Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (78.2016)

750

Anna Kostrzyńska-Miłosz


28. Zygmunt Szatkowski, stolik pomocniczy, 1955. Fot. Anna Kostrzyńska-Miłosz

Spośród czterech kariatyd z biurka (il. 26) Układ Warszawski najpewniej symbolizuje
postać trzymająca tarczę z przedstawionym na niej orłem. Dwie kolejne z miniaturowym
statkiem oraz z karabinem i sztandarem być może odnoszą się do rodzajów wojsk - mary-
narki i piechoty, ostatnia postać kobiety z dzieckiem być może reprezentuje tych, którym
Układ Warszawski zapewnia pokojową egzystencję. Kolejny przykładem jest duży stół
konferencyjny. Kariatydy w nim umieszczone to trzy postacie kobiet i jedna mężczyzny.
Trzymane przez nie atrybuty i ubiory pozwalają przypuszczać, że przedstawiają rolniczkę,
nauczycielkę, lekarkę i hutnika (il. 27).
Treści ideowe, jakie symbolizują postacie-kariatydy umieszczone na niedużych okrą-
głych stolikach, nie sąjuż tak oczywiste (il. 28). Jedna z nich ma dłoń uniesioną w geście
przysięgi, druga trzyma gałązkę palmową i książkę z orłem na okładce, trzecia zaś księgę
i gołąbka (il. 29a-c). Ideowego przesłania zaszyfrowanego w tych trzech postaciach nie da
się jednoznacznie odczytać. Być może miało ono związek z „walką o pokój", o której
mowa w figuralnej dekoracji biurka, ale ze względu na powtarzający się dwukrotnie mo-
tyw księgi wiązać je można także z Konstytucją, przyjętą w 1952 r. Odniesienia do przed-
stawień religijnych, tak wyraźnie widoczne w kompozycji wszystkich figur, są
doskonałym przykładem adaptowania ikonografii religijnej do potrzeb wizualnej repre-
zentacji władzy świeckiej, stylistycznie zaś rzeźby te są pogłosem realistyczno-klasycyzu-
jącej tendencji występującej w rzeźbie polskiej późnych lat 30.