DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16955#0125
CHIOS*
HI O S Aegei pelagi infula, eiufdemque nominis vrbs, inter Samum Se Lefbum. Ae-
thalia, ad Ephoro, prifeo nomine; & Chia,a Metrodoro, & Cleobulo nominatur; Ite,
Macris,& Pityufa,Plinio tefte.Aethale quoque apud Suidam.&Stephanum.Hsec Chi-
os,fola mafticen profert, vocaturque vulgo hodie,Scio, vt Sophianus:vel C hio, vt Eor
donius refert.Turcae Saches appellant.De qua ita Dionyfius Alexandrinus:
Has item iuxta infula funt Ionide s; vbi Caunus
Et Samus iucunda, Pelajgidisfedes Iunonis:
Et Chios excelfi Pellenaifubpede.
In quos verfus,hunc in modum commentatur Euftathius. Chius etiam,vna eft exIonicisInfulis,Ciuiratem.
habens bono portu infignem,vtGeographus inquit, & dationem, nauiumoftuaginta capacem, ad haec Phoe-
nicum nemus,quibus circum nauigata eft 9 o o. ftadiorum.cui us incolae funt Pclafgi, apud quos eft mons Pel-
leneus.Fcrunt autem in Chio,primum creuifle nigrum vinum,& primos illius incolas,fcruisvfosfuilTe.Que-
admodum Lacedaemoni),olimHelotibus funt vli:Macedones,Peneftis:Argiui ,Gymnefijs;Sicyonij,Coryno-
phoris;CretcnfcsDmoitis;Itali,Pelafgis.Haecenim omnia,nominaferuorum funt.
De hac Infula Se vrbe,Abrahamus Orttelius, Additamento tertio, in Theatrum fuum, hunc in modum.A-
fperam,inquit,Se arborib9denfameffc hanc Infulam,tradit Athcnacus:incolafque omnium Gr^corum fuifle
primos,qui feruis emptis vtcrentur.Vrbcm habet Cognomine,quam Thucydides, omnium Ionicarum maxi
mam,Seditiflimam appcllat.Nihil in haclnfula celebrius vino,quod inde, Chium vocant,omnium Graecani-
corum optimum,cVt Strabo, Aelianus,Se alij affirmant. Hocin Aruifio agro, circa Leptymnum montem pro-
uenit.Nobilis eft,non minus Lentifco,quaemaftichenproducit.Marmor huius quoque laudatur a Plinio, qui
arbitratur Chiorum lapidicinas.verficulores iftasin marmore maculas, primum oftcndilfe,cum exftruerent
muros.Chiae terrae,in medicis vfum,idem docct.Omadio Bacho,homine difccrptum, quondam incolasim-
molalfe,Eufebiusaudor eft. Alijs nominibus etiam vocatur,Vt Chia, Aethalia,Macris, Se Pityufi. Haec qui de
ille.Porro,frequens Se celebris eft,tam infulae,quam opulentae in ea vrbis, apud famofos au&ores mentio. Pli-
nius lib. 35. cap. 16. medicam eius terram commendat.lib. 14.cap. 7. vinum Chium, in fummacflfe gloria praedi-
cat. Item,libro eodem cap. 14. Chium vinum, cx Graecia allatum, apud Romanos in delitijs fuifle, refert. Et
lib i6.cap.i3-varia glandis genera deferibens,Glans,inquit,omnium dulciffimafagi,vt,quaobfeftos etiam ho-
rni nes duraffe,in opido Chio,tradit Cornelius Alexandcr.Strabo etiara,li.i4.non femel,vno in loco,eius me-
minit :Sc inter caetera,inquit,Chius, circumnauigationem habet ftadiorum nongentorum, fi quis fecus terra
deferatur,ea vrbem.Se portum optimum habet,Se naualc nauium odoginta.
Sed,5cHerodotus,lib.primo,Chiorum in bello fidem comendat,qua MilefiosexIonijs,hifolifubleuarunt,
reddentes vicem,quod alias,quando Milefij Chijs bel!o(quod cum Erythreisgerebant)auxilia tuliffient. Pare
Chiorum fidem atque conftantiam, eodem in libro,faepius commemorat. Memorabile autem eft,quod idem
Herodotus libr.6.de calamitate Chiorum, Se praenuntijs, eiufdem cladis,fignis feribit. Hiftiaeus Milefius,cum
Leffiijs,Chium,inquit nauigat,& apud locum quendam agri Chij, vbi vocant, concaua regionis,quod ab eius
praefidio,non reciperetur congrefius,permultos interfecit,tam eorum,quam exterorum Chiorum,Se ex opi-
do quondam progrediens cu Lelbijs,Chios,vtpote ex pugna nauali male affedos, fubegit.Sed videlicet,quo-
ties ingentes euenturae funt calamitates, vel ciuitati, vel nationi, folent fignis praenuntiari.-Etcnim Chijs,ante
hanc cladem,ingentia ligna contigerant: Vnu, quod ex choro centum iuuenum, quos miferant Delphos,duo
omnino rediere,nonaginta odo,peftilentiaabfumptis: Alterum,quod lub idem tempus,paulo ante naualem
pugnam,tedum fupra pueros literasdifcentes,corruit,ita, vt ex centum viginti pueris,vnus omnino euaferir.
Haec eis ligna Deus praemonftrauit.Poft h^c excepitpugnanaualis,quae duitatem ingenuadeiecit.Acceffitad
cladem pugnae Hiftixus cum Lelbijs,qui Chios iam exhauftos,facile ad excidium deduxit. Hadenus quidem
I Ierodotus,qui fub fihem libri fecundi, primos opidi Chij conditores ita refert. Amafis,quoniam Graecoru m
erat ftudiofus,cum alia in quofdam Grxcos officia contulit,tum his, qui in Aegyptuqa concederent,dedit fa-
cultatem Neueratem vrbem incolendi.Qui vero eorum nollent illic habitare,fednauigando negotiari, fecit
potcftatem,certis in locis aras,Sc fana extrucndi.Ciuitates,autem,quae communiter extruxerunt 5 Ionum qui-
dem Chius,Theus,Phocaea,Clazomene.
Ch;os,multis temporibus Venetia paruit.Quibus Philippus Auria Genuenfis, Vir,militari prudentia ce-
lebris, eam ademit,ditionifque fuorum ciuium fecit, fub quibus vrbs, copiofa negotiatione floruit; Sc fum-
ptuofis exornata eft aedificijs.Sed deinde ad fatalem periodum deueniens,turcico imperio ceffit.vti Philippus
Lonicerus,Chronicorum Turcicorum tomo fecundo; Chius, inquit, quam & Tio vocant, a Genu-
enfibus diu habitata ,& multis fuperbis aedificijs, & hortis amoenis ornata,atque abundan-
tia fruduum, vinique, &gummi, quod maftichc dicitur,bonitate,multum cele-
brata, hodie, prae reliquis prouincijs Turcicae tyrannidi fubicdis
(praeterea, quoddefperatis defenfione&auxilijs,de-
pofitisarmis, fponte in Turearum deue-
neritpoteftatem) tolerabilem
habet feruitutem.
■ocSo»
ST
HI O S Aegei pelagi infula, eiufdemque nominis vrbs, inter Samum Se Lefbum. Ae-
thalia, ad Ephoro, prifeo nomine; & Chia,a Metrodoro, & Cleobulo nominatur; Ite,
Macris,& Pityufa,Plinio tefte.Aethale quoque apud Suidam.&Stephanum.Hsec Chi-
os,fola mafticen profert, vocaturque vulgo hodie,Scio, vt Sophianus:vel C hio, vt Eor
donius refert.Turcae Saches appellant.De qua ita Dionyfius Alexandrinus:
Has item iuxta infula funt Ionide s; vbi Caunus
Et Samus iucunda, Pelajgidisfedes Iunonis:
Et Chios excelfi Pellenaifubpede.
In quos verfus,hunc in modum commentatur Euftathius. Chius etiam,vna eft exIonicisInfulis,Ciuiratem.
habens bono portu infignem,vtGeographus inquit, & dationem, nauiumoftuaginta capacem, ad haec Phoe-
nicum nemus,quibus circum nauigata eft 9 o o. ftadiorum.cui us incolae funt Pclafgi, apud quos eft mons Pel-
leneus.Fcrunt autem in Chio,primum creuifle nigrum vinum,& primos illius incolas,fcruisvfosfuilTe.Que-
admodum Lacedaemoni),olimHelotibus funt vli:Macedones,Peneftis:Argiui ,Gymnefijs;Sicyonij,Coryno-
phoris;CretcnfcsDmoitis;Itali,Pelafgis.Haecenim omnia,nominaferuorum funt.
De hac Infula Se vrbe,Abrahamus Orttelius, Additamento tertio, in Theatrum fuum, hunc in modum.A-
fperam,inquit,Se arborib9denfameffc hanc Infulam,tradit Athcnacus:incolafque omnium Gr^corum fuifle
primos,qui feruis emptis vtcrentur.Vrbcm habet Cognomine,quam Thucydides, omnium Ionicarum maxi
mam,Seditiflimam appcllat.Nihil in haclnfula celebrius vino,quod inde, Chium vocant,omnium Graecani-
corum optimum,cVt Strabo, Aelianus,Se alij affirmant. Hocin Aruifio agro, circa Leptymnum montem pro-
uenit.Nobilis eft,non minus Lentifco,quaemaftichenproducit.Marmor huius quoque laudatur a Plinio, qui
arbitratur Chiorum lapidicinas.verficulores iftasin marmore maculas, primum oftcndilfe,cum exftruerent
muros.Chiae terrae,in medicis vfum,idem docct.Omadio Bacho,homine difccrptum, quondam incolasim-
molalfe,Eufebiusaudor eft. Alijs nominibus etiam vocatur,Vt Chia, Aethalia,Macris, Se Pityufi. Haec qui de
ille.Porro,frequens Se celebris eft,tam infulae,quam opulentae in ea vrbis, apud famofos au&ores mentio. Pli-
nius lib. 35. cap. 16. medicam eius terram commendat.lib. 14.cap. 7. vinum Chium, in fummacflfe gloria praedi-
cat. Item,libro eodem cap. 14. Chium vinum, cx Graecia allatum, apud Romanos in delitijs fuifle, refert. Et
lib i6.cap.i3-varia glandis genera deferibens,Glans,inquit,omnium dulciffimafagi,vt,quaobfeftos etiam ho-
rni nes duraffe,in opido Chio,tradit Cornelius Alexandcr.Strabo etiara,li.i4.non femel,vno in loco,eius me-
minit :Sc inter caetera,inquit,Chius, circumnauigationem habet ftadiorum nongentorum, fi quis fecus terra
deferatur,ea vrbem.Se portum optimum habet,Se naualc nauium odoginta.
Sed,5cHerodotus,lib.primo,Chiorum in bello fidem comendat,qua MilefiosexIonijs,hifolifubleuarunt,
reddentes vicem,quod alias,quando Milefij Chijs bel!o(quod cum Erythreisgerebant)auxilia tuliffient. Pare
Chiorum fidem atque conftantiam, eodem in libro,faepius commemorat. Memorabile autem eft,quod idem
Herodotus libr.6.de calamitate Chiorum, Se praenuntijs, eiufdem cladis,fignis feribit. Hiftiaeus Milefius,cum
Leffiijs,Chium,inquit nauigat,& apud locum quendam agri Chij, vbi vocant, concaua regionis,quod ab eius
praefidio,non reciperetur congrefius,permultos interfecit,tam eorum,quam exterorum Chiorum,Se ex opi-
do quondam progrediens cu Lelbijs,Chios,vtpote ex pugna nauali male affedos, fubegit.Sed videlicet,quo-
ties ingentes euenturae funt calamitates, vel ciuitati, vel nationi, folent fignis praenuntiari.-Etcnim Chijs,ante
hanc cladem,ingentia ligna contigerant: Vnu, quod ex choro centum iuuenum, quos miferant Delphos,duo
omnino rediere,nonaginta odo,peftilentiaabfumptis: Alterum,quod lub idem tempus,paulo ante naualem
pugnam,tedum fupra pueros literasdifcentes,corruit,ita, vt ex centum viginti pueris,vnus omnino euaferir.
Haec eis ligna Deus praemonftrauit.Poft h^c excepitpugnanaualis,quae duitatem ingenuadeiecit.Acceffitad
cladem pugnae Hiftixus cum Lelbijs,qui Chios iam exhauftos,facile ad excidium deduxit. Hadenus quidem
I Ierodotus,qui fub fihem libri fecundi, primos opidi Chij conditores ita refert. Amafis,quoniam Graecoru m
erat ftudiofus,cum alia in quofdam Grxcos officia contulit,tum his, qui in Aegyptuqa concederent,dedit fa-
cultatem Neueratem vrbem incolendi.Qui vero eorum nollent illic habitare,fednauigando negotiari, fecit
potcftatem,certis in locis aras,Sc fana extrucndi.Ciuitates,autem,quae communiter extruxerunt 5 Ionum qui-
dem Chius,Theus,Phocaea,Clazomene.
Ch;os,multis temporibus Venetia paruit.Quibus Philippus Auria Genuenfis, Vir,militari prudentia ce-
lebris, eam ademit,ditionifque fuorum ciuium fecit, fub quibus vrbs, copiofa negotiatione floruit; Sc fum-
ptuofis exornata eft aedificijs.Sed deinde ad fatalem periodum deueniens,turcico imperio ceffit.vti Philippus
Lonicerus,Chronicorum Turcicorum tomo fecundo; Chius, inquit, quam & Tio vocant, a Genu-
enfibus diu habitata ,& multis fuperbis aedificijs, & hortis amoenis ornata,atque abundan-
tia fruduum, vinique, &gummi, quod maftichc dicitur,bonitate,multum cele-
brata, hodie, prae reliquis prouincijs Turcicae tyrannidi fubicdis
(praeterea, quoddefperatis defenfione&auxilijs,de-
pofitisarmis, fponte in Turearum deue-
neritpoteftatem) tolerabilem
habet feruitutem.
■ocSo»
ST