DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Oczko, Piotr: Martwa natura w wędzidle stereotypu: Wizje sztuki holenderskiej Zbigniewa Herberta i problem z ich recepcją
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0100
98
Piotr Oczko
4. Anonim, Hiszpańska furia w Antwerpii w 1576 roku, ok. 1618-1624.
© Rijksprentenkabinet, Rijksmuseum, Amsterdam
oparł się na poglądach (nieprzywołanego zresztą) Johana Huizingi, który opisywał XVII-
wiecznych Holendrów jako pacyfistów, idealizował ich pokojowy stosunek do życia i su-
gerował wręcz, że armia kraju składała się z najemników17. Tymczasem w sztuce
XVII-wiecznej Republiki Zjednoczonych Prowincji to właśnie gloryfikacja przeszłości,
tematy patriotyczne i militarne, a przede wszystkim sceny biblijne (traktowane nierzadko
jako paralele do współczesności18) zajmowały poczesne miejsce, co pokazała choćby
w 1980 r. międzynarodowa wystawa Gods, Saints & Heroes. Dutch Painting in the Age of
Rembrandt19. Pełniły one istotną propagandową rolę w toczącej się do 1648 r. wojnie
z Hiszpanią, czterech wojnach angielskich i inwazji francuskiej (1672-1674), a także stano-
wiły ważny czynnik państwotwórczy i konsolidujący rodzący się właśnie nowy naród (il. 1).
Świadczą o tym choćby masowo kopiowane portrety Wilhelma Orańskiego tworzące mit
ojca-założyciela Republiki, nowego Mojżesza (il. 2). Holenderskie obrazy nierzadko epa-
tują też drastycznością i okrucieństwem, jak choćby przypisywane Janowi de Baenowi
17 HUIZINGA, „Kultura holenderska w wieku XVII. Szkic", [w:] id., Kultura XVII-wiecznej Holandii..., s. 64-66.
18 Zob. Antoni ZIEMBA, Nowe dzieci Izraela. Stary Testament w kulturze holenderskiej XVII wieku, Warszawa 2000,
passim (uwaga na temat Herberta na s. 43).
19 Gods, Saints & Heroes. Dutch Painting in the Age of Rembrandt, National Gallery of Art w Waszyngtonie, Detroit
Institute of Arts, Rijksmuseum w Amsterdamie. Katalog pod tym samym tytułem, ed. Albert BLANKERT et al.,
Washington 1980.
Piotr Oczko
4. Anonim, Hiszpańska furia w Antwerpii w 1576 roku, ok. 1618-1624.
© Rijksprentenkabinet, Rijksmuseum, Amsterdam
oparł się na poglądach (nieprzywołanego zresztą) Johana Huizingi, który opisywał XVII-
wiecznych Holendrów jako pacyfistów, idealizował ich pokojowy stosunek do życia i su-
gerował wręcz, że armia kraju składała się z najemników17. Tymczasem w sztuce
XVII-wiecznej Republiki Zjednoczonych Prowincji to właśnie gloryfikacja przeszłości,
tematy patriotyczne i militarne, a przede wszystkim sceny biblijne (traktowane nierzadko
jako paralele do współczesności18) zajmowały poczesne miejsce, co pokazała choćby
w 1980 r. międzynarodowa wystawa Gods, Saints & Heroes. Dutch Painting in the Age of
Rembrandt19. Pełniły one istotną propagandową rolę w toczącej się do 1648 r. wojnie
z Hiszpanią, czterech wojnach angielskich i inwazji francuskiej (1672-1674), a także stano-
wiły ważny czynnik państwotwórczy i konsolidujący rodzący się właśnie nowy naród (il. 1).
Świadczą o tym choćby masowo kopiowane portrety Wilhelma Orańskiego tworzące mit
ojca-założyciela Republiki, nowego Mojżesza (il. 2). Holenderskie obrazy nierzadko epa-
tują też drastycznością i okrucieństwem, jak choćby przypisywane Janowi de Baenowi
17 HUIZINGA, „Kultura holenderska w wieku XVII. Szkic", [w:] id., Kultura XVII-wiecznej Holandii..., s. 64-66.
18 Zob. Antoni ZIEMBA, Nowe dzieci Izraela. Stary Testament w kulturze holenderskiej XVII wieku, Warszawa 2000,
passim (uwaga na temat Herberta na s. 43).
19 Gods, Saints & Heroes. Dutch Painting in the Age of Rembrandt, National Gallery of Art w Waszyngtonie, Detroit
Institute of Arts, Rijksmuseum w Amsterdamie. Katalog pod tym samym tytułem, ed. Albert BLANKERT et al.,
Washington 1980.