DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Wołowicz, Agnieszka: Pierwowzory graficzne płaskorzeźb skrzydeł bocznych pałacu wilanowskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0128
122
AGNIESZKA WOŁOWICZ
Wznoszone w latach 1720-1730 skrzydła boczne przekształciły willę króła Jana III
w prawdziwie francuską rezydencję epoki „Króla Słońce"^. Dekoracje elewacji skrzydeł,
na polecenie Elżbiety, wykonali sztukatorzy Pietro Innocentę Comparetti i Francesco
Fumo. Francesco Fumo pozostawał na usługach Sieniawskiej najprawdopodobniej już od
1717 r. Wówczas wykonywał dekoracje rzeźbiarsko-sztukatorskie w pałacu w Fubni-
cachk Do Wilanowa przybył we wrześniu 1723 u, gdzie podjął prace remontowe przy
fasadach pałacu. Z podróży do Czech (1725 r.), powrócił do Polski w towarzystwie Pietra
Innocentego Comparettiego, odtąd współpracującego z nim i pozostającego na usługach
hetmanowej i jej spadkobierców^. Od tego roku obaj artyści wspólnie pracowali m.in.
przy wykonywaniu dekoracji sztukatorskich we wnętrzu korpusu głównego pałacu wila-
nowskiego oraz we wnętrzu wzniesionego skrzydła północnego.
Im też przypisuje się autorstwo piętnastu płaskorzeźb w narzucie (wzmocniony stiuk)^,
dekorujących archiwolty elewacji skrzydeł bocznych od strony dziedzińca. Najprawdopo-
dobniej są one w przeważającej mierze dziełem Fuma, który był wytrawnym twórcą przed-
stawień figuralnych i postaci ludzkich, w przeciwieństwie do Comparettiego, będącego
mistrzem w wykonywaniu partii ornamentalnych'".
Wszystkie przedstawienia powstały w oparciu o poemat „Metamorfozy" autorstwa Pu-
bliusa Ovidiusa Naso. Wybór „Metamorfoz" jako źródła inspiracji nie był przypadkowy.
Twórczość Owidiusza cieszyła się dużym zainteresowaniem już w średniowieczu. Co cie-
kawe wówczas najwięcej uwagi poświęcano studiowaniu „Ars amatoria" („Sztuki miło-
snej") i zawartym w tym dziele elegiom erotycznym. W następnych wiekach uwagę
przyciągały przede wszystkim takie utwory jak „Fleroidy", „Fasti" a zwłaszcza „Meta-
morfozy"". Te ostatnie tłumaczone były, w całości lub we fragmentach, na języki narodo-
we, często też opatrywane były komentarzami. Stały się źródłem inspiracji nie tylko dla
poetów, ale także dla artystów malarzy i rzeźbiarzy. Również w Polsce „Metamorfozy"
cieszyły się dużym uznaniem. Warto wspomnieć, że czytane były w szkołach oraz wykła-
dane na uniwersytetach np. w Akademii Krakowskiej'". Pomimo całkiem licznych prze-
kładów fragmentów utworu, dopiero XVII w. przyniósł dwa pełne tłumaczenia
„Metamorfoz". Wcześniejsze, autorstwa Jakuba Żebrowskiego, datowane jest na 1636 r„
późniejsze -Waleriana Otwinowskiego, pochodzi z 1638 r."
Do wzrostu popularności dzieł Owidiusza w tym okresie przyczyniła się również krą-
żąca wówczas legenda o „Owidiuszu-Polaku"'Ń Wiązała się ona z najtragiczniejszym
6 Prace przy budowie skrzydeł bocznych zostały podjęte już w 1699 r. z inicjatywy królewicza Aleksandra Sobieskiego.
Dopiero jednak za Sieniawskiej zostało wybudowane skrzydło północne, natomiast skrzydło południowe zostało ukoń-
czone już po jej śmierci przez jej córkę Marię Zofię Denhoffową w łatach 1729-1730. FIJAŁKOWSKI, iTYonów.
PuzyA/7C/U Aó/u..., s. 109; id., JKYunów, Warszawa 1988, s. 33.
^ Piotr BOHDZIEWICZ, Nżbibry /aN700-7729 w Zbiomc/? Czm^o/yWcń
w AAAcwie, Lublin 1964, & 313; Irena MALINOWSKA, „Fumo Franciszek", [w:] /' o6cy<r/?
wPońce Amńy'qcyc/7. APzPrze, rzeźbmrze, grą/Fy, red. Jolanta MAURIN-BIAŁOSTOCKA, t. 2, Wrocław - Warsza-
wa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 259.
s MALINOWSKA, op. cit., s. 259.
^ KARPOWICZ, MYAuR^zy wz7m7owcy..., s. 154.
Ibid., s. 151.
" OWIDIUSZ, ALgRwzwAęy' przeł. Anna KAMIEŃSKA, t. 1, Wrocław 2004, s. 120; ; L. P. WILKINSON, 6V7
Cambridge 1955, s. 385.
^ OWIDIUSZ, op.cit., s. 125.
Maria WICHOWA, Vu/"o^o/Wey^zAFTy OwL/F-sza, Łódź 2008, s. 81, 104, 110.
^ Jerzy MIZIOŁEK, „'Nasz brat Nazon': o obrazowaniu 'Metamorfoz', 'Heroid' i 'Fasti' w kulturze artystycznej
AGNIESZKA WOŁOWICZ
Wznoszone w latach 1720-1730 skrzydła boczne przekształciły willę króła Jana III
w prawdziwie francuską rezydencję epoki „Króla Słońce"^. Dekoracje elewacji skrzydeł,
na polecenie Elżbiety, wykonali sztukatorzy Pietro Innocentę Comparetti i Francesco
Fumo. Francesco Fumo pozostawał na usługach Sieniawskiej najprawdopodobniej już od
1717 r. Wówczas wykonywał dekoracje rzeźbiarsko-sztukatorskie w pałacu w Fubni-
cachk Do Wilanowa przybył we wrześniu 1723 u, gdzie podjął prace remontowe przy
fasadach pałacu. Z podróży do Czech (1725 r.), powrócił do Polski w towarzystwie Pietra
Innocentego Comparettiego, odtąd współpracującego z nim i pozostającego na usługach
hetmanowej i jej spadkobierców^. Od tego roku obaj artyści wspólnie pracowali m.in.
przy wykonywaniu dekoracji sztukatorskich we wnętrzu korpusu głównego pałacu wila-
nowskiego oraz we wnętrzu wzniesionego skrzydła północnego.
Im też przypisuje się autorstwo piętnastu płaskorzeźb w narzucie (wzmocniony stiuk)^,
dekorujących archiwolty elewacji skrzydeł bocznych od strony dziedzińca. Najprawdopo-
dobniej są one w przeważającej mierze dziełem Fuma, który był wytrawnym twórcą przed-
stawień figuralnych i postaci ludzkich, w przeciwieństwie do Comparettiego, będącego
mistrzem w wykonywaniu partii ornamentalnych'".
Wszystkie przedstawienia powstały w oparciu o poemat „Metamorfozy" autorstwa Pu-
bliusa Ovidiusa Naso. Wybór „Metamorfoz" jako źródła inspiracji nie był przypadkowy.
Twórczość Owidiusza cieszyła się dużym zainteresowaniem już w średniowieczu. Co cie-
kawe wówczas najwięcej uwagi poświęcano studiowaniu „Ars amatoria" („Sztuki miło-
snej") i zawartym w tym dziele elegiom erotycznym. W następnych wiekach uwagę
przyciągały przede wszystkim takie utwory jak „Fleroidy", „Fasti" a zwłaszcza „Meta-
morfozy"". Te ostatnie tłumaczone były, w całości lub we fragmentach, na języki narodo-
we, często też opatrywane były komentarzami. Stały się źródłem inspiracji nie tylko dla
poetów, ale także dla artystów malarzy i rzeźbiarzy. Również w Polsce „Metamorfozy"
cieszyły się dużym uznaniem. Warto wspomnieć, że czytane były w szkołach oraz wykła-
dane na uniwersytetach np. w Akademii Krakowskiej'". Pomimo całkiem licznych prze-
kładów fragmentów utworu, dopiero XVII w. przyniósł dwa pełne tłumaczenia
„Metamorfoz". Wcześniejsze, autorstwa Jakuba Żebrowskiego, datowane jest na 1636 r„
późniejsze -Waleriana Otwinowskiego, pochodzi z 1638 r."
Do wzrostu popularności dzieł Owidiusza w tym okresie przyczyniła się również krą-
żąca wówczas legenda o „Owidiuszu-Polaku"'Ń Wiązała się ona z najtragiczniejszym
6 Prace przy budowie skrzydeł bocznych zostały podjęte już w 1699 r. z inicjatywy królewicza Aleksandra Sobieskiego.
Dopiero jednak za Sieniawskiej zostało wybudowane skrzydło północne, natomiast skrzydło południowe zostało ukoń-
czone już po jej śmierci przez jej córkę Marię Zofię Denhoffową w łatach 1729-1730. FIJAŁKOWSKI, iTYonów.
PuzyA/7C/U Aó/u..., s. 109; id., JKYunów, Warszawa 1988, s. 33.
^ Piotr BOHDZIEWICZ, Nżbibry /aN700-7729 w Zbiomc/? Czm^o/yWcń
w AAAcwie, Lublin 1964, & 313; Irena MALINOWSKA, „Fumo Franciszek", [w:] /' o6cy<r/?
wPońce Amńy'qcyc/7. APzPrze, rzeźbmrze, grą/Fy, red. Jolanta MAURIN-BIAŁOSTOCKA, t. 2, Wrocław - Warsza-
wa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 259.
s MALINOWSKA, op. cit., s. 259.
^ KARPOWICZ, MYAuR^zy wz7m7owcy..., s. 154.
Ibid., s. 151.
" OWIDIUSZ, ALgRwzwAęy' przeł. Anna KAMIEŃSKA, t. 1, Wrocław 2004, s. 120; ; L. P. WILKINSON, 6V7
Cambridge 1955, s. 385.
^ OWIDIUSZ, op.cit., s. 125.
Maria WICHOWA, Vu/"o^o/Wey^zAFTy OwL/F-sza, Łódź 2008, s. 81, 104, 110.
^ Jerzy MIZIOŁEK, „'Nasz brat Nazon': o obrazowaniu 'Metamorfoz', 'Heroid' i 'Fasti' w kulturze artystycznej