Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]
Civitates orbis terrarvm (4): Liber ... Vrbium Praecipvarvm Totivs Mvndi — Köln, 1594 [VD16 B 7182]

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0033

DWork-Logo
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
G O V D A»

O V D A, fcxta in flatibus Hollandiae ciuitas.vrbs celebris, 5c fecundum nominis fui etymologiam vere aurea, fiue fitutri
' & amoenitatem Bataui agri, in qna aedificata crt, fiue multi plicem aquarum commoditatem,qua irrigua paffim eft, fpe&es.
VndcChryfopolim auftor quidam non inelegans, patriam hanefuam nuncupat,Haec circa annum falutis. M. CCLXX1I.
fub Florcntio Wilhelmi Rom.Regis filio.Comite, aquociuibus primum priuilegiis donata, condita ad ifalas fluminis
ripam,fitu.quam periucundoexcellit, idquehac,vti conflat, occafione, olim quippe, Rhenus alio oflio fluminum matri fe
coniunxit, Nam ad armamentarium Rom. C. Caligula: fpeculum, poftea arcem Britonum di£tam, in maritimolittore,
pago Catthorum,vulgo Catthvviclqea parte qua Rhenus,modico,vt Plinius loquitur, Aluio; in marefeeffundcbat.cui pro-
ximus antiquo Rheno impofitis pagis,Rhcinsburg,id eft. Burgum Rheni arx, certo indicio flumen hucolim Qcasanum
petere folerc,dubio procul eft.Porto meatum hunc inter medium inter duo Rheni oftia. Hclinum fcilicet Sc Fleum, qui ab
opido Rheno, prope Doreftadio a tergo Batauiam, vfquein Ocatanum perpetuo decurfu alluebat, hoc modo obftruftum
efle,(vt ait Cornelius Aurelius, Erafmi Rotterodami quondam praeceptor in fuo de Batauia libro primo) haud femelex
vctuftiflimisTraieftinorum choronicis legimus: tempore enim Hungcri ( qui vndecimus a B. VVillebrordo prrefidebat
EmfeoDusTcum Dani iuxtaS.Friderici prophetiam Traieftu.totanaqj Hollandiam hoftiliter dcuaftafient, vi fae funt in coelo ftella:,inter fe concurrere,fulgu-
ra Iouisciue tela acrius ftiidere1 flumina fupra modum augeri & crefcere, quod vtique non tantum ad praefens damna inferre, verum etiam & aliqua figni-
ficare futura B- Ifidoris tcftatur. Quid multisitanta Circio diufcule flante,fafta eft in Cath vvico, verfus Leidas matis inundatio, vt ad Traiedti moenia pifces
mari ni caperentur Surfum quoque Rhenus tum grandi pridem niue perauftus,veterem fecu Iordanis adducens tragediam.conuerfus eft retrorfum.qui dum
(concertantibus inuicem aquis ventorum violentia) in mare deccfliim non haberet, omnes prope egreflus ripas, inuadit conti nentem, mox pecora inuol-
uen' 5c homines.triftem vbique fui cxcurfus relinquebat imagirtem.-ita vt etiam ipfa fit Ambiorum Batua, Deucalionis fa:cu!a lugeret innouata.Tum arbo-
res fylucebue pronter marini auroitis falfedinem arefaftae, tandem effradis viribus, ventorum turbine funt difieftse, quas ad hanc quoque diem vidimus,
anud veteres aquas,alibique e terr* vifceribus erui,& in cuniis incifas.farciendis domorum teftis regulatis coaptari. Hoc igitur mali afflicti, 8c animo con-
fiernati omnes,qui circum circa morabantur Bataui, fcilicet Sc Traicftitii, Bataui quoque Holiandi fibi, pofterisque fuis de maiori periculo prouifuri, deli-
berato diu cenfuere decreto, vt ab vrbe Doreftado, ab vtraque ripa modici amnis, a Rheno deorfum Viennam verfus ftillantes,(Lecam dicunt)aggeres con

y, ___ ff. _rr../TT«_J_: l_„ ■ ° 1 1

. J|. . . - r /r- a -■ ■ . jftium(quoddeincepsvoluentibusa.».,..

obftrudtum fuit per maris asftum) ad mare peralueos Scfoflas flumina circuindu&a funt, atque eo loci, vbi nunc Gouda, fofla incuruata Sc flexuofa.qua:
etiam num Gouda appellatur, & opido nomen dedit, a Rheno Leidenfi, ad virandum mare, & remotiora loca dedufta eft; Obiedotame repagulo,quod vul-
go Sclufam vocant, ne fluxu Ifalce campi inundarentur.Hac occa(ione,tuta nauium ftatio, co loci orta, vbi telonium Comitis, Sc ad teloni j defenfionem arx
habebatur, habitatores Scdiuerforia aliquot excitata in aggere rScqouacoa&afodetas, tanta demiim incrementa fumpfit, vtpaluftrium locorum agreftes
pertefi, qui variis locis fparfim habitabant, ad aggerem fitu tutioretti 3c magis commodum conuenerint, & Ecclefiam fuatn parochialem, quam inpHuftri-
bus propinquam ligneam habebant,eo ttanftulerint. Extat eiufdcm Ecclefix veteris monumentu, quod hodie antiquum ccemiterium appellant. Ad quod

1 f ' _ J * ’ _ J ‘ r> „ m m ii I * n i c nrn (Vt ava xa1aUi»m<i f/»! J... f 1 /1 • n •

runt, ea nimirum amplitudine, quale modo vifendam exhibet. Ceterum propter frequentes fluminis LfaiS inundationeffolnHcr T V’0 0rcumfcr,Pfo
rbut.qux vaftiflimoalueo, Rheni fluenta excipiebat,fluminis fuperiordecurfus, non procul a Vicana, loro*,1!]!!! hoffle^n^n-tn^ilAMlJc
nctpfr pam/lnpag© Frefcm confenfu loanms Nafloui) Epifcopj Tjaicfenfis, a pnedifto Comite Florcntio obftruflus ft f T °b ’ Vu^°
vt a Gouda,vfque ad fluminis fupenus oftium,circa veteres aquas,Montfortium Sc Ifelftadium latiffimi campi modo confniSm,^ a temP°"sfa^«mi
um maris asflu.paulatim gleba, vbi vaftiflimusohm alueus fuit.ibi nunc fate. & armenta confpiciantur.exinuo relidlo l P«»afcnu* ofti-

dium quafi locum inter Batauorum munitiones obtinet, ceh berrimis vndique, & Florcntiflimis ftipata vrbibus N *'***¥*"tC” clu,t3S mc*

aquas.BellumportumSconhouiamj VVoudam.Roterodamumj Dclfosj:Leidam (quamLugodunum BatauorumPtolemiumdf?mod°,ntu,\u;

tuetut.Pinguifllmisvndiquc.amoenifflm.squecinoiturpafcuis^fofflitisvndiquediftinaisaquisiferaspccoiinoxiasaner^An |J a iftl“apt)facilein*

diftentas, fine vllo erauions incommodi metu, pafci in circuitu videt. Quarum admirabili fecunditate, omnis fmmrnm ’ ^ d!CqUC V3CCaS laac

Batauiam.vbemmecompcnfatur. Quanquam et hic velut in omnibus Hdlandia: Vrbibus frumenta non dcfmt oftrnmlT Pcnur!a’vtct Pcr vmuerfatn

Lanam mittcrct,pannos quoq; Laneos,ficuti et in omnibus Hollandip Primarijsciuitatibus concinnabat 6c Germanis a frf’ . /V1o . a.^°\Pannum>fei1
quoque Hircinum in vfum velli um pr*para.bat,priufquam Colonienfcs illam artem a BatauTs d.dlit nt JeZhf!? jftrabat Coreum
cellcnti apparatu conflruifta,Petauguftam in primis,et magnificam Ecclefiam, qua: vnica in vrbe Paro hialis eft et mVd,-, r* PLUata quan? Pub^ca pr*-
vt fimilem,(vnica Harlemenfi excepta)non alibi exhibeat Hollandia. Magnitudine enim Metropolitanam Colonicnfem E ^ rlbC ^ amPla confPlclt“r»
racxccdir.cunftis olim ante conflagrationem,propter amplitudinem et ornatum admirationTerat habebTt^aHanninm £c^ c^am,a iftuot PCC^U111 menfu-
turrim altitudine et pulchritudine prsclaram; inquacampanarum harmonia pro temporum feftorumqirc mutatione ^a8Inta^U0’ CatMpananam habet

commune.Etanno falutis I 5 $z, fulmine tada.fola perijt, locis circumquaque vicinis plane illefis Poft hoc autem Doffem? ^ °P‘do cu!?1IEc£>lefif erat
rum impcnfis,6c oblatione annua,qua: dedicationis die,(dominica poft dccollationis S. Iohannis) penditur priftinn nim!! lncendl“m;fobs °pi<iano-
clegantiflimis.prasftantiflimisquefeneftris vitreis depiftis excellens, quales vix alibi confoiciuntut fimiles.quas quidem fLnfLma8n^“'dl“' ln“»

«tate.qua: in pifturas & ftatuas immaniter famit, annua reftaurationeconferuant- In foro triangulari Ecclefe Parochiali vif'^5/’?' ’ tun, a ctlarn
annuatim celebres habentur nundinae, infulatis & ciuica domus eft, quadrato ad normam fefto lapide eleganter conftru Aa ’ , 0dum amP‘? >vbl

cus relinquiturrhabetque hac praetoria fua.fic luridicendo & fenatus confultis habendis,diftinda ornata triclinia vt pulchriofelrTnP "l?‘rcumfer«‘!
Sub lpfaciuica domo (afeenditur enim ad eam per gradus lapideos, eleganti circumferentia ornatos, vbi edifta 6c plebifcita n,,K]tV„, v tU1 n°D poflenf-

macellum eft publicum.elegantifflmisfornicibusornatum,inanteriori Armamcntarium.Indc concamerata planicies ftrataPoUaHnid^laJ0ften0rPnrtC

tatur,pratoriaannexa,in qua fpefenteplebc.fupplicia de condemnatis fumuntur.Habuit pneterea hxc vtbs ante motus hofcSlifnl^r “A* fuftcn'

biem.monaftetia virorum quatuor.Et fcx, Virginum, Xenodochium nunc etiam habet vnum ampliffimum , Hofpitalia qiutuor & aiSf? U1“lftl* “ ra'
in quibus viris & feminis setate & fenio confcftis, pueris etiam expofititiis charitatR & mifrrirn-di^^ , a ^ a quatuor, ocalias pietatis officinas,

profor,um cum Ecclefia exira moenia. Hiec autem^onafteria 6c i ^ f«’ Ec Lc’

priuatos vfusconuerfa,ruinofa funt Scdeferta,Caluimftica furia. Quemadmodum & arx Principis qu*ad IfAlsrinam , ,fol°adcqu»ta. pamm direpta in
iireli£la,in qua Comitum Hollandispriuilegiaconfcruantur, qu^certo deleftufi^altsannb^dirn^am F«bcmun,tafet. vnica tarum tur-

annuofexentorumflorenorum ftipendio.difcuttuntur&reuidentur, ne fitu intereant Habebat sJeteria Con da »affignato in hoc

fexus iuuentus ad pietatem gratis erudiebatur. Sed&ift« pietatisbffic JSS onud W ^ miaC^

ris falubritate Goudani fruuntur, vt raro peftis grauentur contagio,cui quidem S i™? T " mfupcrac'

eunt. Fluuiisetiam^duobus decorantur, nimirum,& eo.qui vrbi cognonimuself Gouda. Qiprumaltet lunsmofib^s & oVean/c^^iwftat01*'^^11*

vbi moenia primum latis & peramplis follis mumuit.ad mare vfquc.placidifTi tto traftu exoanatuT ac variam n. motlb^s’0i Oceani oeltu agitatur; Alter,

no etiam ciuium qua:ftu ,ccreuifiaGoud* conficitur, qua Hollandicufli foluw^q^^lorc^nequ^faporeTli^^rKftant^orem^ro^na^iW bdloCt
mque violentiam propulfandam,& obfid.onemaucrtendam, fitu 5c opere Gouda commendatur,cum maioribus Lchrn ^ d r

temporibus hybernis, & netum quidem fine magno periculo, in duobus tantum aggeribus, quibus munitiffima^felnfis ^

ciuntur, Quin & cataraiftarum loiutione, vigmti quatuor horarum tempore, vicinos agros latos inundare poteft Quoaccedit auodfoueismaxi U1\-°
funditatis & latitudinis cingatur,qus abexpugnationis metu eam libetaat.Ia his autem foueu.iuftx magaitudioLleb* exAmo afccndeS arm* Pf°‘
perficie natare Yidcntur;Dc quarum conditione,plura m indice. * S ex imo alcendere, atque infu«

iU

'4r

0

/
 
Annotationen