Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]
Biuletyn Historii Sztuki — 67.2005

DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:
Morka, Mieczysław: Kaplica Zygmuntowska: król Salomon - princeps fundator
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0090

DWork-Logo
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
84

Mieczysław Morka


25. Fragment ściany ze stallą, fot. S. Stępniewski

Przewijająca się w dekoracji kaplicy przewodnia myśl o pochodzeniu władzy królew-
skiej i wynikające z tego wszystkie dalsze wątki, łącznie z dynastycznym, ogniskują się na
predelli srebrnego ołtarza. Wydaje się bowiem, że nie było rzeczą przypadku, (czy wy-
łącznie grzecznościowym gestem w stronę fundatora), umieszczenie portretowych plakiet
Zygmunta I i jego syna - króla Zygmunta II Augusta na jej obydwu bokach, a więc miej-
scu, gdzie podczas Mszy Św. objawia się ukazany Bóg-Chrystus, z którym jako „królem
królów" związany był mistycznie monarcha, na jednej z miniatur swego modlitewnika jako
przyjmujący komunię bezpośrednio z rąk Zbawiciela, a nie za pośrednictwem kapłana100.
Kopuła kaplicy
Interesujące z ideowego punktu widzenia jest zwieńczenie latarni (il. 15) w formie
pałąkowatej korony zamkniętej101. Ze środka korony wyrasta łącząca poszczególne ele-
menty ośmioboczna sterczyna zakończona stożkiem, na szczycie którego umieszczono me-
talową, złoconą kulę. Klęczący na niej aniołek-putto trzyma w wysoko uniesionych ku niebu
rękach małą koronę, na której szczycie znajduje się królewskie jabłko zwieńczone krzyżem.
W ten sposób wieńcząca latarnię kopuły korona uzyskiwała podwójną funkcję symbolicz-
ną. Z jednej strony stanowiła aluzję do godności Zygmunta I, podkreślając, że jest to ka-
plica królewska. Z drugiej akcentowała, że jest to budowla poświęcona Bogu,
z którego łaski monarcha sprawuje władzę. Krzyż był też znakiem Chrystusa „króla królów"

100 Z. AMEISENOWA, Cztery polskie rękopisy iluminowane z lat 1524-1528 w zbiorach obcych, „Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z historii sztuki", z. 4, Kraków 1967, s. 15, zwracając uwagę na niezwykłe treści tej
miniatury dodaje: W żadnym znanym mi rękopisie tego czasu nie spotkałam wyobrażenia Zbawiciela, który osobiście
podaje śmiertelnikowi swoje ciało i krew. Jest to wyobrażenie nie historyczne, ale mistyczne.

101 Zdaniem KOMORNICKIEGO (op. cit., s. 70 i 73) wykonano ją dopiero po 1575 r., kiedy na polecenie Anny Jagiel-
lonki wyzłocono łuski na kopule kaplicy. Jest to wątpliwe, brak bowiem jakiejkolwiek wzmianki w korespondencji oraz
rachunkach Anny Jagiellonki z lat 1591-1592 oraz przesłanek logicznych.
 
Annotationen