DOI Artikel:
Szczepińska-Tramer, Joanna: Autour des Associations Artistiques Polonaises en France: stacja Naukowa Polskiej Akademii Nauk, Paryż, 31 V-3 VI 1996
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48916#0156
PRZEGLĄD LITERATURY I WYSTAW
II. 1. Ekspozycja wystawy „ W kręgu polskich stowarzyszeń we
Francji”
Ul. I. Exposition of the exhibition „In the circle ofPolish so-
cieties in France ”
referatów wygłoszonych na sesji - pozwala uświadomić sobie za-
łożenia ekspozycji w podtytule określonej datami 1897-1996.
Zorganizowano ją dla uczczenia odrodzenia nowo zarejestrowa-
nego w marcu 1995 roku Stowarzyszenia Artystów Polskich we
Francji (Union des Artistes Polonais en France), pierwotnie zale-
galizowanego pod tą nazwą w roku 1951, a w ciągu ostatnich lat
zamierającego z powodu... wymierania ostatnich jego członków.
Dzisiejsi młodzi i dynamiczni jego wskrzesiciele (Grzegorz Jaku-
bowski, Ewa Bobrowska-Jakubowska i Artur Majka) zaczęli od
zorganizowania, we współpracy z Towarzystwem Francusko-Pol-
skim w mieście Les Ulis pod Paryżem, wystawy ośmiorga mala-
rzy polskich pokazanej w Centre culturel des Ulis w październiku
1995 roku. W obecnej, znacznie ambitniejszej i mającej już cha-
rakter naukowy imprezie postanowiono nawiązać do tradycji,
u której progu stała założona w roku 1897 Societe Polonaise Ar-
tistiąue et Litteraire. Jej następcy, w różnych składach osobowych
i pod różnymi nazwami (Societe Litteraire et Artistique Polonaise
w 1910, Societe des Artistes Polonais w 1911, Union des Artistes
Polonais en France w 1922, Groupe des Artistes Polonais a Paris
w 1935, i inne) ze zmiennym szczęściem kontynuowali to dzieło
aż po lata 70. XX wieku i ich to nazwiska, wśród których nie brak
największych, legły u podstaw wystawy retrospektywnej pokaza-
nej w salonach Stacji przy rue Lauriston. Objęła ona szesnaście
dzieł: Bolesława Biegasa, Olgi Boznańskiej, Konstantego Bran-
dla, Józefa Czapskiego, Edmunda Emest-Kosmowskiego (preze-
sa Stowarzyszenia aż po rok 1977), Gustawa Gwozdeckiego,
Anastazego Lepli, Zygmunta Menkesa, Andrzeja Mniszcha, Meli
Muter, Józefa Pankiewicza, Georgesa Van Haardt (Jerzego Brod-
nickiego), Eugeniusza Żaka, Augusta Zamoyskiego i Wacława
Zawadowskiego; dzieł pochodzących z kolekcji prywatnych i z tej
racji rzadko wystawianych. Wśród nich, trzy rewelacje, które za-
wdzięczamy Ewie Jakubowskiej, historyczce sztuki i współorga-
nizatorce sesji i wystawy: Portret synka adwokata francuskiego
Olgi Boznańskiej, przez Helenę Blum uznany za zaginiony, odna-
leziony w kolekcji Zagrodzkich; Dorożka paryska nocą (1904),
brąz Anastazego Lepli również dotychczas uważany za zaginiony
(vide Słownik Artystów Polskich, Warszawa 1993), w tejże kolek-
cji, a także nigdy nie publikowany brąz Composition Augusta Za-
moyskiego (87 x 32 x 32 cm., reprod. w katalogu wystawy), dziś
w paryskiej Galerie Marek.
Wystawa polskich artystów współczesnych we Francji, począt-
kowo - zgodnie z ciążącym ku tradycji charakterem całej imprezy,
który i nas tu, z natury rzeczy, najbardziej interesuje - pomyślana ja-
ko uzupełnienie wystawy „poprzedników” rozrosła się, jak się dowia-
dujemy, ponad oczekiwania jej autorów. Zgromadzono na niej dzieła
dwudziestu sześciu polskich artystów urodzonych, z grubsza rzecz
biorąc, między 1930 a 1967 rokiem (z wyjątkiem Rudolfa Blumber-
ga (1914), ostatniego spośród członków założycieli Stowarzyszenia
z 1951 roku), stale żyjących we Francji lub, jak Franciszek Staro-
wieyski, dzielących swój czas między Warszawę i Paryż.
Celem zorganizowanej z okazji wystawy sesji nie było - jak
skromnie piszą autorzy katalogu - podsumowanie stanu badań na
temat polskiej obecności artystycznej we Francji, a jedynie danie
okazji spotkania się i wymiany myśli osobom pracującym nad tą
tematyką w Polsce i we Francji. Przegląd nazwisk autorów oraz
tematów dwudziestu wygłoszonych na sesji referatów wskazuje
jednak na znacznie większe ambicje, a udział w niej takich au-
torów i zarazem pionierów tych poszukiwań jak Andrzej Ryszkie-
wicz, Władysława Jaworska czy Elżbieta Grabska stał się zreali-
zowania tych ambicji gwarancją. W wypowiedziach mających
charakter syntezy mówiono na sesji, poświęconej nade wszystko
refleksji historycznej, o polskich środowiskach artystycznych
XIX wieku w Monachium i w Paryżu (A. Ryszkiewicz), o histo-
rii polskich stowarzyszeń artystycznych we Francji (E. Bobrow-
ska-Jakubowska), legendzie polskich artystów w Paryżu (F. Ziej-
ka), unizmie i konceptualizmie europejskim od Strzemińskiego do
Opałki (T. Bielajeva), o miejscu malarstwa polskiego w ostatnim
dziesięcioleciu (1985-1995) malarskim we Francji (D. Stal).
Spośród referatów, których autorzy jako punkt wyjścia obrali stu-
dium twórczości jednego artysty przypomnij my bardzo intere-
sującą wypowiedź poświęconą malarzowi i amateur d’art A.
Mniszchowi (T. de Rosset), oraz referaty dotyczące twórczości
Tadeusza Makowskiego (W. Jaworska), Eugeniusz Żaka (A. Tani-
kowski), Gustawa Gwozdeckiego (A. Lipa), Augusta Zamoyskie-
go (A. Wat), lub Józefa Czapskiego (M. Gagnebin).
Nowe Stowarzyszenie Artystów Polskich we Francji ma roz-
ległe projekty. Dobrze i mądrze się stało, że swoją pierwszą - po
142
II. 1. Ekspozycja wystawy „ W kręgu polskich stowarzyszeń we
Francji”
Ul. I. Exposition of the exhibition „In the circle ofPolish so-
cieties in France ”
referatów wygłoszonych na sesji - pozwala uświadomić sobie za-
łożenia ekspozycji w podtytule określonej datami 1897-1996.
Zorganizowano ją dla uczczenia odrodzenia nowo zarejestrowa-
nego w marcu 1995 roku Stowarzyszenia Artystów Polskich we
Francji (Union des Artistes Polonais en France), pierwotnie zale-
galizowanego pod tą nazwą w roku 1951, a w ciągu ostatnich lat
zamierającego z powodu... wymierania ostatnich jego członków.
Dzisiejsi młodzi i dynamiczni jego wskrzesiciele (Grzegorz Jaku-
bowski, Ewa Bobrowska-Jakubowska i Artur Majka) zaczęli od
zorganizowania, we współpracy z Towarzystwem Francusko-Pol-
skim w mieście Les Ulis pod Paryżem, wystawy ośmiorga mala-
rzy polskich pokazanej w Centre culturel des Ulis w październiku
1995 roku. W obecnej, znacznie ambitniejszej i mającej już cha-
rakter naukowy imprezie postanowiono nawiązać do tradycji,
u której progu stała założona w roku 1897 Societe Polonaise Ar-
tistiąue et Litteraire. Jej następcy, w różnych składach osobowych
i pod różnymi nazwami (Societe Litteraire et Artistique Polonaise
w 1910, Societe des Artistes Polonais w 1911, Union des Artistes
Polonais en France w 1922, Groupe des Artistes Polonais a Paris
w 1935, i inne) ze zmiennym szczęściem kontynuowali to dzieło
aż po lata 70. XX wieku i ich to nazwiska, wśród których nie brak
największych, legły u podstaw wystawy retrospektywnej pokaza-
nej w salonach Stacji przy rue Lauriston. Objęła ona szesnaście
dzieł: Bolesława Biegasa, Olgi Boznańskiej, Konstantego Bran-
dla, Józefa Czapskiego, Edmunda Emest-Kosmowskiego (preze-
sa Stowarzyszenia aż po rok 1977), Gustawa Gwozdeckiego,
Anastazego Lepli, Zygmunta Menkesa, Andrzeja Mniszcha, Meli
Muter, Józefa Pankiewicza, Georgesa Van Haardt (Jerzego Brod-
nickiego), Eugeniusza Żaka, Augusta Zamoyskiego i Wacława
Zawadowskiego; dzieł pochodzących z kolekcji prywatnych i z tej
racji rzadko wystawianych. Wśród nich, trzy rewelacje, które za-
wdzięczamy Ewie Jakubowskiej, historyczce sztuki i współorga-
nizatorce sesji i wystawy: Portret synka adwokata francuskiego
Olgi Boznańskiej, przez Helenę Blum uznany za zaginiony, odna-
leziony w kolekcji Zagrodzkich; Dorożka paryska nocą (1904),
brąz Anastazego Lepli również dotychczas uważany za zaginiony
(vide Słownik Artystów Polskich, Warszawa 1993), w tejże kolek-
cji, a także nigdy nie publikowany brąz Composition Augusta Za-
moyskiego (87 x 32 x 32 cm., reprod. w katalogu wystawy), dziś
w paryskiej Galerie Marek.
Wystawa polskich artystów współczesnych we Francji, począt-
kowo - zgodnie z ciążącym ku tradycji charakterem całej imprezy,
który i nas tu, z natury rzeczy, najbardziej interesuje - pomyślana ja-
ko uzupełnienie wystawy „poprzedników” rozrosła się, jak się dowia-
dujemy, ponad oczekiwania jej autorów. Zgromadzono na niej dzieła
dwudziestu sześciu polskich artystów urodzonych, z grubsza rzecz
biorąc, między 1930 a 1967 rokiem (z wyjątkiem Rudolfa Blumber-
ga (1914), ostatniego spośród członków założycieli Stowarzyszenia
z 1951 roku), stale żyjących we Francji lub, jak Franciszek Staro-
wieyski, dzielących swój czas między Warszawę i Paryż.
Celem zorganizowanej z okazji wystawy sesji nie było - jak
skromnie piszą autorzy katalogu - podsumowanie stanu badań na
temat polskiej obecności artystycznej we Francji, a jedynie danie
okazji spotkania się i wymiany myśli osobom pracującym nad tą
tematyką w Polsce i we Francji. Przegląd nazwisk autorów oraz
tematów dwudziestu wygłoszonych na sesji referatów wskazuje
jednak na znacznie większe ambicje, a udział w niej takich au-
torów i zarazem pionierów tych poszukiwań jak Andrzej Ryszkie-
wicz, Władysława Jaworska czy Elżbieta Grabska stał się zreali-
zowania tych ambicji gwarancją. W wypowiedziach mających
charakter syntezy mówiono na sesji, poświęconej nade wszystko
refleksji historycznej, o polskich środowiskach artystycznych
XIX wieku w Monachium i w Paryżu (A. Ryszkiewicz), o histo-
rii polskich stowarzyszeń artystycznych we Francji (E. Bobrow-
ska-Jakubowska), legendzie polskich artystów w Paryżu (F. Ziej-
ka), unizmie i konceptualizmie europejskim od Strzemińskiego do
Opałki (T. Bielajeva), o miejscu malarstwa polskiego w ostatnim
dziesięcioleciu (1985-1995) malarskim we Francji (D. Stal).
Spośród referatów, których autorzy jako punkt wyjścia obrali stu-
dium twórczości jednego artysty przypomnij my bardzo intere-
sującą wypowiedź poświęconą malarzowi i amateur d’art A.
Mniszchowi (T. de Rosset), oraz referaty dotyczące twórczości
Tadeusza Makowskiego (W. Jaworska), Eugeniusz Żaka (A. Tani-
kowski), Gustawa Gwozdeckiego (A. Lipa), Augusta Zamoyskie-
go (A. Wat), lub Józefa Czapskiego (M. Gagnebin).
Nowe Stowarzyszenie Artystów Polskich we Francji ma roz-
ległe projekty. Dobrze i mądrze się stało, że swoją pierwszą - po
142