DOI Artikel:
Pokora, Jakub; Łoziński, Jerzy [Gefeierte Pers.]: Jerzy Z. Łoziński (1925-1996)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48916#0164
IN MEMORIAM
nego opisu naszego dziedzictwa w zakresie sztuki. Potrafił w nie-
pojęty sposób przekształcić zagmatwany czy ułomny tekst, czy-
niąc go klarownym i mimo nasycenia specjalistycznymi termina-
mi potoczystym. Ta umiejętność była Jego darem szczególnym.
Pod Jego ręką słowa trafiały na właściwe miejsca i zaczynały jed-
noznacznie oddawać właściwy sens, gładko układając się w obrę-
bie nieraz wielopiętrowo złożonych zdań. Nagle okazywało się,
że to, na czym autor beznadziejnie utknął, rozplątuje się bezboleś-
nie i w sposób tak oczywisty, że aż uwierzyć trudno dlaczego tak
wcześniej nie chciało być. To był talent, iskra Boża, jaką nielicz-
ni bywają obdarzeni. Ale w tym człowieku było jeszcze coś zna-
cznie większego - zupełnie nieprawdopodobna rozległość wiedzy
i to wiedzy rzetelnej, którą nie tylko zdumiewał, ale wzbudzał sza-
cunek.
Uzyskanie i niezachwiane utrzymanie pozycji ostatecznego
autorytetu, jakim był Jerzy Łoziński, stanowiło swoisty fenomen
w środowisku historyków sztuki. W naszej dyscyplinie liczy się
przecież nie tylko suma wiedzy o faktach sprawdzalnych obiek-
tywnie, ale w równym stopniu ważne jest subiektywne wyczucie,
nie poddająca się kryteriom racjonalnym wrażliwość oka. Stwarza
to szerokie pole dla nieraz diametralnie różnych opinii i utrudnia
przyjęcie cudzych poglądów. Jego zdania się słuchało, zakładając
z góry, że ma rację - i istotnie tak było w lwiej części przypadków.
Jak to robił? Na pewno był człowiekiem mądrym i przenikliwie
inteligentnym, cechowała Go nadto głęboka kultura, nadająca dys-
kusji walor przyjacielskiej rozmowy. Poczucie humoru i umiejęt-
ność obcowania z ludźmi, to kolejne i nader istotne przymioty tej
wybitnej osobowości. Dzięki temu - znając swoją wartość wolny
był od zadufania, co sprawiało iż rozmowa z nim mogła tylko
wzbogacić. Ludzie tej klasy i formatu rodzą się rzadko, pozosta-
wiając swym odejściem poczucie katastrofy i porażającej świado-
mości, iż zabrakło autorytetu, który zawsze był bezpiecznym opar-
ciem. Polska historia sztuki straciła jednego ze swych luminarzy,
którego mądremu i dalekowzrocznemu działaniu zawdzięcza dzieło
dla tej dyscypliny nauki fundamentalne. Ono stanowi prawdziwie
pomnik, który Jerzy Łoziński wzniósł sobie, ponieważ budował go
dla innych. Wszyscy jesteśmy Jego dłużnikami.
Maria Kałamajska-Saeed
Bibliografia prac Jerzego Z. Łozińskiego
1949
1. Wystawa malarstwa francuskiego w Muzeum Narodowym.
„Przegląd Artystyczny” R. IV: 1949, nr 1, s. 2-3, il. 7.
2. Uwagi o wystawie Kowarskiego. „Przegląd Artystyczny” R.
IV: 1949, nr 5/6, s. 4, il. 3.
3. Sprawy plastyki na Festiwalu poznańskim. „Twórczość” R. V:
1949, nr 12, s. 129-135.
1950
4. Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny. IV: Powiat
piotrkowski. Województwo łódzkie. Warszawa 1950, ss. 345,
il. 335, mapa [praca zbiorowa],
1952
5. Zabytki powiatów wieluńskiego i radomszczańskiego. Spra-
wozdanie z objazdu inwentaryzacyjnego. „Biuletyn Historii
Sztuki” R. XIV: 1952, nr 2, s. 75-83, il. 14.
6. Konferencja w sprawie badań nad sztuką polską epoki Odro-
dzenia. „Biuletyn Historii Sztuki” R. XIV 1952, nr 4, s. 186-
197 [sygnowane: J. Ł.].
7. Katalog zabytków sztuki w Polsce. „Polska Sztuka Ludowa”
R. VI: 1952, nr 2, s. 108-110.
8. Śladami renesansu [sprawozdanie z konferencji naukowej],
„Przegląd Artystyczny” R. VII: 1952, nr 4, s. 66-69, il. 8 [syg-
nowane: J.L. (!)].
1953
9. Architektura sakralna [1590-1650]. [W:] Sztuka polska cza-
sów nowożytnych. [T.III], cz. 1: Lata 1450-1650. Warszawa
1953, s. 175-185 [mps powielany].
10. Sztuka polska czasów Odrodzenia. [W:] Rocznice i obchody
kulturalne. T.I: Epoka Odrodzenia. Warszawa 1953, s. 23-28,
il.5.
11. Pomniki polskiego renesansu. Kaplica Firlejów w Bejscach.
„Przegląd Kulturalny” R. II: 1953, nr 26, s. 8, il. 1.
12. Pałac kielecki. „Przegląd Kulturalny” R. U: 1953, nr 31, s. 8, il. 1.
13. Głowy wawelskie. „Przegląd Kulturalny” R. II: 1953, nr 34,
s. 8, il. 1.
14. Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. II: Województwo łódz-
kie. Red. J. Z. Łoziński. Z. 7: Powiat piotrkowski. Warszawa
1953, ss. 31, rys. 2, fig. 60 [praca zbiorowa, bez wymienienia
autorów, oprać, na podstawie inwentarza zabytków sztuki,
por. poz.4],
15. Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. II: Województwo łódz-
kie. Red. J.Z. Łoziński. Z. 8: Powiat radomszczański, Warsza-
wa 1953, ss. 27, rys. 3, fig. 53 [współaut. H. Hohensee-Cisze-
wska],
16. Książka o wawelskim mauzoleum [rec.: A. Bochnak, Kaplica
Zygmuntowska, Warszawa 1953], „Przegląd Kulturalny” R.
II: 1953, nr 47, s. 7.
1954
17. Od redakcji. [W:] Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. II,
red. J. Z. Łoziński, Warszawa 1954, s. V-VII.
18. Kościół jezuicki w Piotrkowie Trybunalskim. „Biuletyn Histo-
rii Sztuki” R. XVI: 1954, nr 3, s. 326-331, il. 5.
Artykuły polemiczne: Z. Świechowski, W sprawie Miscella-
neów. „Biuletyn Historii Sztuki” R. XVII: 1955, nr 3, s. 363-
364; id., List do Redakcji, ibid., s. 377.
19. Inwentaryzacja zabytków sztuki w Polsce. Stan i potrzeby.
„Biuletyn Hisorii Sztuki” R. XVI: 1954, nr 3, s. 342-347, il 1.
150
nego opisu naszego dziedzictwa w zakresie sztuki. Potrafił w nie-
pojęty sposób przekształcić zagmatwany czy ułomny tekst, czy-
niąc go klarownym i mimo nasycenia specjalistycznymi termina-
mi potoczystym. Ta umiejętność była Jego darem szczególnym.
Pod Jego ręką słowa trafiały na właściwe miejsca i zaczynały jed-
noznacznie oddawać właściwy sens, gładko układając się w obrę-
bie nieraz wielopiętrowo złożonych zdań. Nagle okazywało się,
że to, na czym autor beznadziejnie utknął, rozplątuje się bezboleś-
nie i w sposób tak oczywisty, że aż uwierzyć trudno dlaczego tak
wcześniej nie chciało być. To był talent, iskra Boża, jaką nielicz-
ni bywają obdarzeni. Ale w tym człowieku było jeszcze coś zna-
cznie większego - zupełnie nieprawdopodobna rozległość wiedzy
i to wiedzy rzetelnej, którą nie tylko zdumiewał, ale wzbudzał sza-
cunek.
Uzyskanie i niezachwiane utrzymanie pozycji ostatecznego
autorytetu, jakim był Jerzy Łoziński, stanowiło swoisty fenomen
w środowisku historyków sztuki. W naszej dyscyplinie liczy się
przecież nie tylko suma wiedzy o faktach sprawdzalnych obiek-
tywnie, ale w równym stopniu ważne jest subiektywne wyczucie,
nie poddająca się kryteriom racjonalnym wrażliwość oka. Stwarza
to szerokie pole dla nieraz diametralnie różnych opinii i utrudnia
przyjęcie cudzych poglądów. Jego zdania się słuchało, zakładając
z góry, że ma rację - i istotnie tak było w lwiej części przypadków.
Jak to robił? Na pewno był człowiekiem mądrym i przenikliwie
inteligentnym, cechowała Go nadto głęboka kultura, nadająca dys-
kusji walor przyjacielskiej rozmowy. Poczucie humoru i umiejęt-
ność obcowania z ludźmi, to kolejne i nader istotne przymioty tej
wybitnej osobowości. Dzięki temu - znając swoją wartość wolny
był od zadufania, co sprawiało iż rozmowa z nim mogła tylko
wzbogacić. Ludzie tej klasy i formatu rodzą się rzadko, pozosta-
wiając swym odejściem poczucie katastrofy i porażającej świado-
mości, iż zabrakło autorytetu, który zawsze był bezpiecznym opar-
ciem. Polska historia sztuki straciła jednego ze swych luminarzy,
którego mądremu i dalekowzrocznemu działaniu zawdzięcza dzieło
dla tej dyscypliny nauki fundamentalne. Ono stanowi prawdziwie
pomnik, który Jerzy Łoziński wzniósł sobie, ponieważ budował go
dla innych. Wszyscy jesteśmy Jego dłużnikami.
Maria Kałamajska-Saeed
Bibliografia prac Jerzego Z. Łozińskiego
1949
1. Wystawa malarstwa francuskiego w Muzeum Narodowym.
„Przegląd Artystyczny” R. IV: 1949, nr 1, s. 2-3, il. 7.
2. Uwagi o wystawie Kowarskiego. „Przegląd Artystyczny” R.
IV: 1949, nr 5/6, s. 4, il. 3.
3. Sprawy plastyki na Festiwalu poznańskim. „Twórczość” R. V:
1949, nr 12, s. 129-135.
1950
4. Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny. IV: Powiat
piotrkowski. Województwo łódzkie. Warszawa 1950, ss. 345,
il. 335, mapa [praca zbiorowa],
1952
5. Zabytki powiatów wieluńskiego i radomszczańskiego. Spra-
wozdanie z objazdu inwentaryzacyjnego. „Biuletyn Historii
Sztuki” R. XIV: 1952, nr 2, s. 75-83, il. 14.
6. Konferencja w sprawie badań nad sztuką polską epoki Odro-
dzenia. „Biuletyn Historii Sztuki” R. XIV 1952, nr 4, s. 186-
197 [sygnowane: J. Ł.].
7. Katalog zabytków sztuki w Polsce. „Polska Sztuka Ludowa”
R. VI: 1952, nr 2, s. 108-110.
8. Śladami renesansu [sprawozdanie z konferencji naukowej],
„Przegląd Artystyczny” R. VII: 1952, nr 4, s. 66-69, il. 8 [syg-
nowane: J.L. (!)].
1953
9. Architektura sakralna [1590-1650]. [W:] Sztuka polska cza-
sów nowożytnych. [T.III], cz. 1: Lata 1450-1650. Warszawa
1953, s. 175-185 [mps powielany].
10. Sztuka polska czasów Odrodzenia. [W:] Rocznice i obchody
kulturalne. T.I: Epoka Odrodzenia. Warszawa 1953, s. 23-28,
il.5.
11. Pomniki polskiego renesansu. Kaplica Firlejów w Bejscach.
„Przegląd Kulturalny” R. II: 1953, nr 26, s. 8, il. 1.
12. Pałac kielecki. „Przegląd Kulturalny” R. U: 1953, nr 31, s. 8, il. 1.
13. Głowy wawelskie. „Przegląd Kulturalny” R. II: 1953, nr 34,
s. 8, il. 1.
14. Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. II: Województwo łódz-
kie. Red. J. Z. Łoziński. Z. 7: Powiat piotrkowski. Warszawa
1953, ss. 31, rys. 2, fig. 60 [praca zbiorowa, bez wymienienia
autorów, oprać, na podstawie inwentarza zabytków sztuki,
por. poz.4],
15. Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. II: Województwo łódz-
kie. Red. J.Z. Łoziński. Z. 8: Powiat radomszczański, Warsza-
wa 1953, ss. 27, rys. 3, fig. 53 [współaut. H. Hohensee-Cisze-
wska],
16. Książka o wawelskim mauzoleum [rec.: A. Bochnak, Kaplica
Zygmuntowska, Warszawa 1953], „Przegląd Kulturalny” R.
II: 1953, nr 47, s. 7.
1954
17. Od redakcji. [W:] Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. II,
red. J. Z. Łoziński, Warszawa 1954, s. V-VII.
18. Kościół jezuicki w Piotrkowie Trybunalskim. „Biuletyn Histo-
rii Sztuki” R. XVI: 1954, nr 3, s. 326-331, il. 5.
Artykuły polemiczne: Z. Świechowski, W sprawie Miscella-
neów. „Biuletyn Historii Sztuki” R. XVII: 1955, nr 3, s. 363-
364; id., List do Redakcji, ibid., s. 377.
19. Inwentaryzacja zabytków sztuki w Polsce. Stan i potrzeby.
„Biuletyn Hisorii Sztuki” R. XVI: 1954, nr 3, s. 342-347, il 1.
150