DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0114
V
V R B I N V M-
R b i n v M, Piceni vrbs, alto in monte inter AIbim fiue Sapim, & Foliam amnes,cuius incolas, Plinius
in fexta regione Vrbinates cognomento Metaurenfes, vocat. A Strabone non commemorantur, vti nec
Ptolemseo,nifi forte Suafle nomine,quam is inter Senones,prope Pifaurum in colle defignauit. Vrbini
mentionem facit Tacitus, in belli Vitelliorum defcriptione. Procopius ait,deditione captum a Belifa-
rio Iuftiniani Imp.duce,cilm poft diuturnam obfidionem fons vrbis exaruiflet.quodprodigi/ loco ha*
bitum.vtBlondusSabellicufque tradunt. Diu Comitum MontisFeltrij ditionis fuit quibus Guidocit-
ca Bonifacium VIII Pontific-Max.rebus in Italia pro Imperatore Aug. pneclar£geftis inclytus, impe*
rium cius occupauit primus, quanquam multo ante tempore, maiores eius,potentes etiam in ea fuit
fent,vtitem olim Imperante Friderico Aenobarbo, Oddus Ant6inus,cuifuccefs6reGaleatius,Guidan.
toninus alter,Federicus& Nulphus.Caeteru m,fub Sixto,eius nominis 1111. Pontifice ex Comitatu ad
Ducalem dignitatem Vrbinumeuehitur,obpraclaras Federici dotes eximiascjue virtutes, Erat enim vir prudens,facundus,littera-
tus,&ingeniorumamator,bellofelix,pacecarus,apudItaliaePrincipeshonoratus, ifuisdiledus. Arx fuit extra Vrbinum muni.
tiffima, qu^mGuidobaldus Dux, ne ipfiuspotentiainuidia:effet,&populo,&finitim!S,demoIirifecit.Nouam,vercredirura, intra
muros afundamentis extruxit Federicus Dux,magis ad ornatum loci & magnificentiam habitandi.quam ad defenfionem.Ea sedi-
bus Epifcopi, & templo D. Dominici eft contigua, itasedificata, vt paffit equo in turres, & ad redum ipfum iri,quomodo Venetijs
turris D. Marci & Roma: Pontificis palatium. Conclauia habet C C C L X111.ampla & magnifica Ornat eam precipue biblioreca,
libris optimis & multis referta ,quosalij aureis vmbelicis, ali) pannoaureo.alij ferico villofoobdudifunt,olim omnes argento au-
toque ornati.Sed ab Alex.Vl.Pontificeomnibus ornamentis fpoliata,quam Iulius Secundus poftea reftiiuit.MultqineaGr^corum
audorum franflationes, quarimprefla; hadenus nonfunr. Porro vrbs eftVbinumlautifiima.fplcndidequefatisxdificata,bono ac
fcecundo agro, generofifque frudibus abundante.Virosmultos.quorumilluftri fama plurimum celebratur,cdidit,inrerquos Sera-
phinus Confiftorij Aduocatus,quem Blondushominem prudentem & dodum nnminat.Rapbael excellens pidor,inclytis illis eru-
ditorum commemoratione laudeque veteribus haud impar, quae eius per Jtaliam,maximequeRornteinbafilicapontificia, iuxta
D. Petri vifuntur luucnisobi)t,xxxvn. annos natus QuodfiperueniiTetadattatem plane maturam, ac magis magifq; heroicoilli
in arte Michaelis Angeli ftylo, vti faciebat,fe afluefeciflet.nihil eo fuiflet eminentius. Manum habuit longe elegant iffimam De quo
tacere prqftat,quam non ea,qua decet reuerentia,Ioqui.Sed,fi vis plenum deRaphacle judicium, & omnium lententia, arquiffimu
vide longe pulcherrimos illos libros Georgij Vafarij Arctini,pidoris,&archiredi, de vitis pidorum,fculptorum,&archiredornm
Italorum.Qui libri, Italica lingua funtfcripti;fcd Raphael ille,nunquam fatis laudari poteft. Iam,noftro etiam ftculo,fingulare ar-
tis pidorias ornamentum haec patria edidit, Federicum Barocium,excelIentifiimum fan£ tam penecilli, qu^m ftyli dudorem, vt &
inuentorem ,&fadorem ,magno nominis elogio, non tantum opera quaeiam publica funt, ipfum pradicent; Sed&Gualrerus
Florentinus exquifito libro hoc ipfum accurate demonftret,quem de Brocij.Michafclis Angeli,Raphaelis Vrbinatis laudibus.Italico
idiomareconfcripfir.Inquo.&decoloribusijfqueomnibus.quaeadfcuplturam, piduramque exornandam pertinent, multa ele-
ganter pertradat. Nunc Raphaelis Vrbinatis,Michaelis Angeli, omniumejue totius Italiae in pidura celatura.fculptura pr*ftantifsi«
inorum artificumad viuum exprefl* imagines, opera fummi illius, eadem in arteMagiftri Henrici Golefij,quem tota admirabitur
pofteritas, prodibunt.
S V L M O.
Vimo Brutiorom,Peligns regionis opidum, Solymum primo tlidum fuilTe.exSilij lib.nonoconftat Hodie
Sulmona cft.vr feribit Leander, patria leptdiffimi poetq N afonis, vt ipfe teftatur Sulmo mihi patria eft gelidis
vberrimus vndis. Millia qui nouieis diftat ab vrbe decem. Sulmonem quoque Strabo vocat, itemque Cato ac
Ptolemaeus. Plinius Sulmonenles retulit appellationis originem a Solymo efle ex Phrygia, teftisipfe eft Oui-
dius lib. ^.Faftorum his verfibus. Huius erat Solymus Phrigia comes vnus ab Ida.i quo Sulmonis moenia no-
men habent. Sulmonis Gelidi patria: Germaniccnofta:. Memiferum Schyticoqu^m procul illa folo eft. Idem
probat Silius debello Punico fecundo agens, his verbis:Huicdomus,&gcmini fuerant Sulmone relidi Matris
in vberibusnati. Mancinus&vna nomine Rheta:oSolymus:nam Dardana origo,Et Phrygio genus skproauo,
qui fceptra fecutus Aenea; claram mutis fundauerat vrbemExfefe didam Solymon, celebrata colonis Mox
Italis paulatim attrito nomine Sulmo.
Vrbs eft Sulmo in primis pulchritudine, frequentia populf&aquarumabundafttia nobilis,vndiq;rumh'puriffimarumaquaru
perpetui,cum mirifica (pedantium audientiumq; voluptatefufutrisiucundiflimisadmurmurant,hauftoquoquepergrati Mentio-
nem eius praefepefacit Liuius.nominatim verd.cum Annibalem ad Romam fruftra copi jsaddudis, inde magnis itineribus mouifle
fcribit:&per Campaniam in Samnium, iu^Pelignosprofedum,& per Sulmone in Marrucinos poftea per Albanum agrum in Mar-
fos, demum, Amiternum,& ad vicum Forulum peruenilfe Duofunt in agro Sulmonenfi opida,Pedoranum,& Vallis obfcura.quo. •
rum vtrumqueamnem emittit peculiarialueoferme ad Sulmonem v(q; accedentem, vbi tum alteralteriimmerfus,vnico flumine
extra vrbem perextenfiffimam planiciem,millia^;palffenalatam.curfu ferme millium xi i.abfoluto,fontibufq;& aquulis quibuf.
dam prope populum haud mediocriter adaudi, tandem in Aternumfeexonerant.SuImonenfium Antiftes.Valuenfis dicitur, quod,
VtRaflanusait,agerSulmoniscumpartequoq;vicinorumValuanus.feu valuanominetur,qua vna voceplurahoc fitu finitima!..
ca comprxhendunrur.Ea de re Blondus fcribir,iampridem annis ferme d c c c.amilfo Pelignorum nomine,agrum hunc valuenfem
appellari coeptum,ideo^ue Romanam Ecclefiam,ita Sulmonenfem Epifcopum vocare.Caufam vero vocabuli nullam addit.quam
Raffanusinhancfententiamcommemorat.Tradusoronis Pedorano,qubdfupraSulmonem eft,itemcj; Valleobfcura,campo quin
que millium coenobio.S.Spiritus,quod a Sulmone millibus tribus diftat, vbi vitam folitariam D.PetrusMoronenfis, poftea CxleiH
cus v. Pontif appellatus, egit, nobili irem opido Populo,ad Sulmonem vfque, ac item montibus duobus editiffimis, Appennino
Maiellaquc circumfcriptus, & ita iugis illorum altiflimis confeptus, vt aditum omnino, nifiper paucas ac difficiles ardafqua fau-
ces, habeat, Valua propterea didus, quod per pauciflimas tantum anguftias aditum prxbeat, ranquam per oftia, quae latinis etiam
Valua: dicuntur: ideoque deperdito nomine Pelignorum,ager hic valua,cx conditione fituquefuo, vocatur.
5*2
V R B I N V M-
R b i n v M, Piceni vrbs, alto in monte inter AIbim fiue Sapim, & Foliam amnes,cuius incolas, Plinius
in fexta regione Vrbinates cognomento Metaurenfes, vocat. A Strabone non commemorantur, vti nec
Ptolemseo,nifi forte Suafle nomine,quam is inter Senones,prope Pifaurum in colle defignauit. Vrbini
mentionem facit Tacitus, in belli Vitelliorum defcriptione. Procopius ait,deditione captum a Belifa-
rio Iuftiniani Imp.duce,cilm poft diuturnam obfidionem fons vrbis exaruiflet.quodprodigi/ loco ha*
bitum.vtBlondusSabellicufque tradunt. Diu Comitum MontisFeltrij ditionis fuit quibus Guidocit-
ca Bonifacium VIII Pontific-Max.rebus in Italia pro Imperatore Aug. pneclar£geftis inclytus, impe*
rium cius occupauit primus, quanquam multo ante tempore, maiores eius,potentes etiam in ea fuit
fent,vtitem olim Imperante Friderico Aenobarbo, Oddus Ant6inus,cuifuccefs6reGaleatius,Guidan.
toninus alter,Federicus& Nulphus.Caeteru m,fub Sixto,eius nominis 1111. Pontifice ex Comitatu ad
Ducalem dignitatem Vrbinumeuehitur,obpraclaras Federici dotes eximiascjue virtutes, Erat enim vir prudens,facundus,littera-
tus,&ingeniorumamator,bellofelix,pacecarus,apudItaliaePrincipeshonoratus, ifuisdiledus. Arx fuit extra Vrbinum muni.
tiffima, qu^mGuidobaldus Dux, ne ipfiuspotentiainuidia:effet,&populo,&finitim!S,demoIirifecit.Nouam,vercredirura, intra
muros afundamentis extruxit Federicus Dux,magis ad ornatum loci & magnificentiam habitandi.quam ad defenfionem.Ea sedi-
bus Epifcopi, & templo D. Dominici eft contigua, itasedificata, vt paffit equo in turres, & ad redum ipfum iri,quomodo Venetijs
turris D. Marci & Roma: Pontificis palatium. Conclauia habet C C C L X111.ampla & magnifica Ornat eam precipue biblioreca,
libris optimis & multis referta ,quosalij aureis vmbelicis, ali) pannoaureo.alij ferico villofoobdudifunt,olim omnes argento au-
toque ornati.Sed ab Alex.Vl.Pontificeomnibus ornamentis fpoliata,quam Iulius Secundus poftea reftiiuit.MultqineaGr^corum
audorum franflationes, quarimprefla; hadenus nonfunr. Porro vrbs eftVbinumlautifiima.fplcndidequefatisxdificata,bono ac
fcecundo agro, generofifque frudibus abundante.Virosmultos.quorumilluftri fama plurimum celebratur,cdidit,inrerquos Sera-
phinus Confiftorij Aduocatus,quem Blondushominem prudentem & dodum nnminat.Rapbael excellens pidor,inclytis illis eru-
ditorum commemoratione laudeque veteribus haud impar, quae eius per Jtaliam,maximequeRornteinbafilicapontificia, iuxta
D. Petri vifuntur luucnisobi)t,xxxvn. annos natus QuodfiperueniiTetadattatem plane maturam, ac magis magifq; heroicoilli
in arte Michaelis Angeli ftylo, vti faciebat,fe afluefeciflet.nihil eo fuiflet eminentius. Manum habuit longe elegant iffimam De quo
tacere prqftat,quam non ea,qua decet reuerentia,Ioqui.Sed,fi vis plenum deRaphacle judicium, & omnium lententia, arquiffimu
vide longe pulcherrimos illos libros Georgij Vafarij Arctini,pidoris,&archiredi, de vitis pidorum,fculptorum,&archiredornm
Italorum.Qui libri, Italica lingua funtfcripti;fcd Raphael ille,nunquam fatis laudari poteft. Iam,noftro etiam ftculo,fingulare ar-
tis pidorias ornamentum haec patria edidit, Federicum Barocium,excelIentifiimum fan£ tam penecilli, qu^m ftyli dudorem, vt &
inuentorem ,&fadorem ,magno nominis elogio, non tantum opera quaeiam publica funt, ipfum pradicent; Sed&Gualrerus
Florentinus exquifito libro hoc ipfum accurate demonftret,quem de Brocij.Michafclis Angeli,Raphaelis Vrbinatis laudibus.Italico
idiomareconfcripfir.Inquo.&decoloribusijfqueomnibus.quaeadfcuplturam, piduramque exornandam pertinent, multa ele-
ganter pertradat. Nunc Raphaelis Vrbinatis,Michaelis Angeli, omniumejue totius Italiae in pidura celatura.fculptura pr*ftantifsi«
inorum artificumad viuum exprefl* imagines, opera fummi illius, eadem in arteMagiftri Henrici Golefij,quem tota admirabitur
pofteritas, prodibunt.
S V L M O.
Vimo Brutiorom,Peligns regionis opidum, Solymum primo tlidum fuilTe.exSilij lib.nonoconftat Hodie
Sulmona cft.vr feribit Leander, patria leptdiffimi poetq N afonis, vt ipfe teftatur Sulmo mihi patria eft gelidis
vberrimus vndis. Millia qui nouieis diftat ab vrbe decem. Sulmonem quoque Strabo vocat, itemque Cato ac
Ptolemaeus. Plinius Sulmonenles retulit appellationis originem a Solymo efle ex Phrygia, teftisipfe eft Oui-
dius lib. ^.Faftorum his verfibus. Huius erat Solymus Phrigia comes vnus ab Ida.i quo Sulmonis moenia no-
men habent. Sulmonis Gelidi patria: Germaniccnofta:. Memiferum Schyticoqu^m procul illa folo eft. Idem
probat Silius debello Punico fecundo agens, his verbis:Huicdomus,&gcmini fuerant Sulmone relidi Matris
in vberibusnati. Mancinus&vna nomine Rheta:oSolymus:nam Dardana origo,Et Phrygio genus skproauo,
qui fceptra fecutus Aenea; claram mutis fundauerat vrbemExfefe didam Solymon, celebrata colonis Mox
Italis paulatim attrito nomine Sulmo.
Vrbs eft Sulmo in primis pulchritudine, frequentia populf&aquarumabundafttia nobilis,vndiq;rumh'puriffimarumaquaru
perpetui,cum mirifica (pedantium audientiumq; voluptatefufutrisiucundiflimisadmurmurant,hauftoquoquepergrati Mentio-
nem eius praefepefacit Liuius.nominatim verd.cum Annibalem ad Romam fruftra copi jsaddudis, inde magnis itineribus mouifle
fcribit:&per Campaniam in Samnium, iu^Pelignosprofedum,& per Sulmone in Marrucinos poftea per Albanum agrum in Mar-
fos, demum, Amiternum,& ad vicum Forulum peruenilfe Duofunt in agro Sulmonenfi opida,Pedoranum,& Vallis obfcura.quo. •
rum vtrumqueamnem emittit peculiarialueoferme ad Sulmonem v(q; accedentem, vbi tum alteralteriimmerfus,vnico flumine
extra vrbem perextenfiffimam planiciem,millia^;palffenalatam.curfu ferme millium xi i.abfoluto,fontibufq;& aquulis quibuf.
dam prope populum haud mediocriter adaudi, tandem in Aternumfeexonerant.SuImonenfium Antiftes.Valuenfis dicitur, quod,
VtRaflanusait,agerSulmoniscumpartequoq;vicinorumValuanus.feu valuanominetur,qua vna voceplurahoc fitu finitima!..
ca comprxhendunrur.Ea de re Blondus fcribir,iampridem annis ferme d c c c.amilfo Pelignorum nomine,agrum hunc valuenfem
appellari coeptum,ideo^ue Romanam Ecclefiam,ita Sulmonenfem Epifcopum vocare.Caufam vero vocabuli nullam addit.quam
Raffanusinhancfententiamcommemorat.Tradusoronis Pedorano,qubdfupraSulmonem eft,itemcj; Valleobfcura,campo quin
que millium coenobio.S.Spiritus,quod a Sulmone millibus tribus diftat, vbi vitam folitariam D.PetrusMoronenfis, poftea CxleiH
cus v. Pontif appellatus, egit, nobili irem opido Populo,ad Sulmonem vfque, ac item montibus duobus editiffimis, Appennino
Maiellaquc circumfcriptus, & ita iugis illorum altiflimis confeptus, vt aditum omnino, nifiper paucas ac difficiles ardafqua fau-
ces, habeat, Valua propterea didus, quod per pauciflimas tantum anguftias aditum prxbeat, ranquam per oftia, quae latinis etiam
Valua: dicuntur: ideoque deperdito nomine Pelignorum,ager hic valua,cx conditione fituquefuo, vocatur.
5*2