Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

181

TADEUSZ JURKOWLANIEC
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Mittelalterliche Architektur in Polen. Romanische und
gotische Baukunst zwischen Oder und Weichsel.
Hrsg. von Christofer Herrmann, Dethard von Winterfeld. Mit Beitragen von Udo Arnold,
Christofer Herrmann, Jarosław Jarzewicz, Alexander Konieczny, Jacek Kowalski, Marek
Ober, Andrzej Tomaszewski, Dethard von Winterfeld. Petersberg: Michael Imhof Verlag
2015. 2 tomy, 24 * 30 cm, łącznie 1136 str., 1609 il. barwne, okładka twarda. Tom 1: 544
str., 1017 il. barwne. Tom 2: 592 str., 874 il. barwne. ISBN: 978-3-7319-0087-0*

Wświatowej historiografii artystycznej
Mittelalterliche Architektur in Polen jest
pierwszym, całościowym ujęciem tytuło-
wego tematu, opublikowanym w języku kongreso-
wym. Autorami książki są badacze niemieccy i pol-
scy, związani od lat działalnością w ramach
założonej w 1988 r. Grupy Roboczej Polskich
i Niemieckich Historyków Sztuki i Konserwatorów /
Arbeitskreises deutscher und polnischer Kunsthisto-
riker und Denkmalpfleger, a wśród nich profesoro-
wie uniwersytetów m.in. w Moguncji, Bonn, Pozna-
niu i w Gdańsku. Inspiracją i ważną podstawą tego
międzynarodowego przedsięwzięcia była czteroto-
mowa publikacja Architektura gotycka w Polsce,
wydana przez Instytut Sztuki PAN1. Opracowanie
zostało poprzedzone redakcyjnym Wprowadzeniem
oraz krótkim, ale poruszającym wiele zagadnień za-
rysem dziejów Polski w średniowieczu, przygotowa-
nym przez Udo Arnolda. Autorzy omawiają dzieła

* Niniejsze, krótkie omówienie tej książki jest - w myśl
życzenia Redakcji „Biuletynu Historii Sztuki" - nieco
zmienioną wersją tekstu publikowanego w „Zeitschrift fur
die Geschichte und Altertumskunde Ermlands" 60, 2016.
1 Architektura gotycka w Polsce, red. Teresa MROCZKO

i Marian ARSZYŃSKI: 1. [Teksty syntetyczne]; 2. Kata-
log zabytków, red. Andrzej WŁODAREK; 3-4. Album ilu-
stracji, wybór i układ Andrzej WŁODAREK, Warszawa
1995 (Dzieje Sztuki Polskiej, 2. 1. 1-4.). Rec.: Klara BE-
NESOVSKA, Umeni 45, 1997, s. 392-394; Paul CROS-
SLEY, Kunstchronik 1997, s. 352-368; Biuletyn Historii
Sztuki 60, 1998, s. 483-490; Leszek KAJZER, Kwartalnik
Historii Kultury Materialnej 44, 1996, nr 3, s. 313-331;

architektury murowanej i drewnianej, kościelnej
i świeckiej - zgodnie z tytułem - od wprowadzenia
chrześcijaństwa do zarania reformacji. O ile ustalenie
ram chronologicznych nie przedstawiało większych
problemów, to rozwiązanie kwestii zakresu geogra-
ficznego opracowania napotkało na przeszkody trud-
ne do rozwiązania. Wynikają one z różnic, jakie dzie-
lą granice państw współczesnych i średniowiecznych,
których byty i terytoria ulegały przemianom w ca-
łym wyróżnionym okresie, czego najdobitniejszym
przykładem są burzliwe dzieje państwa Zakonu
krzyżackiego w Prusach (po 1228-1309/1310-
1466-1525). Podtytuł książki „zwischen Oder und
Weichsel" nie w pełni wyznacza obszar zaintereso-
wań autorów. Należy zauważyć, że Odra, stanowią-
ca współczesną granicę zachodnią państwa, w śre-
dniowieczu tylko w swym biegu środkowym
stanowiła krótkotrwale linię rozdziału polityczne-
go. Z kolei określenie „Weichsel" nie odpowiada
Janusz St. KĘBŁOWSKI, Pantheon 56, 1998, s. 192;
Waldemar MOŚCICKI, Zeitschriftfur die Geschichte und
Altertumskunde Ermlands 49, 1999, s. 283-286; Grzegorz
MYŚLIWSKI, Sycyna 3, 1996, nr 12, s. 15; Tomasz TOR-
BUS, Biuletyn Historii Sztuki 60, 1998, 491-494; Joanna
SZCZEPINSKA-TRAMER, Gazette des beaux-arts
139, 1997, nr 1539, s. 15-16. Niestety, nie opublikowano
materiałów z międzynarodowego kolokwium L 'architec-
ture gothique en Pologne (Paryż, 26 listopad 1996)
z udziałem m.in. Detharda von Winterfeld, który wygłosił
referat Problemes de l 'architecture gothique entre i 'Oder
et la Vistule (maszynopis streszczenia, s. 1-3, w Pracowni
Sztuki Dawnej IS PAN).