DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Widacka, Hanna: Jeszcze słowo o warszawskim sztycharzu Marstallerze
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0273
Jeszcze słowo o warszawskim sztycharzu Marstallerze
263
8. G. J. Marstaller, Monogram króla
Stanisława Augusta - winietka w druku
Principes de tout Gouvernement, Varsovie
1768, miedzioryt. Biblioteka Narodowa
9. G. J. Marstaller, Monogram króla
Stanisława Augusta - winietka w druku
Tacyta Dzieła wszystkie, Warszawa 1772,
miedzioryt. Biblioteka Narodowa
Tacyta (Warszawa 1772 )12. W graficznej
wersji z 1768 r. widniejąca nad monogra-
mem korona jest skromniejsza w rysunku,
brak też punktowania, układającego się
w kształcie okrągłego pola (il. 8). W wersji
miedziorytu z 1772 r. „cyfra" z koroną na
tle glorii zostały ujęte laurowym wieńcem
(il. 9). Najbardziej okazale prezentuje się
jednak - największa wymiarami - wersja
z 1780 r., w której „cyfra" królewska została
potraktowana szczególnie ozdobnie.
Omówione winietki zazwyczaj bardzo luź-
no wiążą się z właściwym tekstem, stąd tłu-
maczy się fakt odbijania jednej i tej samej
rycinki w drukach o różnej treści, o czym
była mowa uprzednio. Można w tym miej-
scu przytoczyć jeszcze inny, skądinąd cieka-
wy przykład: otóż miedziorytowa winietka
Alegoria Wiary, sygnowana bardzo wyraźnie
Marstall del et fec, ozdobiła stronę 41 dzieła
Wacława Rzewuskiego Wiersz na siedm
psalmów pokutnych (Warszawa 1773)13. Tę
samą winietkę zamieszczono na karcie tytu-
łowej drugiego tomu druku księdza Gracja-
na Józefa Piotrowskiego Kazania przeciwko
zdaniom y zgorszeniom wieku naszego ...
(Warszawa 1772, nakładem Grólla), ale bez
żadnej sygnatury artysty14. Wypada dodać, iż
odbitkę sporządzono ze świeżej matrycy
i nie można doszukać się na niej ani śladów
zużycia, ani tym bardziej celowego zatarcia
podpisu artysty. Dlaczego odbitka z tej sa-
mej płyty nie ma sygnatury w 1772 r., lecz
nosi ją w 1773 r., trudno odpowiedzieć jed-
noznacznie (choć wniosek nasuwa sięjeden:
grafik położył sygnaturę później); sytuacja
odwrotna byłaby bardziej zrozumiała.
Jest więcej niż prawdopodobne, iż
omówione winietki Marstaller sztychował
według własnych rysunków; w przypadku
ilustracji do niezmiernie poczytnego Belizariusza, autorstwa Jeana-Franęoisa Marmontela
(1723-1799), artysta skorzystał z francuskich akwafort, anonimowego rylca, trawionych na
12 WIDACKA, Marstaller..., s. 38, il. 18.
13 WIDACKA, Marstaller..., s. 52, 59, il. 36.
14 ESTREICHER, op. cit., t. 24, Kraków 1912, s. 301 (nie wymienia rycinki). Egz. w BN XVIII. 1. I838.
263
8. G. J. Marstaller, Monogram króla
Stanisława Augusta - winietka w druku
Principes de tout Gouvernement, Varsovie
1768, miedzioryt. Biblioteka Narodowa
9. G. J. Marstaller, Monogram króla
Stanisława Augusta - winietka w druku
Tacyta Dzieła wszystkie, Warszawa 1772,
miedzioryt. Biblioteka Narodowa
Tacyta (Warszawa 1772 )12. W graficznej
wersji z 1768 r. widniejąca nad monogra-
mem korona jest skromniejsza w rysunku,
brak też punktowania, układającego się
w kształcie okrągłego pola (il. 8). W wersji
miedziorytu z 1772 r. „cyfra" z koroną na
tle glorii zostały ujęte laurowym wieńcem
(il. 9). Najbardziej okazale prezentuje się
jednak - największa wymiarami - wersja
z 1780 r., w której „cyfra" królewska została
potraktowana szczególnie ozdobnie.
Omówione winietki zazwyczaj bardzo luź-
no wiążą się z właściwym tekstem, stąd tłu-
maczy się fakt odbijania jednej i tej samej
rycinki w drukach o różnej treści, o czym
była mowa uprzednio. Można w tym miej-
scu przytoczyć jeszcze inny, skądinąd cieka-
wy przykład: otóż miedziorytowa winietka
Alegoria Wiary, sygnowana bardzo wyraźnie
Marstall del et fec, ozdobiła stronę 41 dzieła
Wacława Rzewuskiego Wiersz na siedm
psalmów pokutnych (Warszawa 1773)13. Tę
samą winietkę zamieszczono na karcie tytu-
łowej drugiego tomu druku księdza Gracja-
na Józefa Piotrowskiego Kazania przeciwko
zdaniom y zgorszeniom wieku naszego ...
(Warszawa 1772, nakładem Grólla), ale bez
żadnej sygnatury artysty14. Wypada dodać, iż
odbitkę sporządzono ze świeżej matrycy
i nie można doszukać się na niej ani śladów
zużycia, ani tym bardziej celowego zatarcia
podpisu artysty. Dlaczego odbitka z tej sa-
mej płyty nie ma sygnatury w 1772 r., lecz
nosi ją w 1773 r., trudno odpowiedzieć jed-
noznacznie (choć wniosek nasuwa sięjeden:
grafik położył sygnaturę później); sytuacja
odwrotna byłaby bardziej zrozumiała.
Jest więcej niż prawdopodobne, iż
omówione winietki Marstaller sztychował
według własnych rysunków; w przypadku
ilustracji do niezmiernie poczytnego Belizariusza, autorstwa Jeana-Franęoisa Marmontela
(1723-1799), artysta skorzystał z francuskich akwafort, anonimowego rylca, trawionych na
12 WIDACKA, Marstaller..., s. 38, il. 18.
13 WIDACKA, Marstaller..., s. 52, 59, il. 36.
14 ESTREICHER, op. cit., t. 24, Kraków 1912, s. 301 (nie wymienia rycinki). Egz. w BN XVIII. 1. I838.