DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Chrzanowski, Tadeusz: Włoski festschrift Andrzeja Ciechanowieckiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48916#0283
TADEUSZ CHRZANOWSKI
Kraków
Włoski festschrift Andrzeja Ciechanowieckiego
W roku 1994 ukazał się pierwszy, a w 1996 drugi
tom festschriftu wydanego dla uczczenia dra An-
drzeja Ciechanowieckiego, wyśmienitego między-
narodowego eksperta w dziedzinie sztuki, zamiesz-
kałego stale w Londynie, ale dobrze znanego w kraju dzięki swym
rozlicznym fundacjom i darom. Zatytułowane La Scultura - stud-
li i Onore di Andrew S. Ciechanowiecki ukazały się w serii Antolo-
gia di Belle Arti, wydanej przez renomowaną oficynę Umberto
Allemandi & C. w Turynie: tom pierwszy określony jako Nuova
Serie, nr 48-51, tom drugi - nr 52-55. Wydawnictwo luksusowe,
na kredowym papierze ze znakomitymi ilustracjami, obejmuje 45
studiów i komunikatów autorów z całego świata, a brak polskich
(z wyjątkiem niżej podpisanego) tłumaczy się tym, że w kraju wy-
dany został w 1990 odrębny festschrift1. Tomy ukazały się pod re-
dakcją Alvara Gonzalez-Palacios, w pierwszym we wprowadzeniu
znajdujemy laudację redaktora, a w drugim Anthony’ego Radclif-
fe. Obie są napisane z ogromną serdecznością i wydobywają
zasługi adresata „Xsięgi Pamiątkowej”, w drugim zaś - dodatko-
wo - opis zawarcia znajomości, ze znakomitym fragmentem,
z którego chcę zacytować jedno bardzo trafne zdanie: „Podczas
moich wizyt w bibliotece muzeum [chodziło o Victoria & Albert
Museum - przypis mój], uświadomiłem sobie wyraziście obecność
wysokiej, dystyngowanie wyglądającej postaci, dziwnie nieformal-
nie ubranej jak na tamte czasy, poruszającej się ze skoncentro-
waną uwagą przy półkach z informacją bibliograficzną w środko-
wym pomieszczeniu, albo robiącej szybkie notatki ze stosu tomów
znajdujących się na jego biurku w czytelni i nie mogłem się nadzi-
wić zastanawiając się, kim może być ta niezwykła osoba” 2.
Cały festschrift poświęcony jest rzeźbie nowożytnej, zwłaszcza
barokowej, ale nie brak tu i tematów z doby renesansu, a także kla-
sycyzmu i nawet współczesności. Jest to nader trafna decyzja
zważywszy, że istotnie adresat tą właśnie dziedziną twórczości
zajmował się ze szczególną pasją i rzeźbie, a zwłaszcza brązom
poświęcił szereg artykułów, był też inicjatorem kilku świetnych
wystaw z doskonałymi katalogami. W omawianym dziele znajdu-
jemy dobrze znane i szacowne nazwiska, by - obok wymienionych
- wspomnieć Francisa Haskella, Charlesa Avery’ego, Franęoisa
Souchala czy Hugha Honoura. Rozmaita jest też „waga” po-
szczególnych prac: znajdują się tu krótkie komunikaty obok sto-
sunkowo obszernych studiów, rozważania nad jednym nieznanym
lub niewłaściwie atrybuowanym dziełem i rozprawy nieomal mo-
nograficzne o artystach niedostatecznie rozpoznanych w dotych-
czasowym stanie badań. Tak więc, te dwa tomy składają się na
bardzo ważny zbiór materiałów do dziejów rzeźby, tej obecnie tak
bardzo niedocenionej gałęzi twórczości, w której istnieje o wiele
mniej możliwości uprawiania błazenady czy zwyczajnego hoch-
sztaplerstwa.
Przyjąwszy taką zasadę wydawcy obu tomów stali się twórca-
mi dzieła złożonego wprawdzie z drobnych przeważnie studiów,
ale zawierających mnóstwo materiału. Oczywiście nie mam zamia-
ru wyliczać tu wszystkich autorów i tytułów, w tak skrótowym
omówieniu pragnąłbym jedynie wymienić niektóre - te w moim
przekonaniu ważniejsze - nie chodzi bowiem o spis treści, ale o in-
formację przydatną dla czytelników polskich, dla których dotarcie
do obu tomów nie jest nadmiernie proste. Dodam także, że po-
szczególne prace drukowane są w tak zwanych językach kongre-
sowych, co z kolei uwidacznia się w brzmieniu tytułów. W nawia-
sie będę podawał strony, na których mieszczą się wzmiankowane
przeze mnie studia.
Francis Haskell w szkicu Ancient sculptures in modern pain-
tings (1-7-10) wymienia kilka przykładów dzieł, w których roz-
poznać można rzeczywiste, znane w nowożytnej Europie rzeźby
antyczne (przede wszystkim rzymskie), a także obrazy przedsta-
wiające wielkich twórców antyku. Są to dzieła od Antoine’a Caro-
na po Lawrance’a Alma Tadema. Nie jest to kompendium - na to
konieczne byłoby bardzo obszerne studium3. Autor zarysowuje
tylko zagadnienie i przedstawia kilka ważnych problemów.
Nicholas Penny w szkicu Non-finito in Italian fifteenth-century
bronze sculpture (I - 11 - 15) ukazuje na przykładach kilku re-
liefów Donatella, Francesco Giorgia Martiniego oraz Desideria da
Settignano problem świadomego stosowania szkicowości, owego
„nieukończenia” przyjętego świadomie przez artystów Quattro-
centa.
Charles Avery: Giovanni Bandini (1540-1599) reconsidered
(1-16-27) to bardzo istotny wkład w wiedzę o tym artyście, który
działał we Florencji w połowie XVII wieku. Autor oparł się na da-
nych, dotyczących zamówień Francesca Marii II Della Rovere.
Jest to zarazem nawiązanie do pierwszego studium biograficznego
o Bandinim, zwanym też Giovanni dell'Opera4.
Alan Phipps Darr - From Marseilles to Detroit: two French
sculptures attributed to Puget and Yeyrier (1 - 42 - 52) omawia
dwa dzieła zakupione przez Detroit Institute of Arts za pośrednic-
Biulctyn Historii Sztuki
R.LXI, 1997, Nr 3-4
261
Kraków
Włoski festschrift Andrzeja Ciechanowieckiego
W roku 1994 ukazał się pierwszy, a w 1996 drugi
tom festschriftu wydanego dla uczczenia dra An-
drzeja Ciechanowieckiego, wyśmienitego między-
narodowego eksperta w dziedzinie sztuki, zamiesz-
kałego stale w Londynie, ale dobrze znanego w kraju dzięki swym
rozlicznym fundacjom i darom. Zatytułowane La Scultura - stud-
li i Onore di Andrew S. Ciechanowiecki ukazały się w serii Antolo-
gia di Belle Arti, wydanej przez renomowaną oficynę Umberto
Allemandi & C. w Turynie: tom pierwszy określony jako Nuova
Serie, nr 48-51, tom drugi - nr 52-55. Wydawnictwo luksusowe,
na kredowym papierze ze znakomitymi ilustracjami, obejmuje 45
studiów i komunikatów autorów z całego świata, a brak polskich
(z wyjątkiem niżej podpisanego) tłumaczy się tym, że w kraju wy-
dany został w 1990 odrębny festschrift1. Tomy ukazały się pod re-
dakcją Alvara Gonzalez-Palacios, w pierwszym we wprowadzeniu
znajdujemy laudację redaktora, a w drugim Anthony’ego Radclif-
fe. Obie są napisane z ogromną serdecznością i wydobywają
zasługi adresata „Xsięgi Pamiątkowej”, w drugim zaś - dodatko-
wo - opis zawarcia znajomości, ze znakomitym fragmentem,
z którego chcę zacytować jedno bardzo trafne zdanie: „Podczas
moich wizyt w bibliotece muzeum [chodziło o Victoria & Albert
Museum - przypis mój], uświadomiłem sobie wyraziście obecność
wysokiej, dystyngowanie wyglądającej postaci, dziwnie nieformal-
nie ubranej jak na tamte czasy, poruszającej się ze skoncentro-
waną uwagą przy półkach z informacją bibliograficzną w środko-
wym pomieszczeniu, albo robiącej szybkie notatki ze stosu tomów
znajdujących się na jego biurku w czytelni i nie mogłem się nadzi-
wić zastanawiając się, kim może być ta niezwykła osoba” 2.
Cały festschrift poświęcony jest rzeźbie nowożytnej, zwłaszcza
barokowej, ale nie brak tu i tematów z doby renesansu, a także kla-
sycyzmu i nawet współczesności. Jest to nader trafna decyzja
zważywszy, że istotnie adresat tą właśnie dziedziną twórczości
zajmował się ze szczególną pasją i rzeźbie, a zwłaszcza brązom
poświęcił szereg artykułów, był też inicjatorem kilku świetnych
wystaw z doskonałymi katalogami. W omawianym dziele znajdu-
jemy dobrze znane i szacowne nazwiska, by - obok wymienionych
- wspomnieć Francisa Haskella, Charlesa Avery’ego, Franęoisa
Souchala czy Hugha Honoura. Rozmaita jest też „waga” po-
szczególnych prac: znajdują się tu krótkie komunikaty obok sto-
sunkowo obszernych studiów, rozważania nad jednym nieznanym
lub niewłaściwie atrybuowanym dziełem i rozprawy nieomal mo-
nograficzne o artystach niedostatecznie rozpoznanych w dotych-
czasowym stanie badań. Tak więc, te dwa tomy składają się na
bardzo ważny zbiór materiałów do dziejów rzeźby, tej obecnie tak
bardzo niedocenionej gałęzi twórczości, w której istnieje o wiele
mniej możliwości uprawiania błazenady czy zwyczajnego hoch-
sztaplerstwa.
Przyjąwszy taką zasadę wydawcy obu tomów stali się twórca-
mi dzieła złożonego wprawdzie z drobnych przeważnie studiów,
ale zawierających mnóstwo materiału. Oczywiście nie mam zamia-
ru wyliczać tu wszystkich autorów i tytułów, w tak skrótowym
omówieniu pragnąłbym jedynie wymienić niektóre - te w moim
przekonaniu ważniejsze - nie chodzi bowiem o spis treści, ale o in-
formację przydatną dla czytelników polskich, dla których dotarcie
do obu tomów nie jest nadmiernie proste. Dodam także, że po-
szczególne prace drukowane są w tak zwanych językach kongre-
sowych, co z kolei uwidacznia się w brzmieniu tytułów. W nawia-
sie będę podawał strony, na których mieszczą się wzmiankowane
przeze mnie studia.
Francis Haskell w szkicu Ancient sculptures in modern pain-
tings (1-7-10) wymienia kilka przykładów dzieł, w których roz-
poznać można rzeczywiste, znane w nowożytnej Europie rzeźby
antyczne (przede wszystkim rzymskie), a także obrazy przedsta-
wiające wielkich twórców antyku. Są to dzieła od Antoine’a Caro-
na po Lawrance’a Alma Tadema. Nie jest to kompendium - na to
konieczne byłoby bardzo obszerne studium3. Autor zarysowuje
tylko zagadnienie i przedstawia kilka ważnych problemów.
Nicholas Penny w szkicu Non-finito in Italian fifteenth-century
bronze sculpture (I - 11 - 15) ukazuje na przykładach kilku re-
liefów Donatella, Francesco Giorgia Martiniego oraz Desideria da
Settignano problem świadomego stosowania szkicowości, owego
„nieukończenia” przyjętego świadomie przez artystów Quattro-
centa.
Charles Avery: Giovanni Bandini (1540-1599) reconsidered
(1-16-27) to bardzo istotny wkład w wiedzę o tym artyście, który
działał we Florencji w połowie XVII wieku. Autor oparł się na da-
nych, dotyczących zamówień Francesca Marii II Della Rovere.
Jest to zarazem nawiązanie do pierwszego studium biograficznego
o Bandinim, zwanym też Giovanni dell'Opera4.
Alan Phipps Darr - From Marseilles to Detroit: two French
sculptures attributed to Puget and Yeyrier (1 - 42 - 52) omawia
dwa dzieła zakupione przez Detroit Institute of Arts za pośrednic-
Biulctyn Historii Sztuki
R.LXI, 1997, Nr 3-4
261