Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

117

EMILIA KŁODA
Wrocław, Instytut Historii Sztuki UWr
„Śląski Rafael" czy „ mistrz czeskiego baroku "?
Kilka uwag o konstruowaniu biografii
Johanna Christopha Lischki w historii sztuki
Malarz Johann Christoph Lischka (Lyschka, Liszka, Liska, Licea, Lysska, Liska)
urodził się najprawdopodobniej we Wrocławiu około 1650 r., chociaż jego naz-
wisko nie pojawia się w zachowanych wrocławskich księgach metrykalnych
z tego czasu. Ta niejasność przy pierwszej dacie z życia artysty to zaledwie początek wielu
nieścisłości i znaków zapytania towarzyszących biografii i twórczości malarza. Nie zna-
my miejsca jego zamieszkania, statusu społecznego czy dokładnej liczby dzieł, których
nigdy nie sygnował. Od samego początku badacze zmagali się z niedostatkiem informacji
i konstruowali postać malarza na podstawie kilku niepewnych danych.
W niniejszym artykule chciałabym zastanowić się, w jaki sposób badacze kreowali
postać Lischki zależnie od epok, w których pisali, czy idei, które głosili. Jak powstawała
biografia tej postaci historycznej? Jakie cechy uwypuklano, ajakie elementy odsuwano na
dalszy plan? Zamiast prezentowania tradycyjnego stanu badań, chciałabym skoncentro-
wać się na kilku zagadnieniach, które wydają się najciekawiej ukazywać sposób, w jaki
historycy sztuki kształtowali obraz życia i twórczości tego malarza doby baroku.
Zacznę jednak od nielicznych pewnych faktów z życia artysty. Dnia 5 października
1658 r. zmarł jego ojciec, Christoph Lyschka, kancelista w kurii opatów lubiąskich, a 26
listopada 1662 r. matka malarza, Helena Regina z domu Schultz, wyszła ponownie za
mąż za malarza Michaela Willmanna, który właśnie rozpoczynał karierę na Śląsku. Lu-
biąski mistrz wprowadził pasierba w arkana sztuki malarskiej i prawdopodobnie sfinan-
sował jego naukę we Włoszech w latach 70. XVIII w.1 Z ksiąg rachunkowych kościoła
w Krzeszowie wiadomo, że w 1677 r. malarz otrzymał zapłatę za pomoc ojczymowi,
w 1684 przyjął honorarium za samodzielne zlecenie. W 1692 r. był wzmiankowany jako
współpracownik przy realizacji dekoracji freskowej w kościele brackim pw. św. Józefa

* Artykuł powstał w ramach projektu Nieznane dzieła Johanna Christopha Liski na terenie Czech finansowanego przez
grant wewnętrzny Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego (nr projektu 1350/M/
IHS/15). Chciałabym w tym miejscu podziękować panu prof. dr. hab. Andrzejowi Koziełowi za pomoc i cenne wska-
zówki podczas pisania artykułu i realizowania projektu. Za pozytywną opinię o tekście oraz cenne uwagi merytoryczne
jestem niezmiernie wdzięczna panu prof. dr. hab. Bogusławowi Czechowiczowi.

1 Andrzej KOZIEŁ, Michael Willmann i jego malarska pracownia, Wrocław 2013, s. 29 (Acta Universitatis Wratisla-
viensis, Historia Sztuki, 33). Wojewódzkie Archiwum Państwowe, Wrocław; zespół akt: klasztor cysterski, Krzeszów;
księgi rachunkowe opactwa, t. 1: 1675-1687 (nr 101), t. 2: 1687-1696 (nr 102).