DOI issue:
Część 1: Mistrzowie dawni - Mistrzowie nowi
DOI article:Żuchowski, Tadeusz J.: Wędrówki młodego Caspara Davida Friedricha: Rugia
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.54671#0144
Tadeusz /.
Żuchowski
a także szkice postaci. Wśród rysunków odnotowano dwa detale zapisu świata
natury - są to szkice drzew opatrzone napisem: „nach der Natur 1797”15. Cha-
rakter kilku prac wskazuje jednoznacznie, że wykonano je w plenerze, jednak
większość rysunków powstała zapewne w domu.
Friedrich, jak większość malarzy, gromadził własne szkice. Dzięki temu
można zauważyć, że wśród jego rysunków stopniowo przybywa prac wykona-
nych z natury podczas licznych wędrówek. W młodości artysta zwiedzał okolice
Greifswaldu, a podczas studiów w Kopenhadze podróżował po Zelandii, głównie
po jej północnej części. Kiedy przeprowadził się do Drezna, zwiedzał okolice
na południe od miasta, był także w leżącej na północ Miśni. Wyruszał na wyprawy
w kierunku Plauen (Plauenscher Grund), m.in. do Tharandt. Później upodobał
sobie Szwajcarię Saksońską leżącą w Górach Połabskich oraz pobliskie, przyle-
gające od zachodu Rudawy. W 1810 r. udał się przez Góry Łużyckie i Izerskie
w Karkonosze. W następnym roku odbył wędrówkę po górach Harzu. Niedoszły
do skutku zaplanowane podróże do Szwajcarii i na Islandię. Z zachowanych źródeł
wynika, że malarz nie był zainteresowany podróżą do Włoch.
Najczęściej jednak odwiedzał rodzinne strony. Był tam w 1800 r., w latach
1801-1802, w 1806, 1809, 1815, 1818 i 1826 r. Pomijając wyprawę w Karkono-
sze i w góry Harzu - Friedrich odwiedzał interesujące go miejsca (ze względu
na rysowane tematy) zwykle kilka razy. Można też odnieść wrażenie, że gro-
madzenie motywów z jednego miejsca miało szczególne znaczenie (np. zbiór
rysunków przedstawiających drzewa i gałęzie został wykonany przede wszystkim
w okolicy Neubrandenburga).
Friedrich odbywał większość podróży (zwłaszcza po najbliższej okolicy)
na piechotę (tak długo, jak pozwalało mu na to zdrowie), ponieważ wozy pocz-
towe na gorszych drogach jechały niewiele szybciej, niż szedł wprawny piechur,
i nie były tanie - dzienna podróż mogła kosztować nawet 10 talarów. Później-
sze opłaty za przejazdy w państwie pruskim kształtowały się następująco: „716
do 10 srebrnych groszy za każą milę, w tej cenie też od 10 do 30 funtów bagażu.
Na wszystkie zwykłe trzy- i czterozaprzęgowe wozy pocztowe opłata wynosi tylko
6 srebrnych groszy wozy za mile włącznie z napiwkiem dla pocztyliona. Każdy
podróżujący zwykłym wozem pocztowym ma prawo do zabrania 10 funtów
rzeczy, nie licząc płaszcza”16. Wyżywienie nie kosztowało wiele. Malarz korzystał
niekiedy z uprzejmości innych, którzy go podwozili, ale były to przypadki raczej
rzadkie. Podczas podróży do Greifswaldu zatrzymywał się w Neubrandenburgu,
15 Grummt, Caspar David Friedrich..., kat. 33. Na aukcji w 1941 r. pojawił się rysunek
z podobną adnotacją: „nach der Natur 1797”, przedstawiający wierzbę, zob. ibidem, kat. 32.
16 Verzeichnifi der Postcourse wie solche im Junius 1828 vorhanden sind, [dodatek do:] Berliner
Kalender aufdas Gemem Jahr 1829 [Berlin 1828], s. [3]. W omawianym czasie zarówno ceny,
jak i koszty utrzymania niewiele się zmieniały. 1 talar = 30 groszy srebrnych (Sgr), mila pruska
to 7,5 km. Za przejazd 5 mil pruskich (= 38 km) opłata wynosiła 1 talar. Przykładowo w 1828 r.
podróż z na trasie Berlin - Drezno (24 i 3/4 mili pruskiej = 180 km) trwała od 11.00 we wtorek
do 14.00 w czwartek.
144
Żuchowski
a także szkice postaci. Wśród rysunków odnotowano dwa detale zapisu świata
natury - są to szkice drzew opatrzone napisem: „nach der Natur 1797”15. Cha-
rakter kilku prac wskazuje jednoznacznie, że wykonano je w plenerze, jednak
większość rysunków powstała zapewne w domu.
Friedrich, jak większość malarzy, gromadził własne szkice. Dzięki temu
można zauważyć, że wśród jego rysunków stopniowo przybywa prac wykona-
nych z natury podczas licznych wędrówek. W młodości artysta zwiedzał okolice
Greifswaldu, a podczas studiów w Kopenhadze podróżował po Zelandii, głównie
po jej północnej części. Kiedy przeprowadził się do Drezna, zwiedzał okolice
na południe od miasta, był także w leżącej na północ Miśni. Wyruszał na wyprawy
w kierunku Plauen (Plauenscher Grund), m.in. do Tharandt. Później upodobał
sobie Szwajcarię Saksońską leżącą w Górach Połabskich oraz pobliskie, przyle-
gające od zachodu Rudawy. W 1810 r. udał się przez Góry Łużyckie i Izerskie
w Karkonosze. W następnym roku odbył wędrówkę po górach Harzu. Niedoszły
do skutku zaplanowane podróże do Szwajcarii i na Islandię. Z zachowanych źródeł
wynika, że malarz nie był zainteresowany podróżą do Włoch.
Najczęściej jednak odwiedzał rodzinne strony. Był tam w 1800 r., w latach
1801-1802, w 1806, 1809, 1815, 1818 i 1826 r. Pomijając wyprawę w Karkono-
sze i w góry Harzu - Friedrich odwiedzał interesujące go miejsca (ze względu
na rysowane tematy) zwykle kilka razy. Można też odnieść wrażenie, że gro-
madzenie motywów z jednego miejsca miało szczególne znaczenie (np. zbiór
rysunków przedstawiających drzewa i gałęzie został wykonany przede wszystkim
w okolicy Neubrandenburga).
Friedrich odbywał większość podróży (zwłaszcza po najbliższej okolicy)
na piechotę (tak długo, jak pozwalało mu na to zdrowie), ponieważ wozy pocz-
towe na gorszych drogach jechały niewiele szybciej, niż szedł wprawny piechur,
i nie były tanie - dzienna podróż mogła kosztować nawet 10 talarów. Później-
sze opłaty za przejazdy w państwie pruskim kształtowały się następująco: „716
do 10 srebrnych groszy za każą milę, w tej cenie też od 10 do 30 funtów bagażu.
Na wszystkie zwykłe trzy- i czterozaprzęgowe wozy pocztowe opłata wynosi tylko
6 srebrnych groszy wozy za mile włącznie z napiwkiem dla pocztyliona. Każdy
podróżujący zwykłym wozem pocztowym ma prawo do zabrania 10 funtów
rzeczy, nie licząc płaszcza”16. Wyżywienie nie kosztowało wiele. Malarz korzystał
niekiedy z uprzejmości innych, którzy go podwozili, ale były to przypadki raczej
rzadkie. Podczas podróży do Greifswaldu zatrzymywał się w Neubrandenburgu,
15 Grummt, Caspar David Friedrich..., kat. 33. Na aukcji w 1941 r. pojawił się rysunek
z podobną adnotacją: „nach der Natur 1797”, przedstawiający wierzbę, zob. ibidem, kat. 32.
16 Verzeichnifi der Postcourse wie solche im Junius 1828 vorhanden sind, [dodatek do:] Berliner
Kalender aufdas Gemem Jahr 1829 [Berlin 1828], s. [3]. W omawianym czasie zarówno ceny,
jak i koszty utrzymania niewiele się zmieniały. 1 talar = 30 groszy srebrnych (Sgr), mila pruska
to 7,5 km. Za przejazd 5 mil pruskich (= 38 km) opłata wynosiła 1 talar. Przykładowo w 1828 r.
podróż z na trasie Berlin - Drezno (24 i 3/4 mili pruskiej = 180 km) trwała od 11.00 we wtorek
do 14.00 w czwartek.
144