DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Woźniak, Michał: [Rezension von: Katarzyna Bogacka, Pastorały w Polsce, XI-XVIII w.]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0375
365
MICHAŁ WOŹNIAK
Toruń, Uniwersytet, Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Malbork, Muzeum Zamkowe
Katarzyna Bogacka, Pastorały w Polsce, XI-XVIII w.,
Warszawa-Marki: Michalineum 2004, ss. 554, figs. 94
i tabl. LXXVI
■ 1 ecenzowana książka jest przedmiotem pu-
blikowanego obok wnikliwego i erudycyjne-
omówienia pióra Elżbiety Dąbrowskiej
i Genevieve Franęois. 1 choć tekst obu Autorek obej-
muje tylko część materiału zabytkowego, stanowią-
cego podstawę książki Katarzyny Bogackiej,
dociekliwość badaczek sprawia, że ich sądy doty-
czące fragmentu, z powodzeniem można odnieść do
całej publikacji. Tekst ów wykracza znacznie poza
zakres zwykłej recenzji, stając się samodzielnym
opracowaniem, dla którego książka jest ledwie tylko
pretekstem. Czy warto zatem ponownie podejmo-
wać się recenzowania pracy Katarzyny Bogackiej.
Odpowiedź twierdząca opiera się na dwóch prze-
słankach: komentarza wymaga potraktowanie przez
Autorkę pastorałów nowożytnych; ponadto, tekst
pań Dąbrowskiej i Franęois, choć dogłębny, nie
obejmuje wszystkich zagadnień warsztatowych
i warstwy formalnej książki, świadomie koncentruje
się tylko na wybranych problemach i zagadnieniach
dotyczących pastorałów średniowiecznych.
Książka wygląda obiecująco i imponująco: 554
strony formatu B-5, 94 ilustracje czarno-białe w tek-
ście i 86 barwnych na niepaginowanych wkładkach.
Zawiera indeksy, wykaz wszystkich wykorzystywa-
nych źródeł i publikacji oraz katalog z zamieszczo-
nymi dodatkowo — obok ilustracji w tekście —
małymi wglądówkami pozwalającymi na szybką
identyfikację lub przypomnienie wyglądu zabytku.
Jednak jakość zdjęć jest różna, często amatorska, a
podział na źródła i opracowania dziwny i chaotyczny.
1 Recenzowana książka opiera się zapewne w dużej mie-
rze na dysertacji doktorskiej Autorki. Katarzyna Bogacka
nie określa jednak rodzaju i stopnia zależności pomiędzy
obu tekstami; gdyby nie odmienność tytułów, ze sformu-
łowania odpowiednich fragmentów we Wstępie (s. 17-18)
Ale ponieważ książka Katarzyny Bogackiej jest
pierwszym w literaturze polskiej monograficznym
opracowaniem poświęconym pastorałom1, zbierają-
cym wszystkie polskie zabytki, polskie insygnia
„biskupów, opatów, ksień oraz uprawnionych infu-
łatów" (jak pisze Autorka na s. 12), Czytelnik ma
prawo przystąpić do lektury z wielkim zaciekawie-
niem.
I. Zacząć wypada od kilku kwestii ogólnych, któ-
re już podczas lektury zmuszają do stawiania pytań
o prawidłowość ocen, zasadność wnioskowania,
a nawet umiejętność rozpoznania samych zabytków.
Wątpliwości budzi przyjęta strategia wyboru
materiału zabytkowego: katalog obejmuje pastorały
„wykonane w okresie od XI do końca XVIII w."
(s. 12) znajdujące się w obecnych granicach Polski.
Pominięte zatem zostały insygnia historycznie z Pol-
ską, z diecezjami Rzeczypospolitej związane; do
rozważań zaś włączone na równych prawach (!) już
nie tylko insygnia śląskie, co jeszcze mogłoby być
zrozumiałe ze względu na historyczne związki, lecz
także pastorały, które w polskich muzeach lub zaso-
bach kościelnych znalazły się stosunkowo niedawno
i zupełnie przypadkowo. Omawiane zabytki, nie
tworząc zwartej grupy stylistycznej i typologicznej,
pozbawione zostały jakiegokolwiek zobiektywizo-
wanego kryterium wyróżniającego. Jedynym możli-
wym byłoby kryterium historyczne, które - jeśli nie
w katalogu, to choćby w tekście - należało przyjąć
i zastosować.
można by wnosić, że zależność ta jest daleko posunięta,
że obie wersje są bardzo do siebie zbliżone. Niestety, nie
miałem możności skonfrontowania maszynopisu dyserta-
cji z recenzowaną publikacją
MICHAŁ WOŹNIAK
Toruń, Uniwersytet, Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Malbork, Muzeum Zamkowe
Katarzyna Bogacka, Pastorały w Polsce, XI-XVIII w.,
Warszawa-Marki: Michalineum 2004, ss. 554, figs. 94
i tabl. LXXVI
■ 1 ecenzowana książka jest przedmiotem pu-
blikowanego obok wnikliwego i erudycyjne-
omówienia pióra Elżbiety Dąbrowskiej
i Genevieve Franęois. 1 choć tekst obu Autorek obej-
muje tylko część materiału zabytkowego, stanowią-
cego podstawę książki Katarzyny Bogackiej,
dociekliwość badaczek sprawia, że ich sądy doty-
czące fragmentu, z powodzeniem można odnieść do
całej publikacji. Tekst ów wykracza znacznie poza
zakres zwykłej recenzji, stając się samodzielnym
opracowaniem, dla którego książka jest ledwie tylko
pretekstem. Czy warto zatem ponownie podejmo-
wać się recenzowania pracy Katarzyny Bogackiej.
Odpowiedź twierdząca opiera się na dwóch prze-
słankach: komentarza wymaga potraktowanie przez
Autorkę pastorałów nowożytnych; ponadto, tekst
pań Dąbrowskiej i Franęois, choć dogłębny, nie
obejmuje wszystkich zagadnień warsztatowych
i warstwy formalnej książki, świadomie koncentruje
się tylko na wybranych problemach i zagadnieniach
dotyczących pastorałów średniowiecznych.
Książka wygląda obiecująco i imponująco: 554
strony formatu B-5, 94 ilustracje czarno-białe w tek-
ście i 86 barwnych na niepaginowanych wkładkach.
Zawiera indeksy, wykaz wszystkich wykorzystywa-
nych źródeł i publikacji oraz katalog z zamieszczo-
nymi dodatkowo — obok ilustracji w tekście —
małymi wglądówkami pozwalającymi na szybką
identyfikację lub przypomnienie wyglądu zabytku.
Jednak jakość zdjęć jest różna, często amatorska, a
podział na źródła i opracowania dziwny i chaotyczny.
1 Recenzowana książka opiera się zapewne w dużej mie-
rze na dysertacji doktorskiej Autorki. Katarzyna Bogacka
nie określa jednak rodzaju i stopnia zależności pomiędzy
obu tekstami; gdyby nie odmienność tytułów, ze sformu-
łowania odpowiednich fragmentów we Wstępie (s. 17-18)
Ale ponieważ książka Katarzyny Bogackiej jest
pierwszym w literaturze polskiej monograficznym
opracowaniem poświęconym pastorałom1, zbierają-
cym wszystkie polskie zabytki, polskie insygnia
„biskupów, opatów, ksień oraz uprawnionych infu-
łatów" (jak pisze Autorka na s. 12), Czytelnik ma
prawo przystąpić do lektury z wielkim zaciekawie-
niem.
I. Zacząć wypada od kilku kwestii ogólnych, któ-
re już podczas lektury zmuszają do stawiania pytań
o prawidłowość ocen, zasadność wnioskowania,
a nawet umiejętność rozpoznania samych zabytków.
Wątpliwości budzi przyjęta strategia wyboru
materiału zabytkowego: katalog obejmuje pastorały
„wykonane w okresie od XI do końca XVIII w."
(s. 12) znajdujące się w obecnych granicach Polski.
Pominięte zatem zostały insygnia historycznie z Pol-
ską, z diecezjami Rzeczypospolitej związane; do
rozważań zaś włączone na równych prawach (!) już
nie tylko insygnia śląskie, co jeszcze mogłoby być
zrozumiałe ze względu na historyczne związki, lecz
także pastorały, które w polskich muzeach lub zaso-
bach kościelnych znalazły się stosunkowo niedawno
i zupełnie przypadkowo. Omawiane zabytki, nie
tworząc zwartej grupy stylistycznej i typologicznej,
pozbawione zostały jakiegokolwiek zobiektywizo-
wanego kryterium wyróżniającego. Jedynym możli-
wym byłoby kryterium historyczne, które - jeśli nie
w katalogu, to choćby w tekście - należało przyjąć
i zastosować.
można by wnosić, że zależność ta jest daleko posunięta,
że obie wersje są bardzo do siebie zbliżone. Niestety, nie
miałem możności skonfrontowania maszynopisu dyserta-
cji z recenzowaną publikacją