DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Morka, Mieczysław: Kaplica Zygmuntowska: król Salomon - princeps fundator
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0099
Kaplica Zygmuntowska. Król Salomon - princeps fundator
93
chwalał Karola Wielkiego jako „drugiego
Salomona"141. W czasach renesansu w glo-
ryfikacyjnej hiperbolizacji fundatorskiej
działalności panującego zaczęto uwzględ-
niać także świeckie budowle starotestamen-
towego monarchy, szczególnie wzniesiony
przez niego w pobliżu świątyni pałac kró-
lewski.
Zygmunt pojmował wawelską kaplicę
jako świątynię Salomona tylko w bardzo
ogólnym, enkonomiastycznym sensie odno-
szącym się do osoby fundatora, a nie jej
architektonicznego kształtu, całkowicie od-
miennego od opisanego w Biblii. W nowa-
torstwie formalnym, jakim był plan
centralny i nakrycie kopułą, nie można do-
szukiwać się aż tak skomplikowanych prze-
słanek mistyczno-filozoficznych,jak czynili
to Lech Kalinowski czy Karolina Targosz142.
W okresie renesansu forma taka sygnalizo-
wała przede wszystkim funeralną funkcję,
a także uroczysty, komemoratywny charak-
ter budowli. Analiza jej głównych wątków
ideowych pozwala zauważyć, że dobrze zna-
jący psalmy monarcha, podobnie jak inni
władcy, pragnął być postrzegany nie tylko
jako „nowy" czy „drugi Salomon", ale
i „drugi Dawid". Być może Zygmunt I znał
alegoryczną interpretację świątyni Salomo-
na, jako prefigurację Kościoła Nowego Te-
stamentu, ale zapewne bliższe mu było
ujęcie, jakie około 400 r. dał popularny
chrześcijański pisarz Prudencjusz (348 - ok.
405 r.), stwierdzając: Mądrość zbudowała
świątynię rękami Salomona143. Za hipote-
zą, iż Zygmunt I pragnął być postrzegany
propagandowo jako „drugi Salomon", prze-
mawiają nie tylko zainteresowania senten-
cjami biblijnego monarchy, enkomiastyczna
retoryka listów Erazma z Rotterdamu, już
pośmiertne określenie Mikołaja Reja
28. Glif nad ścianą południową,
fot. S. Stępniewski
29. Fragment glifu nad ścianą
południową, fot. S. Stępniewski
141 CAHN, op. cit., s. 70.
142 Zob. przyp. 1-2.
143 Jest to jeden z czterdziestu dziewięciu epigramatów składających się na tzw. Dittochaeum, stanowiący zapewne
tekst objaśniający do malowideł ściennych lub mozaik ze scenami Starego i Nowego Testamentu w jednej z bazylik
chrześcijańskich. Początek jest cytatem z biblijnem Księgi Przysłów (9,1): Mądrość zbudowała sobie dom.
93
chwalał Karola Wielkiego jako „drugiego
Salomona"141. W czasach renesansu w glo-
ryfikacyjnej hiperbolizacji fundatorskiej
działalności panującego zaczęto uwzględ-
niać także świeckie budowle starotestamen-
towego monarchy, szczególnie wzniesiony
przez niego w pobliżu świątyni pałac kró-
lewski.
Zygmunt pojmował wawelską kaplicę
jako świątynię Salomona tylko w bardzo
ogólnym, enkonomiastycznym sensie odno-
szącym się do osoby fundatora, a nie jej
architektonicznego kształtu, całkowicie od-
miennego od opisanego w Biblii. W nowa-
torstwie formalnym, jakim był plan
centralny i nakrycie kopułą, nie można do-
szukiwać się aż tak skomplikowanych prze-
słanek mistyczno-filozoficznych,jak czynili
to Lech Kalinowski czy Karolina Targosz142.
W okresie renesansu forma taka sygnalizo-
wała przede wszystkim funeralną funkcję,
a także uroczysty, komemoratywny charak-
ter budowli. Analiza jej głównych wątków
ideowych pozwala zauważyć, że dobrze zna-
jący psalmy monarcha, podobnie jak inni
władcy, pragnął być postrzegany nie tylko
jako „nowy" czy „drugi Salomon", ale
i „drugi Dawid". Być może Zygmunt I znał
alegoryczną interpretację świątyni Salomo-
na, jako prefigurację Kościoła Nowego Te-
stamentu, ale zapewne bliższe mu było
ujęcie, jakie około 400 r. dał popularny
chrześcijański pisarz Prudencjusz (348 - ok.
405 r.), stwierdzając: Mądrość zbudowała
świątynię rękami Salomona143. Za hipote-
zą, iż Zygmunt I pragnął być postrzegany
propagandowo jako „drugi Salomon", prze-
mawiają nie tylko zainteresowania senten-
cjami biblijnego monarchy, enkomiastyczna
retoryka listów Erazma z Rotterdamu, już
pośmiertne określenie Mikołaja Reja
28. Glif nad ścianą południową,
fot. S. Stępniewski
29. Fragment glifu nad ścianą
południową, fot. S. Stępniewski
141 CAHN, op. cit., s. 70.
142 Zob. przyp. 1-2.
143 Jest to jeden z czterdziestu dziewięciu epigramatów składających się na tzw. Dittochaeum, stanowiący zapewne
tekst objaśniający do malowideł ściennych lub mozaik ze scenami Starego i Nowego Testamentu w jednej z bazylik
chrześcijańskich. Początek jest cytatem z biblijnem Księgi Przysłów (9,1): Mądrość zbudowała sobie dom.