Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (67.2005)

147

IRENEUSZ PLUSKA
Kraków, Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP
MAREK REMBIŚ, ANNA SMOLEŃSKA
Kraków, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH
Kamień w architekturze i dekoracji
Kaplicy Zygmuntowskiej
Kaplica Zygmuntowska określona przez niemieckiego historyka sztuki Augusta
Essenweina „perłą renesansu z tej strony Alp" jest najdoskonalszym dziełem re-
nesansowej architektury oraz rzeźby nie tylko w Polsce, ale i w całej północnej
Europie. Jej wnętrze, w przeciwieństwie do dużo skromniejszego wystroju zewnętrznego,
dekorują niezmiernie bogate i różnorodne kamienne formy rzeźbiarskie wykonane przez
warsztat florentczyka Bartolomeo Berrecciego. Budowie Kaplicy, jej wartościowemu wy-
posażeniu rzeźbiarskiemu oraz konserwacji i rekonstrukcji zastosowanego kamienia po-
święcono wiele uwagi, natomiast szczegółowa charakterystyka rodzaju użytych skał nie
doczekała się rozpoznania. Do budowy ścian Kaplicy i ich pokrycia od strony wewnętrz-
nej Bartolomeo Berrecci wybrał głównie piaskowce, określane w zapiskach z 1526 r. jako
pochodzące de monte Myslimicensi'. W szczegółowej dokumentacji prowadzonej w trak-
cie wznoszenia Kaplicy podano, że kamień do jej budowy pochodził z Dobczyc i główna
jego dostawa miała miejsce w okresie odjesieni 1521 r. do końca 1523 r. oraz od stycznia
do grudnia 1524 r.2
Prace rzeźbiarskie odbywały się w podwawelskim warsztacie Bartolomeo Berreccie-
go, a pierwsze wyrzeźbione sztuki zaczęto przewozić na wzgórze wawelskie już w stycz-
niu lub na początku lutego 1524 r. Świadczyć może o tym pośpiech w rzeźbiarskim
opracowywaniu bloków (pracowano nawet przy świetle sztucznym) oraz równocześnie
naprawiano drogę z warsztatu do Katedry. Z początkiem 1525 r. widoczny jest znaczący
zastój w robotach spowodowany zapewne czasową nieobecnością samego Berrecciego
zajętego poszukiwaniem w kraju odpowiedniego marmuru potrzebnego do wykucia na-
grobka, posągów i tond zgodnie z zatwierdzonym wcześniej modelem rzeźbiarskim Kapli-
cy3. Jest to jedyny i niezbyt długi zastój w pracach, bowiem już jesienią 1525 r. doszło do
zasklepienia kopuły i osadzenia latarni. Nadal jednak trwały jeszcze prace wykończeniowe,

1 A. FRANASZEK, B. PRZYBYSZEWSKI, Kaplica Zygmuntowska. Materiały źródłowe 1517-1977, Kraków 1991,
s. 29.

2 A. CHMIEL, Teka Grona Konserwatorów Galicyi Zachodniej. Tom V, Wawel, t. II, Materiały archiwalne do budowy
zamku, Kraków 1913, s. 21-54.

3 KOMORNICKI, op. cit., s. 67-69.