DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Kaczanowska, Maria: Reminiscencje sztuki Rembrandta w twórczości Daniela Chodowieckiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45619#0377
MARIA KACZANOWSKA
REMINISCENCJE SZTUKI REMBRANDTA
W TWÓRCZOŚCI DANIELA CHODOWIECKIEGO*
Życie i twórczość Daniela Chodowieckiego przypa-
da na okres panowania Fryderyka II, wielbiciela
sztuki i kultury francuskiej. Król i jego dwór spro-
wadzają z Francji dzieła sztuki, wydawnictwa litera-
tury pięknej, lansują francuską modę i styl życia.
Rodzimą sztukę niemiecką przytłacza wpływ środo-
wiska francuskiego.
Daniel Chodowiecki już jako młody chłopiec stykał
się z amatorską twórczością swego ojca; sam rysował
i malował miniatury własnej koncepcji, rzadziej od-
rysy z rzeźb i obrazów. Po śmierci ojca wyjechał do
Berlina, gdzie uczył się rzemiosła malarskiego u Jo-
hanna Hayde’a. Jako dojrzały artysta poświęcił swój
talent prawie wyłącznie rytownictwu. Nie zadawalała
go technika czystego miedziorytu — zbyt sucha, ogra-
niczająca możliwości operowania światłem, przestrze-
nią i miękkością modelunku. Stosował więc mie-
dzioryt łącznie z akwafortą, potem z suchą igłą
i akwatintę. Chodowiecki należy do tych artystów,
kórzy niechętnie kopiowali. Motywów do swych kom-
pozycji szukał w przyrodzie, na ulicach miasta, w oko-
licznych wsiach. Wędrując ze swym szkicownikiem
* Artykuł ten opracowałam, przygotowując w r. 1956—7
materiały do katalogu wystawy W kręgu rembrandtow-
skiej tradycji. Wystawa ta została odłożona, katalog zaś,
w którym opracowałam m. in. grafikę Chodowieckiego
(Chodowiecki —• poz. 240—248, il. 11) wyszedł z druku
w roku bieżącym. Wcześniej, bo już w r. 1957 ukazał się
artykuł I. Jakimowicz, W- kręgu rembrandtowskiej
tradycji, „Biiul. Hist. Sztuki”, XIX, 1957, nr 2, s. 128,
w którym autorka porusza m. in. zagadnienie rembrand-
tyzmu Chodowieckiego.
1 S. R u 11 g e r, Aus den Kupferstichen Daniel Cho-
dowieckis, Berlin (bez daty wyd.), s. 6—7.
podchwytywał scenki rodzajowe, sceny z życia że-
braków; pasjonowała gó wieś ze starymi chatami
i żurawiami. Sarn o sobie pisał w pamiętniku: „...Ich
habe nach Gemalde wenig nach Gips etwas, viel
mehr nach Natur gezeichnet. Bei ihr fand ich die
meiste Befriedigung, den meisten Nutzen, sie ist
meine ewige Lehrerin meine einzige Fiihrerin...” k
Wiadomo, że Chodowiecki był kolekcjonerem dzieł
sztuki, zwłaszcza w zakresie rysunku i grafiki, m. in.
posiadał wiele rysunków i rycin Rembrandta zbiera-
nych od ok. 1770 r.2
W 1759 r. Chodowiecki skopiował przenosząc na
metal rysunek Rembrandta Jowisz i Antiope, znajdu-
jący się dziś w Zbiorach Albertiny w Wiedniu3. Ko-
pia wykonana jest z niezwykłą troskliwością i wier-
nością, z zachowaniem rodzaju kreski i barwy (il.
1—2). Z tego samego roku znana jest druga kopia,
tym razem pejzażu (ii. 3), pod którym widnieje na-
pis: „Grane d’apres le dessin de Rembrandt”, a co
do którego zdania są sporne, czy to sam Rembrandt
czy jego szkoła. Pewnym jest, że za życia Chodowiec-
kiego pejzaż ten uznany był za twór Rembrandta4.
2 W. von Oetrtingen, Daniel Chodowiecki, Berlin
1895, s. 152; — F. Meyer,, Daniel Chodowiecki der Peintre-
graveur, Berlin 1888, s. 109—110.
3 W. R. V a 1 e n t i n er, Rembrands Handzeichnungen,
Berlin u. Leipzig 1934, repr. t. II, s. 179; — W. Engel-
m a n n, Daniel Chodowiecki Sdmmtliche Kupferstiche,
Leipzig, 1857, poz. 17.
4 Engelmann, jw., poz. 18. W literaturze problem
autorstwa rysunku Pejzaż z kościółkiem nie jest roz-
strzygnięty — przypisywany jest Filipowi Koninckowi,
a także Lambertowi Doomerowi. — I. Byan Shaw,
Old Master Drawning, London 1930, s. 59—60, repr., fig. 18,
355
REMINISCENCJE SZTUKI REMBRANDTA
W TWÓRCZOŚCI DANIELA CHODOWIECKIEGO*
Życie i twórczość Daniela Chodowieckiego przypa-
da na okres panowania Fryderyka II, wielbiciela
sztuki i kultury francuskiej. Król i jego dwór spro-
wadzają z Francji dzieła sztuki, wydawnictwa litera-
tury pięknej, lansują francuską modę i styl życia.
Rodzimą sztukę niemiecką przytłacza wpływ środo-
wiska francuskiego.
Daniel Chodowiecki już jako młody chłopiec stykał
się z amatorską twórczością swego ojca; sam rysował
i malował miniatury własnej koncepcji, rzadziej od-
rysy z rzeźb i obrazów. Po śmierci ojca wyjechał do
Berlina, gdzie uczył się rzemiosła malarskiego u Jo-
hanna Hayde’a. Jako dojrzały artysta poświęcił swój
talent prawie wyłącznie rytownictwu. Nie zadawalała
go technika czystego miedziorytu — zbyt sucha, ogra-
niczająca możliwości operowania światłem, przestrze-
nią i miękkością modelunku. Stosował więc mie-
dzioryt łącznie z akwafortą, potem z suchą igłą
i akwatintę. Chodowiecki należy do tych artystów,
kórzy niechętnie kopiowali. Motywów do swych kom-
pozycji szukał w przyrodzie, na ulicach miasta, w oko-
licznych wsiach. Wędrując ze swym szkicownikiem
* Artykuł ten opracowałam, przygotowując w r. 1956—7
materiały do katalogu wystawy W kręgu rembrandtow-
skiej tradycji. Wystawa ta została odłożona, katalog zaś,
w którym opracowałam m. in. grafikę Chodowieckiego
(Chodowiecki —• poz. 240—248, il. 11) wyszedł z druku
w roku bieżącym. Wcześniej, bo już w r. 1957 ukazał się
artykuł I. Jakimowicz, W- kręgu rembrandtowskiej
tradycji, „Biiul. Hist. Sztuki”, XIX, 1957, nr 2, s. 128,
w którym autorka porusza m. in. zagadnienie rembrand-
tyzmu Chodowieckiego.
1 S. R u 11 g e r, Aus den Kupferstichen Daniel Cho-
dowieckis, Berlin (bez daty wyd.), s. 6—7.
podchwytywał scenki rodzajowe, sceny z życia że-
braków; pasjonowała gó wieś ze starymi chatami
i żurawiami. Sarn o sobie pisał w pamiętniku: „...Ich
habe nach Gemalde wenig nach Gips etwas, viel
mehr nach Natur gezeichnet. Bei ihr fand ich die
meiste Befriedigung, den meisten Nutzen, sie ist
meine ewige Lehrerin meine einzige Fiihrerin...” k
Wiadomo, że Chodowiecki był kolekcjonerem dzieł
sztuki, zwłaszcza w zakresie rysunku i grafiki, m. in.
posiadał wiele rysunków i rycin Rembrandta zbiera-
nych od ok. 1770 r.2
W 1759 r. Chodowiecki skopiował przenosząc na
metal rysunek Rembrandta Jowisz i Antiope, znajdu-
jący się dziś w Zbiorach Albertiny w Wiedniu3. Ko-
pia wykonana jest z niezwykłą troskliwością i wier-
nością, z zachowaniem rodzaju kreski i barwy (il.
1—2). Z tego samego roku znana jest druga kopia,
tym razem pejzażu (ii. 3), pod którym widnieje na-
pis: „Grane d’apres le dessin de Rembrandt”, a co
do którego zdania są sporne, czy to sam Rembrandt
czy jego szkoła. Pewnym jest, że za życia Chodowiec-
kiego pejzaż ten uznany był za twór Rembrandta4.
2 W. von Oetrtingen, Daniel Chodowiecki, Berlin
1895, s. 152; — F. Meyer,, Daniel Chodowiecki der Peintre-
graveur, Berlin 1888, s. 109—110.
3 W. R. V a 1 e n t i n er, Rembrands Handzeichnungen,
Berlin u. Leipzig 1934, repr. t. II, s. 179; — W. Engel-
m a n n, Daniel Chodowiecki Sdmmtliche Kupferstiche,
Leipzig, 1857, poz. 17.
4 Engelmann, jw., poz. 18. W literaturze problem
autorstwa rysunku Pejzaż z kościółkiem nie jest roz-
strzygnięty — przypisywany jest Filipowi Koninckowi,
a także Lambertowi Doomerowi. — I. Byan Shaw,
Old Master Drawning, London 1930, s. 59—60, repr., fig. 18,
355