Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

Odbudowa Kalisza po zniszczeniach 1914 roku

685

W warstwie interpretacyjnej w polskiej literaturze fachowej udało się wykreować pol-
ski mit o polskości odbudowanego Kalisza, mimo że w praktyce wszystkie propozycje
i projekty jednoznacznie odwołujące się do polskiego stylu narodowego - m.in. Szylle-
rowski pomysł na neorenesansowy ratusz czy podcieniowe kamienice proponowane przez
Tadeusza Zielińskiego - w toku dyskusji zostały odrzucone.
Polacy marzyli o wskrzeszeniu prawdziwie polskiego miasta, jakim Kalisz w ich wy-
obrażeniach był, Niemcy, odwołując się do tradycji lokalnej, uważanej przez nich za nie-
miecką, chcieli odbudować miasto zaanektowane w granice własnego państwa73.
Ostateczny kształt urbanistyczny i architektoniczny centrum Kalisza okazał się w rezulta-
cie sumą wiedzy, doświadczeń i kreatywności uczestników wieloetapowego procesu jego
formowania.

73 Do podobnych wniosków doszła Małgorzata Popiołek, która równocześnie ze mną pracowała nad tekstem poświęco-
nym odbudowie Kalisza; zob. Małgorzata POPIOŁEK, „Niemiecki Kalisz 1914-1918. Plany odbudowy i przebudowy
miasta w czasie I wojny światowej", [w:] Odbudowy i modernizacje miast historycznych w Europie pierwszej połowy
dwudziestego wieku. Naród, polityka, społeczeństwo, red. Iwona BARAŃSKA, Makary GÓRZYŃSKI, Kalisz 2016,
s. 277-295.