DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Cembrzyńska, Patrycja: Oblicza karykatury w portretach imaginacyjnych Władysława Hasiora
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.49519#0313
Oblicza karykatury w portretach imaginacyjnych Władysława Hasiora
303
2. W. Hasior, Barmanka, 1982 - własność
Muzeum Tatrzańskie, Zakopane.
*
Portrety-asamblaże tworzone przez artystę są klasycznym przykładem przywołania
pomysłu „podwójnego widzenia". Dotyczy to szczególnie tej grupy, gdzie twarz bądź
przedstawienie całej sylwetki ulega rozbiciu na szereg drobnych przedmiotów, co ma
miejsce np. w Portrecie romantycznym, Portrecie dostojnika, czy gdy rzeźbiarz tworzy
Don Juana albo Zjazdowca prostolinijnego. Podstawową cechą podwójnego widzenia jest
„jednoczesne, alternatywne istnienie na płaszczyźnie dwóch lub więcej obrazów"6. Jako
ilustrację tego typu postępowania podaje się przede wszystkim portrety Arcimbolda, w
których poszczególne części ciała są wyraźnie zaznaczone, ale spojrzenie z bliska odsła-
nia misterną strukturę obrazu w postaci mozaiki z przeróżnych przedmiotów. Podobny
zabieg stosował w swoich Grotesques Nicolas de Larmessin7 (il.l), który ukazując przed-
stawicieli różnych zawodów; zegarmistrza czy chirurga, ich ubiory komponował z atrybu-
tów wykonywanych profesji, tj. zegarów, narzędzi chirurgicznych itd. Wydaje się, iż na
analogicznych założeniach opiera się stworzona przez Hasiora Barmanka (il.2), której
piersi są zakończone kranikami.
Złożenie twarzy z różnorodnych przedmiotów u Arcimbolda i licznych jego naśladow-
ców bardzo często miało wyrażać „pejzaż wewnętrzny duszy". Do grupy obrazów wyko-
rzystujących podwójne widzenie zalicza się zresztą także tzw. pejzaże antropomorficzne,
w których wzgórze bywa jednocześnie ludzkim ciałem lub głową, widziany z daleka las-
kosmykiem włosów, a jezioro - okiem8.
6 Perspektywa. Iluzja. Iluzjonizm. Kat.wyst. oprac. D. Folga-Januszewska, Muzeum Narodowe w Warszawie, kwiecień
- maj 1981, s. 39.
7 Nazwisko de Larmessin oraz imię Nicolas nosiło kilku członków rodziny rytowników, wydawców i księgarzy francu-
skich działających w XVII i XVIII w.; najbardziej znany jest Nicolas-ojciec (1640-1720) - tutaj przytaczany - Maski,
red. M. JANION, S. ROSIEK, Gdańsk 1986, t. 2, s. 462.
8 Perspektywa. Iluzja. Iluzjonizm..., s. 39.
303
2. W. Hasior, Barmanka, 1982 - własność
Muzeum Tatrzańskie, Zakopane.
*
Portrety-asamblaże tworzone przez artystę są klasycznym przykładem przywołania
pomysłu „podwójnego widzenia". Dotyczy to szczególnie tej grupy, gdzie twarz bądź
przedstawienie całej sylwetki ulega rozbiciu na szereg drobnych przedmiotów, co ma
miejsce np. w Portrecie romantycznym, Portrecie dostojnika, czy gdy rzeźbiarz tworzy
Don Juana albo Zjazdowca prostolinijnego. Podstawową cechą podwójnego widzenia jest
„jednoczesne, alternatywne istnienie na płaszczyźnie dwóch lub więcej obrazów"6. Jako
ilustrację tego typu postępowania podaje się przede wszystkim portrety Arcimbolda, w
których poszczególne części ciała są wyraźnie zaznaczone, ale spojrzenie z bliska odsła-
nia misterną strukturę obrazu w postaci mozaiki z przeróżnych przedmiotów. Podobny
zabieg stosował w swoich Grotesques Nicolas de Larmessin7 (il.l), który ukazując przed-
stawicieli różnych zawodów; zegarmistrza czy chirurga, ich ubiory komponował z atrybu-
tów wykonywanych profesji, tj. zegarów, narzędzi chirurgicznych itd. Wydaje się, iż na
analogicznych założeniach opiera się stworzona przez Hasiora Barmanka (il.2), której
piersi są zakończone kranikami.
Złożenie twarzy z różnorodnych przedmiotów u Arcimbolda i licznych jego naśladow-
ców bardzo często miało wyrażać „pejzaż wewnętrzny duszy". Do grupy obrazów wyko-
rzystujących podwójne widzenie zalicza się zresztą także tzw. pejzaże antropomorficzne,
w których wzgórze bywa jednocześnie ludzkim ciałem lub głową, widziany z daleka las-
kosmykiem włosów, a jezioro - okiem8.
6 Perspektywa. Iluzja. Iluzjonizm. Kat.wyst. oprac. D. Folga-Januszewska, Muzeum Narodowe w Warszawie, kwiecień
- maj 1981, s. 39.
7 Nazwisko de Larmessin oraz imię Nicolas nosiło kilku członków rodziny rytowników, wydawców i księgarzy francu-
skich działających w XVII i XVIII w.; najbardziej znany jest Nicolas-ojciec (1640-1720) - tutaj przytaczany - Maski,
red. M. JANION, S. ROSIEK, Gdańsk 1986, t. 2, s. 462.
8 Perspektywa. Iluzja. Iluzjonizm..., s. 39.