Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

Towarzystwo Polska Sztuka Stosowana

635

wicz, Edward Trojanowski i Tadeusz Noskowski39. TPSS znacznie wzbogaciło dział
współczesnych realizacji z zakresu sztuki stosowanej na wystawie w warszawskiej Za-
chęcie (1902). Towarzystwo pokazało przede wszystkim druki związane ze swoją działal-
nością: plakaty wystawy krakowskiej i warszawskiej (1902), projekty konkursowe
afiszów, okładkę „Materiałów" (Edward Trojanowski), bilet członkowski (Franciszek
Bruzdowicz). Pojawiły się także projekty plakatów autorstwa Antoniego Procajłowicza,
Jana Bukowskiego, Edwarda Trojanowskiego, Kazimierza Brzozowskiego, Stanisława
Rudzińskiego, Eugeniusza Dąbrowy-Dąbrowskiego, a także projekty kart pocztowych
(Procajłowicz) i ozdób drukarskich (Wyspiański)40. Również w roku 1903 TPSS na
wspólnej wystawie z Towarzystwem Artystów Polskich „Sztuka" w Krakowie pokazało
niewielkie druki - okładki i ozdoby drukarskie autorstwa Jana Bukowskiego, Antoniego
Procajłowicza, Kazimierza Purzyckiego, Józefa Mehoffera, Eugeniusza Dąbrowy-Dą-
browskiego. Innego typu druki - etykiety reklamowe i afisze - zaprezentował Henryk
Uziembło41.
Kluczowym wydarzeniem propagującym projekty druków artystów z kręgu TPSS była
krakowska Wystawa Drukarska zorganizowana przez Towarzystwo przy współpracy
z Muzeum Narodowym w Krakowie na przełomie lat 1904 i 1905. Organizatorom przy-
świecała myśl, że „przemysł drukarski jest i powinien być sztuką"42. Celem wystawy było
„przedstawiać stopień artyzmu we współczesnym drukarstwie polskim, uwydatniać dąże-
nia do nadania mu odrębnego charakteru, dać przegląd zastosowania artystycznego moty-
wów swojskich i zaznajomić z obecnym stanem techniki drukarskiej"43. Organizatorzy
byli przekonani, że wystawa unaoczni, iż „tylko należyte zrozumienie rzeczy przez wy-
dawców i drukarzy, a przede wszystkim praca artystów na polu drukarstwa zapewnić mogą
tej sztuce trwały rozwój w kierunku prawdziwie artystycznym i twórczym, rugując sza-
blon, ślepe naśladownictwo i dążąc do wytworzenia odrębnego artystycznego typu książki
polskiej"44.
Druki na ekspozycję przyjmowała i oceniała „komisja rozpoznawcza" TPSS (m.in.
Jerzy Warchałowski, Jan Stanisławski, Jan Bukowski, Józef Czajkowski, Józef Mehoffer,
Antoni Procajłowicz, Jan Szczepkowski), wspierali ją przedstawiciele drukarni - Włady-
sław Anczyc, Władysław Teodorczuk, Napoleon Telz, a także Bolesław Ulanowski45.
Zdecydowano się pokazać jedynie jedną trzecią z nadesłanych prac46. Podczas dokonywa-
nia wyboru kierowano się przekonaniem, że najważniejszy jest „artystyczny układ cało-
ści, umiejętne posługiwanie się zadrukowanymi płaszczyznami, zrozumienie stosunków
ciemnych plam druku do jasnego tła papieru, umiejętny wybór czcionek, ich kombinowa-
nie, unikanie czcionek dziwacznych, lub zgoła nieczytelnych, odpowiedni dobór papieru,
a dalej wprowadzenie artystycznie związanych, zrośniętych z drukiem ozdób, winiet
i inicjałów, artystycznych okładek, ze smakiem ułożonych tytułów"47. Komisja sądziła, że
39 Katalog I. wystawy Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana", Kraków 1902, s. 29, 31.
40 Katalog Ii-ej wystawy krakowskiego Towarzystwa Sztuki Stosowanej, Warszawa 1902, s. 41, 43.
41 Katalog VII. wystawy Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka" i II. wystawy Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowa-
na", Kraków 1903, s. 21, 26.
42 Teki, sygn. 20029, karta 102: Jerzy WARCHAŁOWSKI, „Wystawa drukarska", Czas, 1905, nr 7 (10 I), s. 3.
43 Wystawa drukarska urządzona staraniem Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowane" w dawnym pałacu hr. Czapskich
w Krakowie od 24 grudnia 1904 do 10 lutego 1905 r., Kraków 1904, s. 7.
44 Ibid., s. 8.
45 Teki, sygn. 20029, karta 96: „Z Tow. «Polska Sztuka Stosowana»", Czas, 1904, nr 249 (29 X), s. 2.
46 Teki, sygn. 20029, karta 102; WARCHAŁOWSKI, „Wystawa drukarska...".
47 Ibid., s. 3.