DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0029
BVSCVMDVCVM.
VscvMDVCVMt feu, Sylua Ducis,Vulgb, QSofcl) / vna «X quatuor Brabantix ciuita*
•nbusfquarum fex&viginti,vallisfoffisque&muris circundatxrecenfentur) prxeipuis» nomen habet
ab amceniffimalyluaDucum Brabantix, fita prope riuulum multis vtilitatibusopidaniscommenda-
tum De Efe,diftat^Mofafp4cioduorumrmlliarium,^Rauenfteinio quatuor, Anvverpia autem duo-
decim. Ecclefiam habet prifflafiam valde elegantem, D. loanni Facram,qux noftris temporibus in Ca-
thedralem eft eue&a , anno niWirurii millefimo , quingentefimo.quinquagefimo nono fub Paulo
quarto Pontifice, qui pio Philippi Regis deliderio fatisfacieUs, Gallix Belgia; dicecefes commodius di-
uifit,& in ea tres Archiepifcbpatus, fiue Metropoles erexit,Mechlineam,Cameracum, Vltraiectum, &
tredecimcathedralesfedes,quant triurtt Metropolitanam luffraganeas efl"evoluit.Mechlineenfis autcnt
nouaMetropolitananouis epilcopatibus prxenet Anvverpiettfi, Gandauenfi, Brugenfi, Iprenfi, Rure-
mundenfi,& de qua nunc agimus Bufcoducenfi.Vbrs ipfa valide munita,non tantuftl mu'roru,aquarurn,& foliarum ambitu,vallis»
propugnaculis 8c moeniis, fed mutuo etiam animorum, & eiufdem auitx catholiex religionis confenfu, firmiffima eft.Quare intef
magnas, pulchras, fortes, populofas & opulentas Brabantix duitates numeratur, qux quatuor haud contemnenda membra fub iu-
rifdidione fuacontinet,Campiniam videlicet,Peelandiam,Mafelandiam, fiue Molxtra&um , & Ofteruicum, fub quo membro
poftremo continentur opida Helmontium,Endchouia,Mega,Rauenfteeniu&Grauia,cufn multis frequenter habitatis pagis. Sed
Helmontium &Endehouia anno millefimo quingentefimo o&uagefimo feptimo MenfeIulio,ab Hollachij &Schertckij militibus
Vulcani furoribus mifert: funt deformata. Bufcoducenfes porro, ingenio funt comi, blando, ciuili ad commercia, negotiationes &
opificia idoneo,Teleficiofaneprxftant, ita vthicannue tantum conficiatur tela, quantum ducentis coronatorum millibus vendi
pofRt. Ad quod quidem opificijgenus.aqux vicinxmultum conducunt,quibus fecreto quodam naturxbeneficioproprium eft, Vt
magis albefaciant,quamvbiuisvllxaquxaIix.Commendatur etiam lingularis hic cultrariorum induftria,fiuntqueacus&aciculx
tanta prxftantia & multitudine, vt per vnhierfum orbem exportentur. Et licet fylux Ducicolx ciuiles fatis & negotiationi dediti»
eoq; fint genio cuius Brabantiin vniuerfum omnes,de quibus ob innatam gentis hilaritatem vulgo dicitur. Quo natu grandior hoC
ftultior; tamen plus an tiqux&Belgicx fortitudinis retinuerunt.Hi enim funt,qui toties negotium facelcebantIulioCxfari,priu£
quam in officio retineri poftent, qui poftquam in deditionem eius venerant, ac armis iam omnibus exuti &fpoliati viderentur,
tantam fibi armorum ac lancearum copiam clam referuauerant,vt vel fofias ciuitatis iis implerepotuiflent.Hi funt quoruni arma
non femelfensereGeldri.Hifunt, quos Belgicis turbis Regixmaieftatis rebelles, irrito conatu, fxpetentarunt. Ex multis, vni-
cum ftratagema, ad perpetuum Bulcumducentium laudem com memorare libet. Anno a natiuitatate Domini M. D. Lxxxv men-
fis lanuarij die decima nona, Philippus Comes deHohenio,apud eas ftatuum partes, qux fibi ipfis BruxellxGeufiorum nuncupa-
tionem indiderant, primx notx poteftatisque,cum lediffimis copiis,iisque perquam occulteaddu&is,peditatus quidem vitra tria
millia, equitatus veroadfex,autfeptem turmas, latebat in infidiis ( vrbis Bufciducis ergo capiendx, extra portam Vuchtenfcm»
quxfpe&at verfus Anvverpiam, atque per obfcuritatem nodis aftutifllme completx erant viris aggrediendo ftratagemati aptifi-
fimis binxxdiculf,in quibus diurnxexcubix habentur in ipfoveftibuloante portam pr^di&am.Quj: cum de more aperiretur cir-
ca horam odauam matutinam, vtquepons verfatiliseratdemilTus,improuifo profilithoftis,paratiffimusque in attonitos ac im-
pares opidanos i mpreflionem facit: nonnullos opprimit: alij fuga fibi confulunt.nec non operam cuiufdam proditoris excubitori
accuftodicataradxtrabiumquependularum ibidem (qui prxterfuum prxfcriptum iufiurandumtjue fibi fuoqite muneri peius
canere aliquo illinc tempore occoeperat, isq; fons mali potimmurn) interceptum prohibitumq; eft officium demiffionis'. Parsho-
ftium fupra portam ilico contendit: cuftos vetulus duris modisWdpitur: forte fortuna parium fux vitf: abftruditurq; in opacam
quandamturriculam.Tumfignoperceptovniuenfamanus hoftium conuolat Verius vrbem : omni impetu irruit, in primaade
funt quam plurimi tumf utati, tum maiores fcloppletarij: propulfisque retrorlum primis hic illic velitatoribus amplas tan-
dem vrbis regiones occupat; a porta quippe prxdida ipfam plateam regiam vfque vicum Poftellcnfem , tum mceniacum vallo
ciuitatis ab vno latereadplagam orientalem,vfquelocum conterminum Coenobio Cruciferorum:ac ab altero ad occidentalem,
omne fpatium mceniorum vallique(vna cum vico Hervverenfi) vfque portam D.Ioannis, iamque infu Itant aduerfarij altis dirisq;
minis, nemini parcendum,non fexui, non xtati vili. Interea conclamatum ad arma, ardefcit<Jue tumultus tota vrbe: vnufquifque
procurrit certatim hofti obuiam ad pugnam, tumultuariam illam quidem, prout tam repentina neceffitaspoftulabat, fed magnis
confidentibusque animis fa&isqueciuium infignem.Dimicaturconfligiturquediutiffimeacerrimeq; tribus diuerfis locis, confer-
tiffime autem omnium ad pontem molendinarum. Hinc porro Iabafcit audacia hoftium :partim quoque fugamdeceffionemque
quxrunt,arripiuntque,incidit4uefempernon infelix cafus, quod ille cuftos cataradx, percipiens forte defccndilfeiftincmilites,
&cuftodiam ibidefertam (exquacaufanoruntipfijanimoquealiquatenusaudior (vtiipfemet refert) quod fubfentiilTet quoqj
aduerfarios in parte fugam capelfere, erepit proditque verfute, oftium loci fubito occludit, ac demittit cataraftam ipfasque trabes,
prxter vnam: minusjattendens ad rem prx reliquiis fui terroris-Nefciis omnino huius rei ciuibus decertantibus,qui tandem,impa-
tientes iniquitatis tam lubricf fortis atqueadeomorj tam longg, omnibus locis, vno eodem^ue tempore animofiffimaincuriio-
nem irruptionem in hoftes experiuntur, acfaciunt: potiunturqueoptata vi&oria. Peringens numerus ipforum hoftium euafitde-
filiendo e muris per loca vadofa foliarum ciuitatis: pars per aperturam fibi recuperatam perfringendo dernilfam catara&afn : pars
per tempeftiuiorem fui fubdu&ioncm receflumque,£ quibus fuit & ipfe Hohenlous,fummatesque alij nonnulli. Quandoquidem
totius exercitus, ac prxfertim copiarum pedeftrium pars longe maxima potiffimaque fefe introdederat: ac quidem tanta,quantam
capacitas locorum quoufque progrelfum fuerat, commode ferre potuit. Compertafunt numerato inimicorum (eorumtjue non
paucorum prxeipui nominis, au&oritatis ac offici j) cadauera paulo minus trecenta.* de quibus pars Circiter tertia fubmerforum*
Recefferunt exteri, accepta tam infigni & rcpulfa & clade, plurimum inermes, & ficuti fama certo renunciauit cum numcrola
multitudine fauciata,moribunda ac mortua. Funera ciuium ferme quinquaginta: numerus reliquorum fauciorum ad illum quafi
fefquialter. Trium fere horarum difficultate omnem reuolutionem alexperardui huius certaminis contigit demum diffiniri.
12
VscvMDVCVMt feu, Sylua Ducis,Vulgb, QSofcl) / vna «X quatuor Brabantix ciuita*
•nbusfquarum fex&viginti,vallisfoffisque&muris circundatxrecenfentur) prxeipuis» nomen habet
ab amceniffimalyluaDucum Brabantix, fita prope riuulum multis vtilitatibusopidaniscommenda-
tum De Efe,diftat^Mofafp4cioduorumrmlliarium,^Rauenfteinio quatuor, Anvverpia autem duo-
decim. Ecclefiam habet prifflafiam valde elegantem, D. loanni Facram,qux noftris temporibus in Ca-
thedralem eft eue&a , anno niWirurii millefimo , quingentefimo.quinquagefimo nono fub Paulo
quarto Pontifice, qui pio Philippi Regis deliderio fatisfacieUs, Gallix Belgia; dicecefes commodius di-
uifit,& in ea tres Archiepifcbpatus, fiue Metropoles erexit,Mechlineam,Cameracum, Vltraiectum, &
tredecimcathedralesfedes,quant triurtt Metropolitanam luffraganeas efl"evoluit.Mechlineenfis autcnt
nouaMetropolitananouis epilcopatibus prxenet Anvverpiettfi, Gandauenfi, Brugenfi, Iprenfi, Rure-
mundenfi,& de qua nunc agimus Bufcoducenfi.Vbrs ipfa valide munita,non tantuftl mu'roru,aquarurn,& foliarum ambitu,vallis»
propugnaculis 8c moeniis, fed mutuo etiam animorum, & eiufdem auitx catholiex religionis confenfu, firmiffima eft.Quare intef
magnas, pulchras, fortes, populofas & opulentas Brabantix duitates numeratur, qux quatuor haud contemnenda membra fub iu-
rifdidione fuacontinet,Campiniam videlicet,Peelandiam,Mafelandiam, fiue Molxtra&um , & Ofteruicum, fub quo membro
poftremo continentur opida Helmontium,Endchouia,Mega,Rauenfteeniu&Grauia,cufn multis frequenter habitatis pagis. Sed
Helmontium &Endehouia anno millefimo quingentefimo o&uagefimo feptimo MenfeIulio,ab Hollachij &Schertckij militibus
Vulcani furoribus mifert: funt deformata. Bufcoducenfes porro, ingenio funt comi, blando, ciuili ad commercia, negotiationes &
opificia idoneo,Teleficiofaneprxftant, ita vthicannue tantum conficiatur tela, quantum ducentis coronatorum millibus vendi
pofRt. Ad quod quidem opificijgenus.aqux vicinxmultum conducunt,quibus fecreto quodam naturxbeneficioproprium eft, Vt
magis albefaciant,quamvbiuisvllxaquxaIix.Commendatur etiam lingularis hic cultrariorum induftria,fiuntqueacus&aciculx
tanta prxftantia & multitudine, vt per vnhierfum orbem exportentur. Et licet fylux Ducicolx ciuiles fatis & negotiationi dediti»
eoq; fint genio cuius Brabantiin vniuerfum omnes,de quibus ob innatam gentis hilaritatem vulgo dicitur. Quo natu grandior hoC
ftultior; tamen plus an tiqux&Belgicx fortitudinis retinuerunt.Hi enim funt,qui toties negotium facelcebantIulioCxfari,priu£
quam in officio retineri poftent, qui poftquam in deditionem eius venerant, ac armis iam omnibus exuti &fpoliati viderentur,
tantam fibi armorum ac lancearum copiam clam referuauerant,vt vel fofias ciuitatis iis implerepotuiflent.Hi funt quoruni arma
non femelfensereGeldri.Hifunt, quos Belgicis turbis Regixmaieftatis rebelles, irrito conatu, fxpetentarunt. Ex multis, vni-
cum ftratagema, ad perpetuum Bulcumducentium laudem com memorare libet. Anno a natiuitatate Domini M. D. Lxxxv men-
fis lanuarij die decima nona, Philippus Comes deHohenio,apud eas ftatuum partes, qux fibi ipfis BruxellxGeufiorum nuncupa-
tionem indiderant, primx notx poteftatisque,cum lediffimis copiis,iisque perquam occulteaddu&is,peditatus quidem vitra tria
millia, equitatus veroadfex,autfeptem turmas, latebat in infidiis ( vrbis Bufciducis ergo capiendx, extra portam Vuchtenfcm»
quxfpe&at verfus Anvverpiam, atque per obfcuritatem nodis aftutifllme completx erant viris aggrediendo ftratagemati aptifi-
fimis binxxdiculf,in quibus diurnxexcubix habentur in ipfoveftibuloante portam pr^di&am.Quj: cum de more aperiretur cir-
ca horam odauam matutinam, vtquepons verfatiliseratdemilTus,improuifo profilithoftis,paratiffimusque in attonitos ac im-
pares opidanos i mpreflionem facit: nonnullos opprimit: alij fuga fibi confulunt.nec non operam cuiufdam proditoris excubitori
accuftodicataradxtrabiumquependularum ibidem (qui prxterfuum prxfcriptum iufiurandumtjue fibi fuoqite muneri peius
canere aliquo illinc tempore occoeperat, isq; fons mali potimmurn) interceptum prohibitumq; eft officium demiffionis'. Parsho-
ftium fupra portam ilico contendit: cuftos vetulus duris modisWdpitur: forte fortuna parium fux vitf: abftruditurq; in opacam
quandamturriculam.Tumfignoperceptovniuenfamanus hoftium conuolat Verius vrbem : omni impetu irruit, in primaade
funt quam plurimi tumf utati, tum maiores fcloppletarij: propulfisque retrorlum primis hic illic velitatoribus amplas tan-
dem vrbis regiones occupat; a porta quippe prxdida ipfam plateam regiam vfque vicum Poftellcnfem , tum mceniacum vallo
ciuitatis ab vno latereadplagam orientalem,vfquelocum conterminum Coenobio Cruciferorum:ac ab altero ad occidentalem,
omne fpatium mceniorum vallique(vna cum vico Hervverenfi) vfque portam D.Ioannis, iamque infu Itant aduerfarij altis dirisq;
minis, nemini parcendum,non fexui, non xtati vili. Interea conclamatum ad arma, ardefcit<Jue tumultus tota vrbe: vnufquifque
procurrit certatim hofti obuiam ad pugnam, tumultuariam illam quidem, prout tam repentina neceffitaspoftulabat, fed magnis
confidentibusque animis fa&isqueciuium infignem.Dimicaturconfligiturquediutiffimeacerrimeq; tribus diuerfis locis, confer-
tiffime autem omnium ad pontem molendinarum. Hinc porro Iabafcit audacia hoftium :partim quoque fugamdeceffionemque
quxrunt,arripiuntque,incidit4uefempernon infelix cafus, quod ille cuftos cataradx, percipiens forte defccndilfeiftincmilites,
&cuftodiam ibidefertam (exquacaufanoruntipfijanimoquealiquatenusaudior (vtiipfemet refert) quod fubfentiilTet quoqj
aduerfarios in parte fugam capelfere, erepit proditque verfute, oftium loci fubito occludit, ac demittit cataraftam ipfasque trabes,
prxter vnam: minusjattendens ad rem prx reliquiis fui terroris-Nefciis omnino huius rei ciuibus decertantibus,qui tandem,impa-
tientes iniquitatis tam lubricf fortis atqueadeomorj tam longg, omnibus locis, vno eodem^ue tempore animofiffimaincuriio-
nem irruptionem in hoftes experiuntur, acfaciunt: potiunturqueoptata vi&oria. Peringens numerus ipforum hoftium euafitde-
filiendo e muris per loca vadofa foliarum ciuitatis: pars per aperturam fibi recuperatam perfringendo dernilfam catara&afn : pars
per tempeftiuiorem fui fubdu&ioncm receflumque,£ quibus fuit & ipfe Hohenlous,fummatesque alij nonnulli. Quandoquidem
totius exercitus, ac prxfertim copiarum pedeftrium pars longe maxima potiffimaque fefe introdederat: ac quidem tanta,quantam
capacitas locorum quoufque progrelfum fuerat, commode ferre potuit. Compertafunt numerato inimicorum (eorumtjue non
paucorum prxeipui nominis, au&oritatis ac offici j) cadauera paulo minus trecenta.* de quibus pars Circiter tertia fubmerforum*
Recefferunt exteri, accepta tam infigni & rcpulfa & clade, plurimum inermes, & ficuti fama certo renunciauit cum numcrola
multitudine fauciata,moribunda ac mortua. Funera ciuium ferme quinquaginta: numerus reliquorum fauciorum ad illum quafi
fefquialter. Trium fere horarum difficultate omnem reuolutionem alexperardui huius certaminis contigit demum diffiniri.
12