DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0116
VTRIVSQVE OSTIA
P O R T V S, HORATII TIGRINI
DE MARIIS, DESCRIPTIO.
VO Oftiaeportus, fornla clcuataacplana.hicdclincati,^totidem Imperatoribus con-
diti exiftimantur. Maior quidem formam habens ouatam,a Claudio, Minor vero, huic
eo ntiguus Sc cxagonus,aTraiano, prout ex Plutarcho in vita Caefariscolligitur.Nam,
eum $ (inquit) in animo gereret Romxportumproaducnisnauibusextruerc, primus
omnium lecartdo rupes, & amoliendo faxa,qmjnauigationcmad littus Ofticnfeimpe
diebant, rudem quandam portus formam induxit, quo nauigia ex diuerfis mundi pla-
gis Romam contendentia, tuto reciperentur, quxalioquin, quod tutum receptacula
non haberent, vtplurimu periclitabantur. Ex hoc igitur loco colligitur,a Cxfare qui-
de portus hos inchoatos, nunquam tamen (quod & Suetonius in vita Claudij adierit)
ad exitum perdu&os fuilfe, quod etfi fxpeconatus fit, nunquam tamen effecit,deterri-
tus forte,non modo rei difficultate,verum etiam fumptuum magnitudine,tcmporilque diuturnitate: Quorum
quidem Claudiumconflat nullamhabuifferationem, quantumuisab Archyte&isexpenfarummodufxpepo-
ftulans,nullum vnquam,Dione tefte,refpofum,praeter quam,vix iplis animum tantae rei fuppctcre,rctulerit: Id-
que prudenter admodum,ne impenfarum magnitudine territum a propofito penitus dimotforent. Claudius
igitur triginta hominum millibus,vndecim continuis annis,in hoc opere vfus,primo minorem portum in ipfo
folo effodi, ea profunditate curauit, vt ipfo mari profundior reperiretur, moxque duo illa maioris portus bra-
chia, eo,quo ab inuiccm didant modo, in mare extendit, & ad fundandam molem illam m aiorisportus,naue,
qua maximus ille obelifeus ex Aegypto Romam condudus erat, demergi, dcfuperqueturrim,fiue Lanternam,
Vt vocant,erigi curauit,ad inftar illius,quae cft in Faro,portu Alcxandrix,ncc non eius, quae eftapud Ianuatn. Et,
quanquamnondefinr, qui velint Claudium Imperatorem ifto hominum numero, non in Odia: porrubusex-
truendis,verhm lacu potius Fuccino,hodie Cclanum vocant,perforando,ac in Tyberim deducendo, vfumfuif-
fc,illi tamen oberranr,cum,quod conatus illedatim irritus fuerit, tum etiam, quod ad illum, tanta hominu fre.
queutia opus non fuiffet.Indubitatum igitur,cx fentenria prxdi&orum audorum, infuper Plinij,ac alioru relin-
quitur, didum Odix portum a Claudio Imperatore fadum fuiffe.Nec non minorem illum in terra firm i.quem,
pofteaquamcinxiffet muro, in tantum cxcauarccoadusfuit, quod eius profunditas maris alucum fuperarer ad
hoc,vt aquam ex mari recipere poffetjrem.mehcrcle cogitatu, ne dicam,fadu difficilem.Nec magis dubitandii.
Neronem podmodum, prout egregia ciufdem numifmata adhuc tedantur, locum illum plurimum ornaffe, ac
dupenda illa xdificia a Claudio ccepta,confummaffc,qux a diuerfis podmodum Imperatoribus auda fuerunt,
prxlertimTraiano (quemadmodum Dominicus Marius Negrolus infua Cofmographiateftatur)quorumet-
iamnum ruinxapparenr,aSarracenis,alijfqucBarbarisnationibusolimindeclinationeImperi}fada:,negligen ♦
tibus Romanis,ac podmodum etiam iuuantibus,reliquiafq5 penitus euertentibus, ne,dumipfiilltsfruincqui-
rcnt,Cxfaribus3chodibus illorum relinquerentur. Inter alia autem dupenda xdificia, prxter tabernas,tem-
pla,xdcs,ac Palatia plane rcgia,cxtabant tum etiam Aquxdudus, Fontes, acplara alia . Ita,vt credam illumne
quidquam errare,qui opus illud eundis mirabibbus mundi prxferret. Prxterlabitur hosportus cornuTyberis .
fluuij.Flumiccllusappellatus.Inhoc proculdubio a Maionbusfadus, vrpercum merces in portu onerari,ac
exonerari poffent, indcq;pcraquam Rom. deferri. Id quod in Cofmographiaprxdidi audorisinnuitur,dum
feribir,Merces ab illis portubus,ta aqua quam trerraRom.condudasfuide,tantamq;cuntium& redeutium fre-
quentia cxriti(Te,vt ncceflum fuerit via illa largiore efficere, quam filicibus deinde conftrauere,Sc intermediam
certis quibufdam columnis diuiferunt, ne ex portu redeuntes, alijs Roma venientibus obuiantes fefe inuicem.
impedirent,fed vtrique diuerfum latus fedarcntur.Id quod Leo Baptida Alberti.non folum antiquitatis,fed na
turahum etiam rerum indagator folertiffimus, notatum rcliuqif, qui in propofito Archytedos admonens, nc
quicquam aduerfante natura inciperent, exemplum Oflienfishnius porrus adducit,Dicens, eum diuconferuari
nequiuifle, obcontinuum maris,cum arena implentis, impetum,ad quemquotidieexpurgandum,immenfis
fumptibus opus erat. Infula autem illa, qua: ex cornu illo Tyberis, fiue Flumiccllo,Mari ac ipfo Tybcrc compo-
nitur,in latitudine paulo plus vnico miliari,in logitudinc vero circiter duo miliaria habet,quo vero tranfiri pof
fet, antiquitus pons erat, eo loco,vbididij Flumicellus fefe a Tybcrc fubducit. Cornu vero illud Tybcris a Ma-
ioribus ajj exonerandum merces, in Sc exportufadus.continctinlatitudincabodo.vfquead decem vlnas.Ty-
beris vero circiter quadraginta, vicinus ad fauces,vbi ab Anco Martio, quarto Romanorum Rege,Oftia ciuiras ••
xdificata fuit; plurimum ab antiquis xflimataquantumuis fub i n falubri aere fituata fir,adeo,qu6d exemptione
a publicis exadionibus meruerit,exceptis viginti annis,quibus Hannibal Italiam vaflauit.Ex ruderibus etiam Sc
ruinisapparet,camamplamacfpaciofamfuifre,quamuishodiereduda fitin ArcemSc exiguum opi dum.Qua-
tnm verondmaiorem hodie portum attinet, videmuseumindies peralluuionemitaimplcri,vtv.erifimilicfit
cum breui t otum ficcumforc, idqucexlimo.quiporTyberim in mare defertur,ac per illius refluxum congeri-
tur atque coaceruatur, quxcaufaefl, quod ad eum expurgandiim,niinquamproccfTumfit,quantumuis plurimi
fxpe Principes,ob publicam patrixvtilitatcm idipfum vnicedefiderarint.
Laurentius Schraderus Saxo,in fuis de Italia Iibj:is,Ha:c de Oftia fcribit.Opidum ab Qflio Tyberino appellatum' ab Anco Martio,
eo loco vbi Aeneas primum caftra conftiruir, conditum ia ipfo maris Tyrrheni & Tyberis fluuij confinio, vt totius mundi opes illo ve*
luti maritmo vrbis hofpitioreciperentur,acremgrauemhabet&peitilentcm.olimmaximisxdificijsornatum, nunc inpaucas&ex-
iguas villas abijt. Turrim habet cum propugnaculo a Martino V. extruda, apud eam duobus oflijs Tyberis in mare influit, fed yno
maximo & impetuofiore. Ruinas &veftigia portus celeberrimi vidi mus, cuius fundamenta adhuc c mari ipfo eminent.Fuit vnum ex
quibus admirandis, quasvnquam Romani extruxeiU it. Eiusforma habeturapud Tramezinum Pyrrho Ligorio inuentore lazarus
Bonamicus dicere folebat: Omnes Chrifiianorum Principes non pofle talem extru ere.Fuit dirutus iiGregorioPontifpr< pter metum
Saracenoru. ne eflet ad illorum irruptiones receptaculum. Sunt prope ruina: multorum sdificiornm, & maxime Camerarum quarun-
dam, quas quidem fatis ampla: fuut, fed valde humiles, quarum nec formam compIc<fti,neenumeium inirepotuimus, iu tanta vaftt*
tate.in ijs repofita fuifle ea,quas ex nauibus exportabantur, verifimile eft.
S3.
P O R T V S, HORATII TIGRINI
DE MARIIS, DESCRIPTIO.
VO Oftiaeportus, fornla clcuataacplana.hicdclincati,^totidem Imperatoribus con-
diti exiftimantur. Maior quidem formam habens ouatam,a Claudio, Minor vero, huic
eo ntiguus Sc cxagonus,aTraiano, prout ex Plutarcho in vita Caefariscolligitur.Nam,
eum $ (inquit) in animo gereret Romxportumproaducnisnauibusextruerc, primus
omnium lecartdo rupes, & amoliendo faxa,qmjnauigationcmad littus Ofticnfeimpe
diebant, rudem quandam portus formam induxit, quo nauigia ex diuerfis mundi pla-
gis Romam contendentia, tuto reciperentur, quxalioquin, quod tutum receptacula
non haberent, vtplurimu periclitabantur. Ex hoc igitur loco colligitur,a Cxfare qui-
de portus hos inchoatos, nunquam tamen (quod & Suetonius in vita Claudij adierit)
ad exitum perdu&os fuilfe, quod etfi fxpeconatus fit, nunquam tamen effecit,deterri-
tus forte,non modo rei difficultate,verum etiam fumptuum magnitudine,tcmporilque diuturnitate: Quorum
quidem Claudiumconflat nullamhabuifferationem, quantumuisab Archyte&isexpenfarummodufxpepo-
ftulans,nullum vnquam,Dione tefte,refpofum,praeter quam,vix iplis animum tantae rei fuppctcre,rctulerit: Id-
que prudenter admodum,ne impenfarum magnitudine territum a propofito penitus dimotforent. Claudius
igitur triginta hominum millibus,vndecim continuis annis,in hoc opere vfus,primo minorem portum in ipfo
folo effodi, ea profunditate curauit, vt ipfo mari profundior reperiretur, moxque duo illa maioris portus bra-
chia, eo,quo ab inuiccm didant modo, in mare extendit, & ad fundandam molem illam m aiorisportus,naue,
qua maximus ille obelifeus ex Aegypto Romam condudus erat, demergi, dcfuperqueturrim,fiue Lanternam,
Vt vocant,erigi curauit,ad inftar illius,quae cft in Faro,portu Alcxandrix,ncc non eius, quae eftapud Ianuatn. Et,
quanquamnondefinr, qui velint Claudium Imperatorem ifto hominum numero, non in Odia: porrubusex-
truendis,verhm lacu potius Fuccino,hodie Cclanum vocant,perforando,ac in Tyberim deducendo, vfumfuif-
fc,illi tamen oberranr,cum,quod conatus illedatim irritus fuerit, tum etiam, quod ad illum, tanta hominu fre.
queutia opus non fuiffet.Indubitatum igitur,cx fentenria prxdi&orum audorum, infuper Plinij,ac alioru relin-
quitur, didum Odix portum a Claudio Imperatore fadum fuiffe.Nec non minorem illum in terra firm i.quem,
pofteaquamcinxiffet muro, in tantum cxcauarccoadusfuit, quod eius profunditas maris alucum fuperarer ad
hoc,vt aquam ex mari recipere poffetjrem.mehcrcle cogitatu, ne dicam,fadu difficilem.Nec magis dubitandii.
Neronem podmodum, prout egregia ciufdem numifmata adhuc tedantur, locum illum plurimum ornaffe, ac
dupenda illa xdificia a Claudio ccepta,confummaffc,qux a diuerfis podmodum Imperatoribus auda fuerunt,
prxlertimTraiano (quemadmodum Dominicus Marius Negrolus infua Cofmographiateftatur)quorumet-
iamnum ruinxapparenr,aSarracenis,alijfqucBarbarisnationibusolimindeclinationeImperi}fada:,negligen ♦
tibus Romanis,ac podmodum etiam iuuantibus,reliquiafq5 penitus euertentibus, ne,dumipfiilltsfruincqui-
rcnt,Cxfaribus3chodibus illorum relinquerentur. Inter alia autem dupenda xdificia, prxter tabernas,tem-
pla,xdcs,ac Palatia plane rcgia,cxtabant tum etiam Aquxdudus, Fontes, acplara alia . Ita,vt credam illumne
quidquam errare,qui opus illud eundis mirabibbus mundi prxferret. Prxterlabitur hosportus cornuTyberis .
fluuij.Flumiccllusappellatus.Inhoc proculdubio a Maionbusfadus, vrpercum merces in portu onerari,ac
exonerari poffent, indcq;pcraquam Rom. deferri. Id quod in Cofmographiaprxdidi audorisinnuitur,dum
feribir,Merces ab illis portubus,ta aqua quam trerraRom.condudasfuide,tantamq;cuntium& redeutium fre-
quentia cxriti(Te,vt ncceflum fuerit via illa largiore efficere, quam filicibus deinde conftrauere,Sc intermediam
certis quibufdam columnis diuiferunt, ne ex portu redeuntes, alijs Roma venientibus obuiantes fefe inuicem.
impedirent,fed vtrique diuerfum latus fedarcntur.Id quod Leo Baptida Alberti.non folum antiquitatis,fed na
turahum etiam rerum indagator folertiffimus, notatum rcliuqif, qui in propofito Archytedos admonens, nc
quicquam aduerfante natura inciperent, exemplum Oflienfishnius porrus adducit,Dicens, eum diuconferuari
nequiuifle, obcontinuum maris,cum arena implentis, impetum,ad quemquotidieexpurgandum,immenfis
fumptibus opus erat. Infula autem illa, qua: ex cornu illo Tyberis, fiue Flumiccllo,Mari ac ipfo Tybcrc compo-
nitur,in latitudine paulo plus vnico miliari,in logitudinc vero circiter duo miliaria habet,quo vero tranfiri pof
fet, antiquitus pons erat, eo loco,vbididij Flumicellus fefe a Tybcrc fubducit. Cornu vero illud Tybcris a Ma-
ioribus ajj exonerandum merces, in Sc exportufadus.continctinlatitudincabodo.vfquead decem vlnas.Ty-
beris vero circiter quadraginta, vicinus ad fauces,vbi ab Anco Martio, quarto Romanorum Rege,Oftia ciuiras ••
xdificata fuit; plurimum ab antiquis xflimataquantumuis fub i n falubri aere fituata fir,adeo,qu6d exemptione
a publicis exadionibus meruerit,exceptis viginti annis,quibus Hannibal Italiam vaflauit.Ex ruderibus etiam Sc
ruinisapparet,camamplamacfpaciofamfuifre,quamuishodiereduda fitin ArcemSc exiguum opi dum.Qua-
tnm verondmaiorem hodie portum attinet, videmuseumindies peralluuionemitaimplcri,vtv.erifimilicfit
cum breui t otum ficcumforc, idqucexlimo.quiporTyberim in mare defertur,ac per illius refluxum congeri-
tur atque coaceruatur, quxcaufaefl, quod ad eum expurgandiim,niinquamproccfTumfit,quantumuis plurimi
fxpe Principes,ob publicam patrixvtilitatcm idipfum vnicedefiderarint.
Laurentius Schraderus Saxo,in fuis de Italia Iibj:is,Ha:c de Oftia fcribit.Opidum ab Qflio Tyberino appellatum' ab Anco Martio,
eo loco vbi Aeneas primum caftra conftiruir, conditum ia ipfo maris Tyrrheni & Tyberis fluuij confinio, vt totius mundi opes illo ve*
luti maritmo vrbis hofpitioreciperentur,acremgrauemhabet&peitilentcm.olimmaximisxdificijsornatum, nunc inpaucas&ex-
iguas villas abijt. Turrim habet cum propugnaculo a Martino V. extruda, apud eam duobus oflijs Tyberis in mare influit, fed yno
maximo & impetuofiore. Ruinas &veftigia portus celeberrimi vidi mus, cuius fundamenta adhuc c mari ipfo eminent.Fuit vnum ex
quibus admirandis, quasvnquam Romani extruxeiU it. Eiusforma habeturapud Tramezinum Pyrrho Ligorio inuentore lazarus
Bonamicus dicere folebat: Omnes Chrifiianorum Principes non pofle talem extru ere.Fuit dirutus iiGregorioPontifpr< pter metum
Saracenoru. ne eflet ad illorum irruptiones receptaculum. Sunt prope ruina: multorum sdificiornm, & maxime Camerarum quarun-
dam, quas quidem fatis ampla: fuut, fed valde humiles, quarum nec formam compIc<fti,neenumeium inirepotuimus, iu tanta vaftt*
tate.in ijs repofita fuifle ea,quas ex nauibus exportabantur, verifimile eft.
S3.