DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Zadrożny, Tadeusz: Starotestamentowa geneza relacji między twórcami kaplicy Zygmuntowskiej - królem i Berreccim
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0028
22
Tadeusz Zadrożny
wdowy z pokolenia Neftalego, w oczach autorów Księgi Królewskiej mógł zyskać sławę
jedynie mistrza pełnego mądrości i rozumu i nauki do wszelakiej roboty z miedzi (3 Król 7,
14). „Rzemieślnik około miedzi", czyli brązownik, syn brązownika, od narodzin był
opatrznościowo przygotowywany do spełnienia zadań, które w przyszłości z woli Boga
powierzy mu Salomon. On, Hiram z Tyru, odlał z brązu i wykończył sprzęty, które Salo-
mon ustawił w Świątyni, gdyż w tej relacji nie mogło być innego budowniczego prócz
Salomona (3 Król 7, 14-45). Miał król oczywiście liczną rzeszę pracowników: murarzy,
kamieniarzy, cieśli i wszelkiego rodzaju rzemieślników, ale o tym wspomina już inna
tradycja zapisana w Pierwszej Księdze Kronik ( 1 Kron 22, 15-16). Wedle niej w przekaza-
nym w Drugiej Księdze Kronik liście Salomona do Hirama, króla Tyru, miały paść słowa
świadczące o tym, że zgodnie z wolą króla Izraela budowla powinna być okazała, godna
wielkości Bożego Majestatu: Dom, który chcę budować, wielkijest; albowiem wielki jest
Bóg nasz nad wszystkie bogi [...] Poślij mi tedy człowieka umiejętnego, który by umiał
robić złotem i srebrem, miedzią i żelazem, szkarłatem, karmazynem i błękitem, i który by
umiał wykonywać rzeźby z tymi rzemieślnikami, których mam przy sobie w Żydowskiej
ziemi i w Jeruzalem, których Dawid, ojciec mój przygotował (2 Kron 2, 5-7). W odpowie-
dzi król Tyru rekomendował Hirama, męża roztropnego i bardzo umiejętnego, który umiał
wyrabiać przedmioty z każdego materiału, rzeźbić i wynaleźć mądrze, cokolwiek w robo-
cie jest potrzebne, z rzemieślnikami twymi i z rzemieślnikami pana mego Dawida, ojca
twego (2 Kron 2, 12-13)39. Choć ta relacja wskazuje na szerszy niż poprzednia udział spro-
wadzonego z Tyru artysty, w niej także nie ma innego budowniczego domu imienia Pańskie-
go prócz króla. Jego właśnie, króla, Bóg napełnia duchem i mądrością, a Hirama darzy
obficie roztropnością i umiejętnościami (3 Król 1, 39; 3, 5-13;2 Kron 1, 8-12). Wydaje się to
oczywiste, że model opisu budowy Przybytku wpływał na relację z powstawania Świątyni,
jednak z perspektywy dziejów państwa i historii Zbawienia udział króla we wznoszeniu
sanktuarium musiał faktycznie być postrzegany jako ważniejszy i mocniej zostać zaakcento-
wany, może nawet kosztem wizerunku artysty, który wykonuje prace z polecenia władcy.
Księgi Biblii, które przez wieki umacniały podstawy chrześcijańskiej kultury i w kręgu
swego oddziaływania w sposób istotny wpływały na sposób postrzegania świata, nie traci-
ły nic ze swej aktualności również u progu czasów nowożytnych, podsuwając wzory ludz-
kiego tworzenia i działania. Wzorce te odniesione do procesów budowania świątyń
chrześcijańskich w pewnym stopniu kształtowały także relacje między artystami-wyko-
nawcami prac i władcami-fundatorami, czyli między ludźmi obdarzonymi przez Boga
zdolnościami koniecznymi do wykonywania rozmaitych przedmiotów oraz obmyślania
ich planów i budowniczymi Pańskimi, pomazańcami napełnionymi mądrością po to, by
sprawiedliwie i w bojaźni Bożej rządzić innymi. Znane są bowiem przykłady ukazywania
zależności występujących między artystą i władcą w świetle związków łączących postaci
Mojżesza i Bezeleela czy Salomona i Hirama. Już u zarania czasów nowożytnych Gianoz-
zo Manetti, opisując zamierzenia budowlane papieża Mikołaja V, nie tylko wskazywał na
analogie między Świątynią Salomona i bazyliką watykańską po to, by akcentować wy-
ższość tej drugiej, ale także i po to, by odpowiednio zarysować obraz relacji między papie-
żem i wykonawcą jego zamierzeń. To Mikołaj V, przystąpiwszy do budowy, a raczej
przebudowy bazyliki, kroczył śladem Noego i niczym ów budowniczy arki, bezpośrednio
39 Wedle przekazu Wulgaty roztropny i bardzo umiejętny rzemieślnik Hiram, syn niewiasty z jednego z pokoleń Izraela,
miał być ojcem Hirama, króla Tyru - Posyłam ci tedy męża roztropnego i bardzo umiejętnego, Hirama, ojca mego, syna
niewiasty z córek Dana, którego ojciec był Tyryjczykiem (2 Kron 2, 13).
Tadeusz Zadrożny
wdowy z pokolenia Neftalego, w oczach autorów Księgi Królewskiej mógł zyskać sławę
jedynie mistrza pełnego mądrości i rozumu i nauki do wszelakiej roboty z miedzi (3 Król 7,
14). „Rzemieślnik około miedzi", czyli brązownik, syn brązownika, od narodzin był
opatrznościowo przygotowywany do spełnienia zadań, które w przyszłości z woli Boga
powierzy mu Salomon. On, Hiram z Tyru, odlał z brązu i wykończył sprzęty, które Salo-
mon ustawił w Świątyni, gdyż w tej relacji nie mogło być innego budowniczego prócz
Salomona (3 Król 7, 14-45). Miał król oczywiście liczną rzeszę pracowników: murarzy,
kamieniarzy, cieśli i wszelkiego rodzaju rzemieślników, ale o tym wspomina już inna
tradycja zapisana w Pierwszej Księdze Kronik ( 1 Kron 22, 15-16). Wedle niej w przekaza-
nym w Drugiej Księdze Kronik liście Salomona do Hirama, króla Tyru, miały paść słowa
świadczące o tym, że zgodnie z wolą króla Izraela budowla powinna być okazała, godna
wielkości Bożego Majestatu: Dom, który chcę budować, wielkijest; albowiem wielki jest
Bóg nasz nad wszystkie bogi [...] Poślij mi tedy człowieka umiejętnego, który by umiał
robić złotem i srebrem, miedzią i żelazem, szkarłatem, karmazynem i błękitem, i który by
umiał wykonywać rzeźby z tymi rzemieślnikami, których mam przy sobie w Żydowskiej
ziemi i w Jeruzalem, których Dawid, ojciec mój przygotował (2 Kron 2, 5-7). W odpowie-
dzi król Tyru rekomendował Hirama, męża roztropnego i bardzo umiejętnego, który umiał
wyrabiać przedmioty z każdego materiału, rzeźbić i wynaleźć mądrze, cokolwiek w robo-
cie jest potrzebne, z rzemieślnikami twymi i z rzemieślnikami pana mego Dawida, ojca
twego (2 Kron 2, 12-13)39. Choć ta relacja wskazuje na szerszy niż poprzednia udział spro-
wadzonego z Tyru artysty, w niej także nie ma innego budowniczego domu imienia Pańskie-
go prócz króla. Jego właśnie, króla, Bóg napełnia duchem i mądrością, a Hirama darzy
obficie roztropnością i umiejętnościami (3 Król 1, 39; 3, 5-13;2 Kron 1, 8-12). Wydaje się to
oczywiste, że model opisu budowy Przybytku wpływał na relację z powstawania Świątyni,
jednak z perspektywy dziejów państwa i historii Zbawienia udział króla we wznoszeniu
sanktuarium musiał faktycznie być postrzegany jako ważniejszy i mocniej zostać zaakcento-
wany, może nawet kosztem wizerunku artysty, który wykonuje prace z polecenia władcy.
Księgi Biblii, które przez wieki umacniały podstawy chrześcijańskiej kultury i w kręgu
swego oddziaływania w sposób istotny wpływały na sposób postrzegania świata, nie traci-
ły nic ze swej aktualności również u progu czasów nowożytnych, podsuwając wzory ludz-
kiego tworzenia i działania. Wzorce te odniesione do procesów budowania świątyń
chrześcijańskich w pewnym stopniu kształtowały także relacje między artystami-wyko-
nawcami prac i władcami-fundatorami, czyli między ludźmi obdarzonymi przez Boga
zdolnościami koniecznymi do wykonywania rozmaitych przedmiotów oraz obmyślania
ich planów i budowniczymi Pańskimi, pomazańcami napełnionymi mądrością po to, by
sprawiedliwie i w bojaźni Bożej rządzić innymi. Znane są bowiem przykłady ukazywania
zależności występujących między artystą i władcą w świetle związków łączących postaci
Mojżesza i Bezeleela czy Salomona i Hirama. Już u zarania czasów nowożytnych Gianoz-
zo Manetti, opisując zamierzenia budowlane papieża Mikołaja V, nie tylko wskazywał na
analogie między Świątynią Salomona i bazyliką watykańską po to, by akcentować wy-
ższość tej drugiej, ale także i po to, by odpowiednio zarysować obraz relacji między papie-
żem i wykonawcą jego zamierzeń. To Mikołaj V, przystąpiwszy do budowy, a raczej
przebudowy bazyliki, kroczył śladem Noego i niczym ów budowniczy arki, bezpośrednio
39 Wedle przekazu Wulgaty roztropny i bardzo umiejętny rzemieślnik Hiram, syn niewiasty z jednego z pokoleń Izraela,
miał być ojcem Hirama, króla Tyru - Posyłam ci tedy męża roztropnego i bardzo umiejętnego, Hirama, ojca mego, syna
niewiasty z córek Dana, którego ojciec był Tyryjczykiem (2 Kron 2, 13).