Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

196

In Memoriam


Krótka przerwa w robocie inwentaryzacyjnej. Prof. Mieczysław Zlat
i Jakub Pokora w ruinie kościoła w Nasławicach koło Sobótki, 1977 r.
Fot. Witalis Wolny

(1995). Ostatnie, wydane w ramach prestiżowej, kor-
pusowej, wielotomowej serii poświęconej dziejom
sztuki w Polsce. Stworzona też została pierwsza po-
wojenna synteza sztuki Wrocławia (1967). Profesor
był współredaktorem tego dzieła i autorem obszer-
nego rozdziału poświęconego sztuce renesansu i ma-
nieryzmu w latach 1500-1650. Dzieląc sztukę tego
okresu na dwa nurty - włoski renesans i niderlandz-
ki manieryzm, wprowadził podział obowiązujący
w badaniach po dziś dzień.
Zwieńczeniem dorobku naukowego Profesora
jest monografia sztuki polskiej doby renesansu i ma-
nieryzmu lat 1500-1640 - w powojennych granicach
Polski z uwzględnieniem dawnych, utraconych ziem
II Rzeczypospolitej (2008, dodruk 2010). Nowością
było włączenie do opracowania m.in. Śląska, leżą-
cego w tym czasie poza granicami Rzeczypospoli-
tej, utrzymującego jednak silne więzi artystyczne
z polską sztuką.
Sporadycznie twórczość Profesora wykraczała
poza wyżej określone ramy chronologiczne. Przy-
kładem mogą być rozważania nad nieznanymi - rę-
kopisem z rysunkami Friedricha Bernharda Wernera

(1977) czy XVII-wiecznymi planami gdańskich for-
tyfikacji (1988), także nad pomnikami Drugiej Rze-
szy na Śląsku (2009) albo wnętrzami bibliotecznymi
w polskich rezydencjach magnackich 1550-1650
(2010). Istotną pozycją w dorobku Profesora są też
dwa hasła dla prestiżowej serii „Propylaen Kunst-
geschichte", omawiające sztukę polską XVII (1970)
i XVIII w. (1971).
Równolegle Profesor zajmował się również pro-
blematyką teoretyczną i metodologią historii sztuki.
Tu należy wymienić rozprawy na temat sztuki i ideo-
logii renesansu (1976), symetrii w sztuce (1993)
oraz atrybucji w przypadku polskiej rzeźby renesan-
sowej (2002). Omawiał także problemy historii sztu-
ki w pismach Joachima Lelewela, a przede wszyst-
kim poglądy naukowe i dorobek swego Mistrza -
Władysława Podlachy. Prof. Podlasze zawdzięczał
zainteresowanie się społeczną funkcją dawnej sztu-
ki (2012), więcej - uznawał go za twórcę naszego
uniwersyteckiego gniazda4. Zrządzeniem losu por-

4 Cytat z dedykacji na nadbitce artykułu (2012), którą
dostałem od Profesora (JP).