DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.3137#0254
Ergo vd noft est proYidentia, vel illi magis placeat Deo
quam nos.
Hanc tentationem discutiunt exempla & commmatio»
nespocnatum, quas Deus infhgit impiis. Sane enimvideten-
tva: Deo esse canores, qui sunt feliciores in mundo, & odio-
Irores , qui sunt aiiiidloves, ssjilli perpetub felices : hi autem
perpctu:. afliicti essent. Sed hxc vaticmiadocent, non diutut-
nam toie hostium & contemtorum Dei felicitatem & paulo
. post esse commutandum in msterias & pcenasarternas : Con-
' rra verb pioftjm xrumnas in beatitudinem, laititiam & giori-
amxternam.
Tercio, pcena impiorum & earum prediftipnes sunt Ec-
clesias stimuius pcemtentia: & peiieverantia: inverapietate:
idque duplici ratioue: Primum, quia andieures, quis exitus
**> * - »■* -li -ii i ________ -__r__: ____._
gap. xin. ,494
Prima est,de atlthore pcenarum Sabylohis ,'videlicet ipsb
Deo. SecundadeFormaseuModo&atioritatepcena:. Ter-
tia de ministris pcense, quibus Deus sit usurus, Medis & Persis*
Quartade exitopoen_e,seustatuBabylonispost vastationem
fucuro.
Verl.1. OnusBabyk>nis,qiiodviditIe_aiasI.liusAmoz.] Cur pro*
Primus versus estinscriptioi&ititulus&argumentumhujusf^e»* di'
& (equentis capitis. Vocant Propheta: > Onus, prophetiam catur onut>
depaenis & caiamitatibus,qu_e Babyloniis &aliisgentibus
erant eventurae, non tantiim quia graviter eos essent pressuras,
£edetiamquiaillisaDeoimponebantur,atque immitteban- •
tur. Continet igitur h_ec appelktio do&rinamdeproviden-
tia&judicio Dei. __.- v
Ideoquc Ieremi_e capiteviges.motertioieverirerreprehen
illos maneat.di-cunt illarum illecebris non inescari, neque ^ ditur magna impietas Iuda:orum, qui per ludibrium oracu-
1 ....••:. 1 .-._____•_._■_________________________________s____________________A...__._». __ I-t.-„-.U-.________________________________________1______________ _._' t 1 .•■-•_.
invidereillis mundanam felicitatem aut ipsorum studia & mo-
tesiitiitari ,ne cum lllispercant.
Deinde, qui.i iutelligentes, quam severiter Deus ulciici ve-
lit peccataEthnicorum, qui in c-Ecitatesua &ignorantia veri
Dei & vera. rehgionis peccant, cogitant, quanto magis ipso-
rum culpa,&pcenafuturasit, (ilcientes voluntatem Dei,ta-
men ei pareie neglcxerint, secundumillud Domini:5ervus
qui scitvoluntatc Domini, nec se cotnpasat ad faciendueam,
multis plagis percutietut: Exemphs etgo judiciorum Dei
adversusimpios confirmatur in piis modestia &timorDci.
Q uarto vaticinia de hostium intcritu , sunt promisliohbe-
ratioiiisEcclcsixabiliorumtyrannide&injuriis. Idcircohuc
referuntut pccnx hostium, & hic in 14. capite, & a!;bi pallim.
Quauivis autem inter has ruinas iinperiorum & geiuium ,
Ecclesia ctiassi afflieatur & qualletur, tamen semper manet ei B sesa<fturum
la Prophetatum vocabant, onus Iehova:; tanquam vana&
inania tetriculamenta,qua: frustra ipsis facesserent molestiam. ^^^^
Sicut hodieimpii homines rident;dicendo, non tam calidus
est infcrnus: non tam ater Sathanas, quam illos nobis de(cri-
bunt concionatores. Idebonusimpiorum tam graveest, ut Onm inu
deprimantur eo in AbyiTum: sed onus Christi,portandum'f«or»w dtsi
fidelibus, leve & bteveest. similimur»
Additautem, Ce oraculum hocaccepissea DeO,ut bpponat onerisids
authoritatem propheticam & divinam incredulitati hoti.i- lium>
num , &excutiatimpiisfiduciam ,piisverometum. nonfore
pollibilem firmitatis & potentia: Babylonica: destrudionem 5
quasi dicat,utcunque,qui intuetur amplitudinem Babylo-
nica: urbis & Monarchiae, noii facile credit, eam esse delen-
dam ? tamen hoc certo futurum est, quia Dominus dixit hoc
mu £irma consobtio ili:i, qu6d hostibus pereuntibus, ip!a tan-
dem suliberanda&servandadeincepsin perpetuum, Quade
cau&.diclum cst : Cum hsc fienincipient ,erigite&atto!lite
capita vestra , quoniam appropinquat tedcmtio vestia.
Lnc. zt.
Est autem pta:cipua consolatio in malis, certa spes libe-
rationis.
V<"»r« tnt. Causa ieitut impulsiva hotum vaticiniorum ,qux sic ad
rHlsiva %„. gentes exta.is & prophanas pertintnt, ut simul attingantpo-
"irnorutn pulumDei,sunt (candala,qua:cx prosperitatc malorum &
l i!*"'4 niiieria bonorum oriuntur , & cura Dei paterna erga E!e-
"ftium pi). ftos , ne tentationibus franpautur aut nimium crucien-
WOA tur. '- " '
B.__---------l-E ^COpi
,Mk -----r
&i'°pttt& "scopusauteinseufinisestpiorumEruditio& confirmatio
'orun- ad Fidem , (pem , patientiam & obed
iam in rebus adversis.
lennam etsa Dcum ct-
hs»l«t&
Mo,
<*sZraummtHm cap. /3. dr '4.
<ii 1 -
C.iput r;. & 14. vaticinatur de v.istationeB.diyionis, & de
!a-
*WtHdo
^hlovis.
ruina impcni Aisyribrum & Ch.iid.rorum ,c)us<.]uc tran
"tfych * «pnead tvlcdos & Psrsas , qaas faciacst p«Cyrum , circa an-
*"Cirf/«'A« htim mundi 341... AnnocapriviratisBabylomc;?'7o. Serun-
^*•«<.«.. ^am oraculuri. Ieremia:, cap. ij. _. 19. Post iocoatiim re-
pnum&conditam tuttimmBabei, aNinircdo , annoc.ici-
ter 1630. post condita mccnia Babyionss a Senv.ran.idc uxo-
rrcNini, Anno circitcri^rto: poft '.r..ns!atum lummumim-
pcrium ab Allyriisad Chaldxos in Babylonem, per i-hui Bc-
lochum ,anno 279.
Porro Babylonis & Babylonici regniamp'inn.inc-m,opu-
lcntiam , potentwm & fastum, s.cra: & prophan.v litetac te-
stanuir. Ut ksa. 14.47- Icrem.c.p.jo.jr. Danitl. 1. & 3. &
alibi.
H.roJotuslibl. Str.st-olib.i6. PIin.libs;.c..p.-6. Diodo-
rus Siculu:., Aristot. lib. 3. Poli:. an, Eam ncm tatn utbem
kmitcivitatem ,quam remoncin aat geo-cni ruiiic dicaidaip.
Euphrate interlabcntci« so.lis ampli.lians li.unu... Enin &
mcrnilMis c:_ iapidecociili ,& bimmitte coiilV.uchsai..cnu-
tatcnijo.&ahnudiiicniioo. cubiu rum. [PJtoiostamenpe-
des.nominat) ambitu quadrato 4S0. ihidioium.idest, 15. mil-
iriiiinri Gci tnanicoruin.
Hujlis it-i eonsideratio pcitinct ad magisintclhgcnda va-
'**'" ticinia Prophec.uuir, & concioncsde vanitare & po.:v.s fidu-
'■> *•*• ci_e hiimnnaium virium & poteoti* :nund..na-. Iucxpugna-
bilis visi ftiit Babylon : tamcn Gqatks c.rpta cst ,a Cyro , a Da-
riol-listaspis.ab Alcxai.dio,a TrajaBO, & tanacrna tM.m-
nisSarraccuicis:olim capinmuiidiauiccin,^ ho!p!::um Ec-
clcsvrtcinpoiibus Dain.i.s & Apoliolorum Chnsti; postea
vcro (a-pius vaitata, & nutic Mahu.nctxx b!asvhc;:i;x& Bat-
harici ilabuium.
^ykvJ
h
Partu captt. U.
Caputdccimum tcrtium potcslin qtiatuoi paacsdiltribui.
Vcrs 1. Super montem eminentem attollite vexilluin .] Propositid
Hoc versu conrinetur propoiitio vaticinii. Babylon eipugna- vaticmii,
bitur&capieturbello. Totum vcrb vaticinium, motc pro-
phetico expolit pei hypotyposin apparatus bellici , expu-
gnationis & vastatiouis , 111 qua mults sunt cucum-
stanna:.
H-e deictiptioi.es terum futurarum quasi pra:sentiu« ad- h
hibentur a (piritu prophetico: Primb ut iidem oraculorum Ctir tirtum
confirment ,quibus tam accuratepia^dicuntur, & aua£ob flantiatar»
oculossubjiciunturresmultbposteventura. ticcurati
Secundb, ut magisafficiantur animi auditorum , sive hot- exponitur.
rorcin pradiclione pcenarum : dve la:titia & spe in piomis- 1,
sione bcneficiorum divinorum,atque ita excitetur in ipsis poe-
nitentia & Fides.
2 Tertib, QuiavukDeusexcollationc pra;diaionum &e- }>
ventuum iUustrari suam providentiam, quando omnes cir-
' cumstantias,qua:pra:d!di_EfueruntJa maximausqticadmi-
nimain , implecas cile homines cernunt: acpropterca credant
&fueantur, nihil absque Dei scicu & consilio cvcnisse: & de-
lnoepsctiam , qua: promittit& minatur certb eventura ede
non dubitent.
Quartb dsnique propter mulcas doclrinas particulares, 4,
quas descriptionem circumstantia: (ingula: suppeditant. Eas
igitur hic etiam consideremus.
lubet Deus, vel Ie(aias nomineiDei j ut vcxillum erigi, id
est, signo proposito convocari, &conscribi exercitum ad btl-
luminser-dumBabyIoniis,&quidem mlocoexcelso & con-
(picuo, ut multi militesconssuant. Sigmficatergo maximam.
vim &multitudinem hostium venturam ad oppugnariouem
D Babylonis.
Elevate vocem ad eos,agitatc manum.] Verbisimpera-
tivisutens,significat Deum vdle,utco.ligaturmiles ad iiu
vadcndum Babylomos. Dirigens.iutcmDeusmandatumad
tcgcs & duces Pettatum ,&Medoium, quipostduo (ecula
pnmumerant na(ciruri,& mandatum hoc Dei dc conscri-
bendo cxercitununquam audituri ,nequecuratuii;osteiidic
(c ill s quidc.m voluntarcm suam nonpatcfadturum, nedtim
eftccliirtiin,ut huic obtcmperandi caula suscipiant bellom
Bab)lonicum ,scd sua tamen providcntiarcs itagubernatu*
rum, ut hoc fiat, quod ipsedecrcvit. Ctim ergo dicit: Levate
signum,pciinde est,ac si diccret,cgofaciam,vel,Deus fa-
cict, ut lcvciur sigmim , &c.
Dum autem jubet sigaum sustolli, vocem elevari, manum
agirariadmilitemcoiii^cndum: (ignisicatnihilomittendum
E forcquo.i ad numeroUnn cicrcitum .cumcjue citoconscrU
b-udmn faciat: Dcuni eaim oninino velle &esscilurum, ut
res pcriiciutur. Pt«iere3 bssendit non forcopus severis impe«
riis & coa; tioiie, (cd Dcuni itassexurum animosmilitum, ut
visbsai.cm signo» ai!'J'ta V()cl-" » animadversb nutu manut
ae tata: , usuv; & volcntcs coniiuant , maximo nu-
HlsiO.
Simili fi.uiri scimonis monstravit facilitatcm perfici-endi
dcoota diviuj , supra caf.7. Erit dic illa, sibilaaw lcjiova
x irij.
quam nos.
Hanc tentationem discutiunt exempla & commmatio»
nespocnatum, quas Deus infhgit impiis. Sane enimvideten-
tva: Deo esse canores, qui sunt feliciores in mundo, & odio-
Irores , qui sunt aiiiidloves, ssjilli perpetub felices : hi autem
perpctu:. afliicti essent. Sed hxc vaticmiadocent, non diutut-
nam toie hostium & contemtorum Dei felicitatem & paulo
. post esse commutandum in msterias & pcenasarternas : Con-
' rra verb pioftjm xrumnas in beatitudinem, laititiam & giori-
amxternam.
Tercio, pcena impiorum & earum prediftipnes sunt Ec-
clesias stimuius pcemtentia: & peiieverantia: inverapietate:
idque duplici ratioue: Primum, quia andieures, quis exitus
**> * - »■* -li -ii i ________ -__r__: ____._
gap. xin. ,494
Prima est,de atlthore pcenarum Sabylohis ,'videlicet ipsb
Deo. SecundadeFormaseuModo&atioritatepcena:. Ter-
tia de ministris pcense, quibus Deus sit usurus, Medis & Persis*
Quartade exitopoen_e,seustatuBabylonispost vastationem
fucuro.
Verl.1. OnusBabyk>nis,qiiodviditIe_aiasI.liusAmoz.] Cur pro*
Primus versus estinscriptioi&ititulus&argumentumhujusf^e»* di'
& (equentis capitis. Vocant Propheta: > Onus, prophetiam catur onut>
depaenis & caiamitatibus,qu_e Babyloniis &aliisgentibus
erant eventurae, non tantiim quia graviter eos essent pressuras,
£edetiamquiaillisaDeoimponebantur,atque immitteban- •
tur. Continet igitur h_ec appelktio do&rinamdeproviden-
tia&judicio Dei. __.- v
Ideoquc Ieremi_e capiteviges.motertioieverirerreprehen
illos maneat.di-cunt illarum illecebris non inescari, neque ^ ditur magna impietas Iuda:orum, qui per ludibrium oracu-
1 ....••:. 1 .-._____•_._■_________________________________s____________________A...__._». __ I-t.-„-.U-.________________________________________1______________ _._' t 1 .•■-•_.
invidereillis mundanam felicitatem aut ipsorum studia & mo-
tesiitiitari ,ne cum lllispercant.
Deinde, qui.i iutelligentes, quam severiter Deus ulciici ve-
lit peccataEthnicorum, qui in c-Ecitatesua &ignorantia veri
Dei & vera. rehgionis peccant, cogitant, quanto magis ipso-
rum culpa,&pcenafuturasit, (ilcientes voluntatem Dei,ta-
men ei pareie neglcxerint, secundumillud Domini:5ervus
qui scitvoluntatc Domini, nec se cotnpasat ad faciendueam,
multis plagis percutietut: Exemphs etgo judiciorum Dei
adversusimpios confirmatur in piis modestia &timorDci.
Q uarto vaticinia de hostium intcritu , sunt promisliohbe-
ratioiiisEcclcsixabiliorumtyrannide&injuriis. Idcircohuc
referuntut pccnx hostium, & hic in 14. capite, & a!;bi pallim.
Quauivis autem inter has ruinas iinperiorum & geiuium ,
Ecclesia ctiassi afflieatur & qualletur, tamen semper manet ei B sesa<fturum
la Prophetatum vocabant, onus Iehova:; tanquam vana&
inania tetriculamenta,qua: frustra ipsis facesserent molestiam. ^^^^
Sicut hodieimpii homines rident;dicendo, non tam calidus
est infcrnus: non tam ater Sathanas, quam illos nobis de(cri-
bunt concionatores. Idebonusimpiorum tam graveest, ut Onm inu
deprimantur eo in AbyiTum: sed onus Christi,portandum'f«or»w dtsi
fidelibus, leve & bteveest. similimur»
Additautem, Ce oraculum hocaccepissea DeO,ut bpponat onerisids
authoritatem propheticam & divinam incredulitati hoti.i- lium>
num , &excutiatimpiisfiduciam ,piisverometum. nonfore
pollibilem firmitatis & potentia: Babylonica: destrudionem 5
quasi dicat,utcunque,qui intuetur amplitudinem Babylo-
nica: urbis & Monarchiae, noii facile credit, eam esse delen-
dam ? tamen hoc certo futurum est, quia Dominus dixit hoc
mu £irma consobtio ili:i, qu6d hostibus pereuntibus, ip!a tan-
dem suliberanda&servandadeincepsin perpetuum, Quade
cau&.diclum cst : Cum hsc fienincipient ,erigite&atto!lite
capita vestra , quoniam appropinquat tedcmtio vestia.
Lnc. zt.
Est autem pta:cipua consolatio in malis, certa spes libe-
rationis.
V<"»r« tnt. Causa ieitut impulsiva hotum vaticiniorum ,qux sic ad
rHlsiva %„. gentes exta.is & prophanas pertintnt, ut simul attingantpo-
"irnorutn pulumDei,sunt (candala,qua:cx prosperitatc malorum &
l i!*"'4 niiieria bonorum oriuntur , & cura Dei paterna erga E!e-
"ftium pi). ftos , ne tentationibus franpautur aut nimium crucien-
WOA tur. '- " '
B.__---------l-E ^COpi
,Mk -----r
&i'°pttt& "scopusauteinseufinisestpiorumEruditio& confirmatio
'orun- ad Fidem , (pem , patientiam & obed
iam in rebus adversis.
lennam etsa Dcum ct-
hs»l«t&
Mo,
<*sZraummtHm cap. /3. dr '4.
<ii 1 -
C.iput r;. & 14. vaticinatur de v.istationeB.diyionis, & de
!a-
*WtHdo
^hlovis.
ruina impcni Aisyribrum & Ch.iid.rorum ,c)us<.]uc tran
"tfych * «pnead tvlcdos & Psrsas , qaas faciacst p«Cyrum , circa an-
*"Cirf/«'A« htim mundi 341... AnnocapriviratisBabylomc;?'7o. Serun-
^*•«<.«.. ^am oraculuri. Ieremia:, cap. ij. _. 19. Post iocoatiim re-
pnum&conditam tuttimmBabei, aNinircdo , annoc.ici-
ter 1630. post condita mccnia Babyionss a Senv.ran.idc uxo-
rrcNini, Anno circitcri^rto: poft '.r..ns!atum lummumim-
pcrium ab Allyriisad Chaldxos in Babylonem, per i-hui Bc-
lochum ,anno 279.
Porro Babylonis & Babylonici regniamp'inn.inc-m,opu-
lcntiam , potentwm & fastum, s.cra: & prophan.v litetac te-
stanuir. Ut ksa. 14.47- Icrem.c.p.jo.jr. Danitl. 1. & 3. &
alibi.
H.roJotuslibl. Str.st-olib.i6. PIin.libs;.c..p.-6. Diodo-
rus Siculu:., Aristot. lib. 3. Poli:. an, Eam ncm tatn utbem
kmitcivitatem ,quam remoncin aat geo-cni ruiiic dicaidaip.
Euphrate interlabcntci« so.lis ampli.lians li.unu... Enin &
mcrnilMis c:_ iapidecociili ,& bimmitte coiilV.uchsai..cnu-
tatcnijo.&ahnudiiicniioo. cubiu rum. [PJtoiostamenpe-
des.nominat) ambitu quadrato 4S0. ihidioium.idest, 15. mil-
iriiiinri Gci tnanicoruin.
Hujlis it-i eonsideratio pcitinct ad magisintclhgcnda va-
'**'" ticinia Prophec.uuir, & concioncsde vanitare & po.:v.s fidu-
'■> *•*• ci_e hiimnnaium virium & poteoti* :nund..na-. Iucxpugna-
bilis visi ftiit Babylon : tamcn Gqatks c.rpta cst ,a Cyro , a Da-
riol-listaspis.ab Alcxai.dio,a TrajaBO, & tanacrna tM.m-
nisSarraccuicis:olim capinmuiidiauiccin,^ ho!p!::um Ec-
clcsvrtcinpoiibus Dain.i.s & Apoliolorum Chnsti; postea
vcro (a-pius vaitata, & nutic Mahu.nctxx b!asvhc;:i;x& Bat-
harici ilabuium.
^ykvJ
h
Partu captt. U.
Caputdccimum tcrtium potcslin qtiatuoi paacsdiltribui.
Vcrs 1. Super montem eminentem attollite vexilluin .] Propositid
Hoc versu conrinetur propoiitio vaticinii. Babylon eipugna- vaticmii,
bitur&capieturbello. Totum vcrb vaticinium, motc pro-
phetico expolit pei hypotyposin apparatus bellici , expu-
gnationis & vastatiouis , 111 qua mults sunt cucum-
stanna:.
H-e deictiptioi.es terum futurarum quasi pra:sentiu« ad- h
hibentur a (piritu prophetico: Primb ut iidem oraculorum Ctir tirtum
confirment ,quibus tam accuratepia^dicuntur, & aua£ob flantiatar»
oculossubjiciunturresmultbposteventura. ticcurati
Secundb, ut magisafficiantur animi auditorum , sive hot- exponitur.
rorcin pradiclione pcenarum : dve la:titia & spe in piomis- 1,
sione bcneficiorum divinorum,atque ita excitetur in ipsis poe-
nitentia & Fides.
2 Tertib, QuiavukDeusexcollationc pra;diaionum &e- }>
ventuum iUustrari suam providentiam, quando omnes cir-
' cumstantias,qua:pra:d!di_EfueruntJa maximausqticadmi-
nimain , implecas cile homines cernunt: acpropterca credant
&fueantur, nihil absque Dei scicu & consilio cvcnisse: & de-
lnoepsctiam , qua: promittit& minatur certb eventura ede
non dubitent.
Quartb dsnique propter mulcas doclrinas particulares, 4,
quas descriptionem circumstantia: (ingula: suppeditant. Eas
igitur hic etiam consideremus.
lubet Deus, vel Ie(aias nomineiDei j ut vcxillum erigi, id
est, signo proposito convocari, &conscribi exercitum ad btl-
luminser-dumBabyIoniis,&quidem mlocoexcelso & con-
(picuo, ut multi militesconssuant. Sigmficatergo maximam.
vim &multitudinem hostium venturam ad oppugnariouem
D Babylonis.
Elevate vocem ad eos,agitatc manum.] Verbisimpera-
tivisutens,significat Deum vdle,utco.ligaturmiles ad iiu
vadcndum Babylomos. Dirigens.iutcmDeusmandatumad
tcgcs & duces Pettatum ,&Medoium, quipostduo (ecula
pnmumerant na(ciruri,& mandatum hoc Dei dc conscri-
bendo cxercitununquam audituri ,nequecuratuii;osteiidic
(c ill s quidc.m voluntarcm suam nonpatcfadturum, nedtim
eftccliirtiin,ut huic obtcmperandi caula suscipiant bellom
Bab)lonicum ,scd sua tamen providcntiarcs itagubernatu*
rum, ut hoc fiat, quod ipsedecrcvit. Ctim ergo dicit: Levate
signum,pciinde est,ac si diccret,cgofaciam,vel,Deus fa-
cict, ut lcvciur sigmim , &c.
Dum autem jubet sigaum sustolli, vocem elevari, manum
agirariadmilitemcoiii^cndum: (ignisicatnihilomittendum
E forcquo.i ad numeroUnn cicrcitum .cumcjue citoconscrU
b-udmn faciat: Dcuni eaim oninino velle &esscilurum, ut
res pcriiciutur. Pt«iere3 bssendit non forcopus severis impe«
riis & coa; tioiie, (cd Dcuni itassexurum animosmilitum, ut
visbsai.cm signo» ai!'J'ta V()cl-" » animadversb nutu manut
ae tata: , usuv; & volcntcs coniiuant , maximo nu-
HlsiO.
Simili fi.uiri scimonis monstravit facilitatcm perfici-endi
dcoota diviuj , supra caf.7. Erit dic illa, sibilaaw lcjiova
x irij.