DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Ström, Emilia: Pierścień i nić. Próba atrybucji portretu z Gripsholmu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0033
27
EMILIA STRÓM
LAAcńA ?' /u'ć. Prdńu ^/7i7^/ć//por^etM
z Gn^Ao/^M
Zu^r/Autru 7T77U.SY7/7SUUY/
Do Państwowej kolekcji portretów w Gripsholmie od lat 20. XIX w. należy jeden
z najbardziej fascynujących portretów renesansowych. Ten olejny obraz, malowany na
desce dębowej o wymiarach 79 x 58 cm, przedstawia piękną młodą kobietę (il. 1). Czamo-
zielone tło obrazu kontrastuje z jasną karnacją jej twarzy i podkreśla subtelność rysów
oraz blask szaroniebieskich oczu. Rudawe włosy są mocno ściągnięte i prawie całkowicie
schowane pod czepkiem. Postać kobiety została przedstawiona niemal frontalnie, blisko
płaszczyzny obrazu, w pozie wyprostowanej i sztywnej, co wprowadza wyniosły dystans
w stosunku do widza. W lewym górnym rogu widnieje napis: ,,AETA[TIS]. 30", a obok
prawego ramienia data: „1563".
Kosztowny strój kobiety ma cechy mody dworskiej początku lat 60. XVI w. Aksamitny
czerwony beret i podbite ciemnym futrem wierzchnie okrycie zdobione są złotymi, ema-
liowanymi guzami. Zarówno czepek jak i rękawy stroju wykonane są ze złotogłowia, gę-
sto wyszywanego perłami. Srebrnobiała suknia z jedwabnego adamaszku uwydatnia
kształty ciała młodej kobiety. Na jej szyi zawieszony jest krzyż na długim, ciężkim łańcu-
chu; sama ta ozdoba warta była ówcześnie fortunęb Całość stroju jest znakomicie zhar-
monizowana i niezwykle szlachetna, a równocześnie sygnalizuje bogactwo i prestiż
najwyższej rangi. Owazewnętrzność, charakterystyczna dlaXVI-wiecznego przepychu, nie
przesłania jednak ludzkiego, indywidualnego oblicza portretowanej osoby. W obrazie za-
chowana została równowaga między tym, co ogólne i obiektywne, a tym, co niepowtarzal-
ne. Także między normami stylowymi i obowiązującymi w okresie renesansu,
a indywidualizmem środków przekazu artysty.
TMr/uńg ; A/d/utru 7
Interesujący nas portret został podarowany galerii w Gripsholmie przez pierwszego
szambelana dworu, barona Adolfa Ludwika Stjemelda (1755-1835). W r. 1822 objął on
stanowisko intendenta zamku, które zachował aż do śmierci. O powierzeniu mu tego
dworskiego urzędu zadecydowało zapewne jego żywe zainteresowanie historią Szwecji.
' Peter GILLGREN, ATwt ccA tAnhtgt7500-ta/g^ Aen'gg, Stockholm 2009, s. 65.
EMILIA STRÓM
LAAcńA ?' /u'ć. Prdńu ^/7i7^/ć//por^etM
z Gn^Ao/^M
Zu^r/Autru 7T77U.SY7/7SUUY/
Do Państwowej kolekcji portretów w Gripsholmie od lat 20. XIX w. należy jeden
z najbardziej fascynujących portretów renesansowych. Ten olejny obraz, malowany na
desce dębowej o wymiarach 79 x 58 cm, przedstawia piękną młodą kobietę (il. 1). Czamo-
zielone tło obrazu kontrastuje z jasną karnacją jej twarzy i podkreśla subtelność rysów
oraz blask szaroniebieskich oczu. Rudawe włosy są mocno ściągnięte i prawie całkowicie
schowane pod czepkiem. Postać kobiety została przedstawiona niemal frontalnie, blisko
płaszczyzny obrazu, w pozie wyprostowanej i sztywnej, co wprowadza wyniosły dystans
w stosunku do widza. W lewym górnym rogu widnieje napis: ,,AETA[TIS]. 30", a obok
prawego ramienia data: „1563".
Kosztowny strój kobiety ma cechy mody dworskiej początku lat 60. XVI w. Aksamitny
czerwony beret i podbite ciemnym futrem wierzchnie okrycie zdobione są złotymi, ema-
liowanymi guzami. Zarówno czepek jak i rękawy stroju wykonane są ze złotogłowia, gę-
sto wyszywanego perłami. Srebrnobiała suknia z jedwabnego adamaszku uwydatnia
kształty ciała młodej kobiety. Na jej szyi zawieszony jest krzyż na długim, ciężkim łańcu-
chu; sama ta ozdoba warta była ówcześnie fortunęb Całość stroju jest znakomicie zhar-
monizowana i niezwykle szlachetna, a równocześnie sygnalizuje bogactwo i prestiż
najwyższej rangi. Owazewnętrzność, charakterystyczna dlaXVI-wiecznego przepychu, nie
przesłania jednak ludzkiego, indywidualnego oblicza portretowanej osoby. W obrazie za-
chowana została równowaga między tym, co ogólne i obiektywne, a tym, co niepowtarzal-
ne. Także między normami stylowymi i obowiązującymi w okresie renesansu,
a indywidualizmem środków przekazu artysty.
TMr/uńg ; A/d/utru 7
Interesujący nas portret został podarowany galerii w Gripsholmie przez pierwszego
szambelana dworu, barona Adolfa Ludwika Stjemelda (1755-1835). W r. 1822 objął on
stanowisko intendenta zamku, które zachował aż do śmierci. O powierzeniu mu tego
dworskiego urzędu zadecydowało zapewne jego żywe zainteresowanie historią Szwecji.
' Peter GILLGREN, ATwt ccA tAnhtgt7500-ta/g^ Aen'gg, Stockholm 2009, s. 65.