DOI issue:
Nr. 3
DOI article:[Inhaltsverzeichnis]
DOI chapter:Artykuły
DOI article:Lasek, Piotr; Szczepański, Seweryn [Contr.]: Z dziejów pewnego zastawu, czyli "zamek" Deutsch-Eylau alias "dwór" Gross-Werder
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0459
Z DZIEJÓW PEWNEGO ZASTAWU, CZYLI „ZAMEK" DeUTSCH-EyLAU ALIAS „DWÓr" GrOSS-WeRDER 449
16. Sieraków, próba rekonstrukcji bryły zamku wg J. Salma.
Repr. wg Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm,
Leksykon zamków w Polsce,
Warszawa 2002, il. na s. 455
na w kontekście budowli z Dąbrówna, Miłakowa czy też Nowego. Iławski dwór zaspoka-
jał, jak wynika to ze źródeł, potrzeby mieszkalne i reprezentacyjne krzyżackiego urzędni-
ka, a nawet możliwe było przeprowadzenie w nim hołdów i przyjmowanie poselstw, jak
choćby wizyta biskupa chełmińskiego w 1421 r. Nie ma natomiast wątpliwości, iż tego
typu budowla nie miała dużego znaczenia militarnego, wobec czego godna zastanowienia
wydaje się celowość umieszczania w nim dział (o czym donosi umowa między księciem
Albrechtem a Paulem Fasoltem), choć jakieś niewielkie działa znajdowały się na wyposa-
żeniu miasta i być może stały na murach miejskich.
W świetle powyższych konstatacji za terminus ante quern wzniesienia budowli na
Wielkiej Żuławie należy uznać rok 1522 r., kiedy doszło do nadania Paulowi Fasoltowi
m.in. zamku (das Schloss) i miasta Iława69. Analizując dane historyczne można pokusić
się o uściślenie czasu budowy owego zamku tudzież dworu obronnego. Relatywnie szcze-
gółowe informacje, jakie posiadamy o roli Iławy podczas wojny trzynastoletniej70, zdają
się wskazywać, iż w owym czasie obronna siedziba na wyspie jeszcze nie funkcjonowała
(lub też była tak zdewastowana, że nie odegrała żadnej roli w zmaganiach wojennych).
Trudno bowiem inaczej wytłumaczyć fakt, że gdy miasto przechodziło z rąk zaciężnych
krzyżackich do rąk czeskich najemników króla polskiego, ważny punkt oporu na wyspie
pozostawiono by w spokoju (brak o nim wówczas wzmianek). Omawiana budowla powsta-
ła więc najpewniej już po II pokoju toruńskim. Być może było to wynikiem doświadczeń
69 „Paul Fasolts Vorschreibung uber das Ampt und die Stadt Deutsch Eylau von 1522", [w:] KAUFMANN, op. cit.,
s. 187-189.
70 Na ten temat zob. Marian BISKUP, Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454-1466, Warszawa 1967,
s. 309,337, 365,451, 456, 466, 469, 486-488, 501,504.
16. Sieraków, próba rekonstrukcji bryły zamku wg J. Salma.
Repr. wg Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm,
Leksykon zamków w Polsce,
Warszawa 2002, il. na s. 455
na w kontekście budowli z Dąbrówna, Miłakowa czy też Nowego. Iławski dwór zaspoka-
jał, jak wynika to ze źródeł, potrzeby mieszkalne i reprezentacyjne krzyżackiego urzędni-
ka, a nawet możliwe było przeprowadzenie w nim hołdów i przyjmowanie poselstw, jak
choćby wizyta biskupa chełmińskiego w 1421 r. Nie ma natomiast wątpliwości, iż tego
typu budowla nie miała dużego znaczenia militarnego, wobec czego godna zastanowienia
wydaje się celowość umieszczania w nim dział (o czym donosi umowa między księciem
Albrechtem a Paulem Fasoltem), choć jakieś niewielkie działa znajdowały się na wyposa-
żeniu miasta i być może stały na murach miejskich.
W świetle powyższych konstatacji za terminus ante quern wzniesienia budowli na
Wielkiej Żuławie należy uznać rok 1522 r., kiedy doszło do nadania Paulowi Fasoltowi
m.in. zamku (das Schloss) i miasta Iława69. Analizując dane historyczne można pokusić
się o uściślenie czasu budowy owego zamku tudzież dworu obronnego. Relatywnie szcze-
gółowe informacje, jakie posiadamy o roli Iławy podczas wojny trzynastoletniej70, zdają
się wskazywać, iż w owym czasie obronna siedziba na wyspie jeszcze nie funkcjonowała
(lub też była tak zdewastowana, że nie odegrała żadnej roli w zmaganiach wojennych).
Trudno bowiem inaczej wytłumaczyć fakt, że gdy miasto przechodziło z rąk zaciężnych
krzyżackich do rąk czeskich najemników króla polskiego, ważny punkt oporu na wyspie
pozostawiono by w spokoju (brak o nim wówczas wzmianek). Omawiana budowla powsta-
ła więc najpewniej już po II pokoju toruńskim. Być może było to wynikiem doświadczeń
69 „Paul Fasolts Vorschreibung uber das Ampt und die Stadt Deutsch Eylau von 1522", [w:] KAUFMANN, op. cit.,
s. 187-189.
70 Na ten temat zob. Marian BISKUP, Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454-1466, Warszawa 1967,
s. 309,337, 365,451, 456, 466, 469, 486-488, 501,504.