DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Kurzej, Michał: Relikwiarz głowy ¬św. Jana Kantego w krakowskim ko¬ściele ś¬w. Anny
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0179
Relikwiarz głowy św. Jana Kantego w krakowskim kościele św. Anny
177
tio cordis mei est omnibus visitantibus loca Sanctorum meorum et honorantibus reliquias
eorum, scilicet qui miraculis glorificati sunt, a Summis Pontificibus canonizati, retribuere
aeterna praemia, secundum voluntatem et fidem et labores visitantium ea. Ideo cor meum
est cum thesauro meo38.
Nie bez znaczenie jest też fakt, że św. Brygida dostąpiła wspomnianego objawienia
w Ortonie, a jego zasadnicza część dotyczyła znajdujących się tam relikwii św. Tomasza,
przez co uniwersytecki święty został zrównany z apostołem.
Koncept sygnatury ma jeszcze jeden wymiar, zbudowany wokół podwójnej metafory
skarbu ukrytego w sercu. Piskorski nie tylko dał w nim wyraz swojemu nabożeństwu do
Męki Pańskiej i relikwii św. Jana Kantego, ale też wskazał na szczególny związek tego
świętego z Chrystusem. Relikwie patrona uniwersytetu są bowiem klejnotem w sercu
Ukrzyżowanego właśnie dlatego, że ów wyznawca doszedł do świętości m.in. poprzez
rozważanie Cierpień Zbawiciela, którego rany stały się skarbem w jego sercu. Według
żywotu autorstwa Adama Opatowiusza, Kanty wracając z pielgrzymki do Ziemi Świętej
dziwnie drogie klejnoty, to jest tajemnice i rany męki Zbawiciela swego, na sercu swoim
prawdziwym żalem wypiętnowane, przyniósł i w nich dusza jego jako więc gołębica
w rozpadlinach skał, gniazdo swoje miewa i w nim przemieszkiwa, tak i ona w ranach
Zbawiciela, we wnętrznościach serca swego wyrażonych, miłego pokoju i słodkiego odpo-
czywania przez bogomyślność świętą zażywała39.
Pobożność pasyjna Kantego znajdowała też wyraz w jego modlitwach przy wizerunku
Misericordiae Domini (il. 20), podczas których doznawał wizji i słyszał wychodzący
z obrazu głos40. Treść tego nadprzyrodzonego przekazu nie została wprawdzie odnotowa-
na w żywocie, ale moment wizji ukazano na wspomnianej rycinie Dawida Tscherninga
(il. 21), wznowionej później przez Jana Aleksadra Gorczyna41. Jej główna scena przedsta-
wia Kantego podczas modlitwy do Bolesnego Chrystusa adorowanego przez Marię, po-
staci te ukazano jednak nie na obrazie, ale w otoczeniu obłoków, na których wypisano
słyszane przez świętego słowa Stude sapientiae fili mi et laetifica cor meum. Badając
tajemnice wiary profesor spełniał więc nakaz samego Zbawiciela, który wybrał go do
chwały niebios i przepowiedział, że dzięki mądrości Kanty stanie się radościąjego serca.
Jest to kolejny element subtelnej sieci powiązań i skojarzeń, która stanowi kanwę dla
programu treściowego krakowskiej świątyni uniwersyteckiej42.
38 Revelationes caelestes seraphicae matris S. Brigittae suecae, sponsae Christi praeelectae, ordinis sponsi sui
SS. Salvatoris fundatricis, Monachii 1680, s. 580.
39 OPATOWIUSZ, op. cit., s. 21.
40 Ibid., s. 14.
41 Zob. Jolanta TALBIERSKA, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011, s. 372.
42 Na temat treści wystroju kościoła zob. Michał KURZEJ, „Świątynia Mądrości. Program treściowy wystroju kościoła
św. Anny w Krakowie", Folia Historiae Artium, 13:2015, s. 119-152.
177
tio cordis mei est omnibus visitantibus loca Sanctorum meorum et honorantibus reliquias
eorum, scilicet qui miraculis glorificati sunt, a Summis Pontificibus canonizati, retribuere
aeterna praemia, secundum voluntatem et fidem et labores visitantium ea. Ideo cor meum
est cum thesauro meo38.
Nie bez znaczenie jest też fakt, że św. Brygida dostąpiła wspomnianego objawienia
w Ortonie, a jego zasadnicza część dotyczyła znajdujących się tam relikwii św. Tomasza,
przez co uniwersytecki święty został zrównany z apostołem.
Koncept sygnatury ma jeszcze jeden wymiar, zbudowany wokół podwójnej metafory
skarbu ukrytego w sercu. Piskorski nie tylko dał w nim wyraz swojemu nabożeństwu do
Męki Pańskiej i relikwii św. Jana Kantego, ale też wskazał na szczególny związek tego
świętego z Chrystusem. Relikwie patrona uniwersytetu są bowiem klejnotem w sercu
Ukrzyżowanego właśnie dlatego, że ów wyznawca doszedł do świętości m.in. poprzez
rozważanie Cierpień Zbawiciela, którego rany stały się skarbem w jego sercu. Według
żywotu autorstwa Adama Opatowiusza, Kanty wracając z pielgrzymki do Ziemi Świętej
dziwnie drogie klejnoty, to jest tajemnice i rany męki Zbawiciela swego, na sercu swoim
prawdziwym żalem wypiętnowane, przyniósł i w nich dusza jego jako więc gołębica
w rozpadlinach skał, gniazdo swoje miewa i w nim przemieszkiwa, tak i ona w ranach
Zbawiciela, we wnętrznościach serca swego wyrażonych, miłego pokoju i słodkiego odpo-
czywania przez bogomyślność świętą zażywała39.
Pobożność pasyjna Kantego znajdowała też wyraz w jego modlitwach przy wizerunku
Misericordiae Domini (il. 20), podczas których doznawał wizji i słyszał wychodzący
z obrazu głos40. Treść tego nadprzyrodzonego przekazu nie została wprawdzie odnotowa-
na w żywocie, ale moment wizji ukazano na wspomnianej rycinie Dawida Tscherninga
(il. 21), wznowionej później przez Jana Aleksadra Gorczyna41. Jej główna scena przedsta-
wia Kantego podczas modlitwy do Bolesnego Chrystusa adorowanego przez Marię, po-
staci te ukazano jednak nie na obrazie, ale w otoczeniu obłoków, na których wypisano
słyszane przez świętego słowa Stude sapientiae fili mi et laetifica cor meum. Badając
tajemnice wiary profesor spełniał więc nakaz samego Zbawiciela, który wybrał go do
chwały niebios i przepowiedział, że dzięki mądrości Kanty stanie się radościąjego serca.
Jest to kolejny element subtelnej sieci powiązań i skojarzeń, która stanowi kanwę dla
programu treściowego krakowskiej świątyni uniwersyteckiej42.
38 Revelationes caelestes seraphicae matris S. Brigittae suecae, sponsae Christi praeelectae, ordinis sponsi sui
SS. Salvatoris fundatricis, Monachii 1680, s. 580.
39 OPATOWIUSZ, op. cit., s. 21.
40 Ibid., s. 14.
41 Zob. Jolanta TALBIERSKA, Grafika XVII wieku w Polsce. Funkcje, ośrodki, artyści, dzieła, Warszawa 2011, s. 372.
42 Na temat treści wystroju kościoła zob. Michał KURZEJ, „Świątynia Mądrości. Program treściowy wystroju kościoła
św. Anny w Krakowie", Folia Historiae Artium, 13:2015, s. 119-152.