Levende kunst: maandelijksch plaatwerk voor hedendaagsche kunst (1.1918)

TENTOONSTELLING VAN KUNSTNIJVERHEID
EN VOLKSKUNST TE ROTTERDAM
e Rotterdam was in de Academie voor Beeldende Kunsten en Technische
Wetenschappen een tentoonstelling georganiseerd door de Zuid-Hollandsche
Vereeniging tot bevordering der Kunstnijverheid en Volkskunst.
Het is er natuurlijk niet van gekomen, maar het zou zeker interessant geweest
zijn, den bezoekers op den man af te vragen, welken indruk zij van het geheel hadden
opgedaan. Ik stel mij voor, dat er geweest zouden zijn, velen, de optimisten, die gejubeld
zouden hebben en gezegd, dat wij nu eindelijk uit de conventies schenen te geraken.
Maar anderen zouden er zijn, vermoedelijk weinigen, de ernstigen, die met een wanhoops-
blik de schouders hadden opgetrokken, niets zeggend, misschien ook wel, iets als: waar
vind ik schoonheid, waar ’t goede, waar „de kunst” op deze tentoonstelling?
Niettemin is het te prijzen, dat ons weer eens opnieuw de gelegenheid geboden is(
op ruime schaal te zien hoe het op ’t oogenblik staat met het meubel, klein beeldhouw-
werk, glas-in-lood, drukwerk, in ’t algemeen alles wat met het interieur te maken heeft.
Op de tentoonstelling, onlangs in Hollando-Belge (Den Haag) was daar niet zoo ruim
de gelegenheid toe. Deze tentoonstelling is te beschouwen als een vergrooting, een
uitbreiding naar alle kanten, daarvan. Veel van wat in Den Haag toen was, vinden we
hier terug. Met die uitbreiding valt tevens het eigenaardige op, dat, hoe talrijker de
inzenders, des te grooter de verscheidenheid in opvatting en uitvoering van hetzelfde
gegeven. Niet alleen een verschil in interpretatie, maar ook een verschil in grondbeginsel.
Bij het meubel bijvoorbeeld. Er zijn er, die uitgaan van de stelling, dat een tafel, een
stoel, een gemakkelijk te verplaatsen voorwerp moet zijn, verder niet; anderen huldigen
juist een tegenover gestelde meening, zeggen, dat het een ding moet zijn, als uit één
stuk gehouwen, alleen daar om de bekoring van zijn lijnen, zijn vormen en in de eerste
plaats het ornament van het interieur; een derde gaat er van uit, dat de constructie in het
gebezigde materiaal tot een harmonische oplossing gevoerd moet worden. Maar alle
specimen bij elkaar stellen klaar aan het daglicht het onmiskenbaar beginsellooze van
onzen tijd. Er valt te constateeren, dat, wanneer hier of daar eens wat anders gelanceerd
wordt er telkens weer zijn, die er op aanvliegen, het andere in zich opslorpen als een
spons, om bij een voorkomende gelegenheid hun opgedane kennis, vertroebeld te laten
uitdruppelen en doen alsof ze zelf iets wondernieuws, bovendien hét beste, hebben
voortgebracht. Schuilt hierin ook niet het blijk van gemis aan een vasten ondergrond,
een basis waarop voortbouwen mogelijk zou zijn?
Men hoort zoo vaak de verzuchting: maar wat dan ?; onze tijd is een tijd van tasten
en zoeken; we weten niet, waar dat alles op uit zal loopen! Alles goed en wel, maar
zich zelf bekennen, dat ’t zoo niet moet, durft men niet. Zelfvertrouwen ontbreekt. Men wil
iets anders dan een ander, ’t Individualisme viert hoogtij! En ’t algemeen is er de dupe van.
„Kunst”-nijverheid. Wat heeft dat woord „kunst’5 met de nijverheid te maken?
Nijverheid heeft in geen enkel opzicht iets met de kunst uit te staan, en waar, als bij
deze gebruiksvoorwerpen (het eenige doel van de nijverheid is gebruiksvoorwerpen
te maken) de utiliteit als nergens anders haar eischen stelt, is het onmogelijk
daar nog iets van het begrip „kunst” in terug te vinden. Juist in deze beschouwing
ligt m.i. de basis voor een gezonde ontwikkeling. Men beginne het gebruiksvoorwerp
goed te maken, constructief, technisch tot in de uiterste volmaaktheid samen te stellen.
Daarbij moet de gedachte; hoe maak ik ’t nu 't mooiste? — geheel op den achtergrond
geschoven worden. Nu beweere men niet, dat hierdoor een verstard onschoone vorm


113