Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (73.2011)

45

JACEK ŻUKOWSKI

HrcAf/uAMTU! oU7Z/077<2/77<2 TM TT/YTCrV'-S'fO.S'CT
zuf Uhm 7 łerOTTćTC/E ŻT/ć/u/Al' AU/'/'/' GoTTZćTgf
w ro/uM 7646


ieznane dotąd materiały z Archiwum Państwowego w Gdańsku uzupełniają do-

tychczasową wiedzę na temat dekoracji okolicznościowych na uroczystości

JL i triumfalnego wjazdu do Gdańska, Elbląga i Warszawy, a następnie krakowskiej
koronacji Ludwiki Marii Gonzagi w 1646 rd W artykule skupiłem się na wydźwięku ide-
owym tego wydarzenia, zwracając uwagę na jedność wymowy symbolicznej oprawy
wszystkich imprez zorganizowanych od lutego do lipca. Omawiane fakty były ostatnim
tak złożonym projektem propagandowym przygotowanym z inicjatywy Władysława IV
Wazy, kreującego się na Lechickiego Tytana i dlatego tym bardziej zasługują na drobia-
zgową analizę.
Pod wpływem nauki Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu T7MgTiT/TCT6T7ńń zyskała sta-
tus cnoty. Solenne intrady do miast, w których humanistyczna wiedza służyła propagowa-
niu dynastycznych mitów, często stawały się głównym instrumentem kształtowania
wizerunku władcy. Choć jeden z pierwszych triumfów na modłę rzymską miał miejsce już
w 1326 r. (Castruccio Castracane, Lukka), to dopiero stworzony przez cesarza Karola V
Habsburga wzór propagandy publicznej, w typie 777maU6ńA, wymodelowa-
ny jako synteza spuścizny Południa i Północy, tradycji antycznej i kultury rycerskiej, stał
się obowiązujący w całej Europie. Wchodząca w dyskurs z urbanistyką miasta architektu-
ra okazjonalna - wraz z dekoracjami okolicznościowymi, oprawą literacko-muzyczną
i fajerwerkami - stanowiła przejaw swoistej liturgii państwowej. Symboliczną przestrzeń
' Por. Richard ROEPPELL, „Der Empfang der Kónigin Marie von Polen in Danzig 1646", ZgzAcńrz/z' Ay RL^Tpz^gMMz'-
ycAgzz GgygAz'gAtyvgrgzny XXII: 1887, s. 1-30; Juliusz A. CHROŚCICKI, „Barokowa architektura okazjonalna", [w:]
TzgłATZ/. RonTrre/onTzac/D. Raroł. TYacgz ńzAtoziz GAzzy, red. Janusz. PELC, Wrocław 1970, s. 229-254, tu: 236-
247; id., „Intrada z roku 1646 jako przykład związków artystycznych Gdańska z Antwerpią", [w:] óztała yoUzeźa
RańyU. AatgnaC Rgyz RcwarąyyzgzTza TTzAoz-yłów Gzńzłz, Warszawa 1978, s. 309-339; Mieczysław MORKA, „»Ar-
cus Gratiae et Pacis«. Gdańska brama triumfalna na wjazd Ludwiki Marii Gonzaga", [w:] RoRRzg m'gńa z zwycza/R
/ro/Wggo. Rńrdza z ńzytoziz arc/zzfgłńz/y, yzńzłz z Ez/ńzzy o/Aowang ń&wzowz AfńońęAEgzzzM, Warszawa 1988, s. 567-
579; Jerzy LILEYKO, „Projekty dekoracji Giovanniego Battisty Gisleniego na wjazd Ludwiki Marii Gonzagi do War-
szawy w marcu 1646 roku", [w:] Hrzylcz wAscy w Rońcg, red. Juliusz A. CHROŚCICKI, Warszawa 2004, s. 421-430;
Michał ROŻEK, Gz^czyytolcz w ńarołowyzzz AYałowzg, Kraków 1976, s. 70-79. W tym miejscu dziękuję Prof. Juliuszo-
wi A. Chrościckiemu oraz Prof. Stanisławowi Mossakowskiemu za pomoc okazaną w toku pracy nad niniejszym arty-
kułem. Za wkład w transkrypcję oraz tłumaczenie tekstów źródłowych jestem nadto ogromnie wdzięczny Panu
Ministrowi Januszowi Pałubickiemu oraz Paniom Dorocie Sutkowskiej i Małgorzacie Grzendzie.