnie w warszawskim Muz. Narodowym49.

47 Kopera, jw., II, s. 294.
48 Malmborg, jw., s. 227.

49 Ol. pł., 150,5 X 116 cm, sygn.: „DEN 21 AUG 1778...
(reszta nieczytelna), wł. Muz. Nar. w Warszawie, nr inw.
4240 R. W.

113