DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Kopania, Izabela: [Rezension von: Konrad Ajewski, Stanisława Kostki Zamoyskiego życie i działalność 1775-1856]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0242
236
IZABELA KOPANIA
A!#
Konrad Ajewski, życ^Z
f 7 77J-7ś*Jd,
Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie-Stefan Zamoyski Educational Trust
2010, ss. 726, il. 117, spis ilustracji, indeks nazwisk
H ^ ecenzowana książka Konrada Ajewskiego
ł-^ 77os*Az Zu/rzoyWego i <7z/'u-
7770-76*06, jak sugestywnie wska-
zuje tytuł, i jak zaznacza we wstępie Autor, jest pró-
bą całościowego przedstawienia kolei życia oraz
wszechstronnej działalności 12. ordynata zamoj-
skiego. Wykonanie tego ambitnego zadania Autor
poprzedził żmudnymi badaniami archiwalnymi,
kwerendami bibiiotecznymi i muzealnymi oraz po-
szukiwaniami w zbiorach prywatnych, które, /mtu
ńerze, jeszcze przed publikacją tej monumentalnej
pracy zaowocowały książką oraz licznymi artykuła-
mi poświęconymi osobie Stanisława Kostki Zamoy-
skiego*. Omawiana monografia jest zaś pierwszym,
zakrojonym na szeroką skalę opracowaniem kolei
życia i działalności tego niewątpliwie ważnego
przedstawiciela elity polskiej doby Księstwa War-
szawskiego i Królestwa Polskiego.
Konrad Ajewski poświęcił swoją książkę posta-
ci kontrowersyjnej. Do tego truistycznego sądu,
funkcjonującego zarówno w literaturze przedmiotu,
jak też w wypowiedziach współczesnych Zamoy-
skiemu, przychyla się także sam Autor. Jednakże
w jego przypadku posłużenie się tym kompromiso-
wym określeniem kryje za sobą konieczność upora-
nia się z bohaterem - by nie napisać przedmiotem -
badań, z jednej strony stosunkowo łatwym do rzetel-
nego przedstawienia, z drugiej zaś trudnym do jed-
noznacznej oceny. Stanisław Kostka Zamoyski -
gospodarz rozległych dóbr jednej z najstarszych or-
dynacji w Rzeczypospolitej, kolekcjoner i właściwy
twórca ogromnych zbiorów muzeałno-bibliotecz-
nych, animator życia kulturalnego i szkolnictwa,
* Konrad AJEWSKI, ZNory i gNe/ha wazea/-
/?a (TaA?ac/';' Z^o/kAlą/' w Uh/ryzawA, Kozłówka 1997.
Adresy bibliograf czne licznych artykułów poświęconych
prezes Rządu Centralnego Wojskowego Tymczaso-
wego obojga Galicji, prezes Senatu Królestwa Pol-
skiego i przeciwnik powstania listopadowego.
Pisząc o takiej postaci nie jest łatwo zachować
obiektywizm, wolny od emocjonalnego podejścia do
bohatera. Monograf ście Zamoyskiego z pewnością
udało się sprostać temu wyzwaniu. Jednakże w trak-
cie lektury temu pozytywnemu odczuciu wynikają-
cemu z neutralności Autora, zaczyna towarzyszyć
pytanie, czy aby jednak dążenie do skrajnej niemal
bezstronności nie zaszkodziło pracy, a zwłaszcza
wyłaniającemu się z niej obrazowi bohatera. W tym
kontekście pewne wątpliwości budzi przyjęta przez
Autora metoda budowania wywodu, a tym samym
rekonstruowania sylwetki bohatera.
Książka została podzielona na osiem zasadni-
czych części poprzedzonych wstępem i zamkniętych
zwięzłą konkluzj ą maj ącą podsumowywać rozważa-
nia. Pierwszy rozdział opracowania poświęcony zo-
stał omówieniu młodzieńczych łat przyszłego 12.
ordynata. Autor przygląda się środowisku, w którym
wychowywał się Stanisław Kostka, podkreśla pa-
triotyczną, przesyconą ideami oświecenia atmosferę
domu Zamoyskich, kładąc przy tym duży nacisk na
osobę ojca, Andrzeja Zamoyskiego - kanclerza
wielkiego koronnego, wybitnego polityka kręgu
„Familii", współautora ZNorM gwaw
(1778 r.) - którego postawa i działalność znacząco
wpłynęły na intelektualną formację „ulubionego
syna". Nie mniejszą rolę odegrał w niej także wy-
chowawca młodych Zamoyskich, Stanisław Staszic
- wspominany przez przyszłego ordynata jako na-
uczyciel zimny i surowy. W toku wywodu Ajewski
Stanisławowi Kostce Zamoyskiemu czytelnik znajdzie
choćby w recenzowanej publikacji.
IZABELA KOPANIA
A!#
Konrad Ajewski, życ^Z
f 7 77J-7ś*Jd,
Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie-Stefan Zamoyski Educational Trust
2010, ss. 726, il. 117, spis ilustracji, indeks nazwisk
H ^ ecenzowana książka Konrada Ajewskiego
ł-^ 77os*Az Zu/rzoyWego i <7z/'u-
7770-76*06, jak sugestywnie wska-
zuje tytuł, i jak zaznacza we wstępie Autor, jest pró-
bą całościowego przedstawienia kolei życia oraz
wszechstronnej działalności 12. ordynata zamoj-
skiego. Wykonanie tego ambitnego zadania Autor
poprzedził żmudnymi badaniami archiwalnymi,
kwerendami bibiiotecznymi i muzealnymi oraz po-
szukiwaniami w zbiorach prywatnych, które, /mtu
ńerze, jeszcze przed publikacją tej monumentalnej
pracy zaowocowały książką oraz licznymi artykuła-
mi poświęconymi osobie Stanisława Kostki Zamoy-
skiego*. Omawiana monografia jest zaś pierwszym,
zakrojonym na szeroką skalę opracowaniem kolei
życia i działalności tego niewątpliwie ważnego
przedstawiciela elity polskiej doby Księstwa War-
szawskiego i Królestwa Polskiego.
Konrad Ajewski poświęcił swoją książkę posta-
ci kontrowersyjnej. Do tego truistycznego sądu,
funkcjonującego zarówno w literaturze przedmiotu,
jak też w wypowiedziach współczesnych Zamoy-
skiemu, przychyla się także sam Autor. Jednakże
w jego przypadku posłużenie się tym kompromiso-
wym określeniem kryje za sobą konieczność upora-
nia się z bohaterem - by nie napisać przedmiotem -
badań, z jednej strony stosunkowo łatwym do rzetel-
nego przedstawienia, z drugiej zaś trudnym do jed-
noznacznej oceny. Stanisław Kostka Zamoyski -
gospodarz rozległych dóbr jednej z najstarszych or-
dynacji w Rzeczypospolitej, kolekcjoner i właściwy
twórca ogromnych zbiorów muzeałno-bibliotecz-
nych, animator życia kulturalnego i szkolnictwa,
* Konrad AJEWSKI, ZNory i gNe/ha wazea/-
/?a (TaA?ac/';' Z^o/kAlą/' w Uh/ryzawA, Kozłówka 1997.
Adresy bibliograf czne licznych artykułów poświęconych
prezes Rządu Centralnego Wojskowego Tymczaso-
wego obojga Galicji, prezes Senatu Królestwa Pol-
skiego i przeciwnik powstania listopadowego.
Pisząc o takiej postaci nie jest łatwo zachować
obiektywizm, wolny od emocjonalnego podejścia do
bohatera. Monograf ście Zamoyskiego z pewnością
udało się sprostać temu wyzwaniu. Jednakże w trak-
cie lektury temu pozytywnemu odczuciu wynikają-
cemu z neutralności Autora, zaczyna towarzyszyć
pytanie, czy aby jednak dążenie do skrajnej niemal
bezstronności nie zaszkodziło pracy, a zwłaszcza
wyłaniającemu się z niej obrazowi bohatera. W tym
kontekście pewne wątpliwości budzi przyjęta przez
Autora metoda budowania wywodu, a tym samym
rekonstruowania sylwetki bohatera.
Książka została podzielona na osiem zasadni-
czych części poprzedzonych wstępem i zamkniętych
zwięzłą konkluzj ą maj ącą podsumowywać rozważa-
nia. Pierwszy rozdział opracowania poświęcony zo-
stał omówieniu młodzieńczych łat przyszłego 12.
ordynata. Autor przygląda się środowisku, w którym
wychowywał się Stanisław Kostka, podkreśla pa-
triotyczną, przesyconą ideami oświecenia atmosferę
domu Zamoyskich, kładąc przy tym duży nacisk na
osobę ojca, Andrzeja Zamoyskiego - kanclerza
wielkiego koronnego, wybitnego polityka kręgu
„Familii", współautora ZNorM gwaw
(1778 r.) - którego postawa i działalność znacząco
wpłynęły na intelektualną formację „ulubionego
syna". Nie mniejszą rolę odegrał w niej także wy-
chowawca młodych Zamoyskich, Stanisław Staszic
- wspominany przez przyszłego ordynata jako na-
uczyciel zimny i surowy. W toku wywodu Ajewski
Stanisławowi Kostce Zamoyskiemu czytelnik znajdzie
choćby w recenzowanej publikacji.