DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:GRAŻYNA REGULSKA: Z badań nad gotyckim złotnictwem w Poznaniu skarbiec katedry ¬św. Piotra i ¬św. Pawła
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0135
133
GRAŻYNA REGULSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Z badań nad gotyckim złotnictwem w Poznaniu
- skarbiec katedry św. Piotra i św. Pawła
Jedenastego września 1509 r. w domu dziekana Jana Łukowskiego zawarta została
umowa między kapitułą poznańską, która sprzedawała część nieużywanych już na-
czyń i sprzętów liturgicznych z katedralnego skarbca, a kupującym je złotnikiem poz-
nańskim Kacprem. Kapitułę, w zasadzie zmuszoną do tego kroku niedostatkiem środków
na sfinansowanie pilnych prac remontowych w katedrze, obok wspomnianego przed chwi-
lą duchownego, reprezentowali wówczas kanonicy - Andrzej Ciesielski, Jan Grotowski,
Wawrzyniec Grodzicki, Mikołaj Oleski, Wojciech Pakosławski i Tomasz Goczałkowski.
Za złotnika Kacpra, w innych miejscach nazywanego także Motylką lub Motylkiem, porę-
czali - jego teść, złotnik poznański Jakub Barth, oraz poznański kuśnierz Piotr1. Dodać
wypada, że o całej sprawie powiadomiony był biskup Jan Lubrański, który z własnych
funduszy łożył poważne kwoty na przebudowę i remont pałacu biskupiego oraz katedry
w Poznaniu i w roku 1519 podarował jej trzy złote pierścienie z szafirami o wartości 150
florenów na wykonanie złotego krzyża2.
W sumie waga przedmiotów katedralnych sprzedawanych przez kapitułę w 1509 r. wy-
nosiła prawie 60 grzywien (bez 10 skojców), a były to: jeden srebrny relikwiarz w kształcie
figurki Chrystusa Zmartwychwstałego i jedno srebrne cyborium oraz siedem srebrnych
i pozłacanych kielichów mszalnych z patenami i jeden srebrny kielich mszalny z pateną,
szczegółowo opisane w wykazie załączonym do umowy ze złotnikiem Kacprem3.
1 Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, ed. Bolesław ULANOWSKI, t. I: Acta capitulorum
Gneznensis, Poznaniensis et Vladislaviensis (1408-1530), Cracoviae 1894 (dalej cyt. jako Acta capitulorum nec non
iudiciorum, t. I), nr 1017 i 1018.
2 Dzieło to rzeczywiście powstało, ale dopiero w 1551 r. i poza trzema pierścieniami z daru biskupa Lubrańskiego
wykorzystano na nie m.in. złoty krzyż z daru biskupa Andrzeja z Bnina. Obecnie jednak i ono już nie istnieje, prawdo-
podobnie sprzedane zostało po konfiskacie dóbr biskupich i kapitulnych w 1798 r. na odbudowę katedry. Zob. Acta
capitulorum nec non iudiciorum, t. I, nr 1073 oraz Acta et decreta capituli Posnaniensis I-XLII, 1428-1922, Archiwum
Kapituły Metropolitalnej w Poznaniu (dalej cyt. jako Acta et decreta capituli) IV, fol. 52, 74.
3 Zob. Acta capitulorum nec non iudiciorum, t. I, nr 1019: Argentum ecclesiasticum venditum erat istud: ymago resur-
rectionis Dni, quod habuit XI marcas argenti et II scotos; ciborium habuit VI marcas minus III scotis; duo calices
similitudinis ciphorum: alter cum smelcz, alter cum sculptura et scriptura ducum, habent X marcas minus 'h marca et
V2 scoto; item duo calices: alter cum lelysz cum smelcz in pede, alter cum lelysz sine smelcz, habent XI marcas argenti;
item duo calices: unus cum lapidibus in pede, alter cum ymaginibus et crucifixo, habent VIII marcas minus scoto et
medio; patene VII cum calice minori, habent XII marcas minus VI scotis; item octavus calix parvus argenteus cum
patena absque auro de sacristia habuit II marcas. Summa summarum argenti: LX marce minus X scotis. Summa sum-
marum pro argento: ducente sexaginta octo marce et VI gr. pecuniarum.
GRAŻYNA REGULSKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Z badań nad gotyckim złotnictwem w Poznaniu
- skarbiec katedry św. Piotra i św. Pawła
Jedenastego września 1509 r. w domu dziekana Jana Łukowskiego zawarta została
umowa między kapitułą poznańską, która sprzedawała część nieużywanych już na-
czyń i sprzętów liturgicznych z katedralnego skarbca, a kupującym je złotnikiem poz-
nańskim Kacprem. Kapitułę, w zasadzie zmuszoną do tego kroku niedostatkiem środków
na sfinansowanie pilnych prac remontowych w katedrze, obok wspomnianego przed chwi-
lą duchownego, reprezentowali wówczas kanonicy - Andrzej Ciesielski, Jan Grotowski,
Wawrzyniec Grodzicki, Mikołaj Oleski, Wojciech Pakosławski i Tomasz Goczałkowski.
Za złotnika Kacpra, w innych miejscach nazywanego także Motylką lub Motylkiem, porę-
czali - jego teść, złotnik poznański Jakub Barth, oraz poznański kuśnierz Piotr1. Dodać
wypada, że o całej sprawie powiadomiony był biskup Jan Lubrański, który z własnych
funduszy łożył poważne kwoty na przebudowę i remont pałacu biskupiego oraz katedry
w Poznaniu i w roku 1519 podarował jej trzy złote pierścienie z szafirami o wartości 150
florenów na wykonanie złotego krzyża2.
W sumie waga przedmiotów katedralnych sprzedawanych przez kapitułę w 1509 r. wy-
nosiła prawie 60 grzywien (bez 10 skojców), a były to: jeden srebrny relikwiarz w kształcie
figurki Chrystusa Zmartwychwstałego i jedno srebrne cyborium oraz siedem srebrnych
i pozłacanych kielichów mszalnych z patenami i jeden srebrny kielich mszalny z pateną,
szczegółowo opisane w wykazie załączonym do umowy ze złotnikiem Kacprem3.
1 Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, ed. Bolesław ULANOWSKI, t. I: Acta capitulorum
Gneznensis, Poznaniensis et Vladislaviensis (1408-1530), Cracoviae 1894 (dalej cyt. jako Acta capitulorum nec non
iudiciorum, t. I), nr 1017 i 1018.
2 Dzieło to rzeczywiście powstało, ale dopiero w 1551 r. i poza trzema pierścieniami z daru biskupa Lubrańskiego
wykorzystano na nie m.in. złoty krzyż z daru biskupa Andrzeja z Bnina. Obecnie jednak i ono już nie istnieje, prawdo-
podobnie sprzedane zostało po konfiskacie dóbr biskupich i kapitulnych w 1798 r. na odbudowę katedry. Zob. Acta
capitulorum nec non iudiciorum, t. I, nr 1073 oraz Acta et decreta capituli Posnaniensis I-XLII, 1428-1922, Archiwum
Kapituły Metropolitalnej w Poznaniu (dalej cyt. jako Acta et decreta capituli) IV, fol. 52, 74.
3 Zob. Acta capitulorum nec non iudiciorum, t. I, nr 1019: Argentum ecclesiasticum venditum erat istud: ymago resur-
rectionis Dni, quod habuit XI marcas argenti et II scotos; ciborium habuit VI marcas minus III scotis; duo calices
similitudinis ciphorum: alter cum smelcz, alter cum sculptura et scriptura ducum, habent X marcas minus 'h marca et
V2 scoto; item duo calices: alter cum lelysz cum smelcz in pede, alter cum lelysz sine smelcz, habent XI marcas argenti;
item duo calices: unus cum lapidibus in pede, alter cum ymaginibus et crucifixo, habent VIII marcas minus scoto et
medio; patene VII cum calice minori, habent XII marcas minus VI scotis; item octavus calix parvus argenteus cum
patena absque auro de sacristia habuit II marcas. Summa summarum argenti: LX marce minus X scotis. Summa sum-
marum pro argento: ducente sexaginta octo marce et VI gr. pecuniarum.