DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Ługowski, Piotr: Klasztor Bonifratrów w Warszawie: przyczynek do badań nad XVIII-wieczną architekturą zakonną
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0187
181
PIOTR ŁUGOWSKI
t%y'ewóćM2 Grzą<2 GcA/^ony Zaóyt^ów
A7ć/,sz^07' RonT/raffów w IJh/isjr/rt/e.
Przyczynił Jc łnJcn
ncJ JUT7/-wfccznq nrcA^cł^nrq zcłcnnq
^ "7" stołecznym archiwum Bonifratrów przechowywany jest nieznany dotąd rysu-
\/\ / nek^ przedstawiający elewację Rontową warszawskiego kościoła tego zakonu
y Y i przylegających doń budynków (ił. 1). Wykonany został tuszem z lawowania-
mi, podkolorowany akwarelą, na papierze czerpanym, prążkowanym. Karta o wysokości
44 i szerokości 95 cm została podklejona płótnem o tych samych wymiarach. Brak sygna-
tury nie pozwała na wskazanie autora rysunku. Dokument nie posiada również historycz-
nych znaków inwentaryzacyjnych i inskrypcji, mogących posłużyć do zweryfikowania
jego przeznaczenia, czasu powstania oraz zleceniodawców. Obecnie, w celu zabezpiecze-
nia własności, na płóciennym spodzie, odbito dwie okrągłe pieczęcie parafii św. Jana Bo-
żego w Warszawie.
Odnalezienie rysunku pozwala na odczytanie w nowym kontekście historii budowy
i fazy projektowania zespołu klasztornego Bonifratrów, które uzupełnią fundamentalne
opracowanie Aldony Bartczakowej i Aliny Sokołowskiej".
Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego pojawił się w Warszawie w 1650 r. dzięki sta-
raniom podskarbiego wielkiego koronnego Bogusława Leszczyńskiego. Osadzony został
wówczas w miasteczku Leszno pod Warszawą. Zbyt szczupła fundacja, siedziba oddalona
od miasta oraz wojny szwedzkie wpłynęły negatywnie na sytuacje finansową konwentu.
Poprawił ją zapis z 1664 r. w testamencie łowczego koronnego Tobiasza Morsztyna, świe-
żo nawróconego kalwina, na mocy którego Bonifratrzy otrzymali 30 tys. złotych polskich.
Za sprawą wykonawcy testamentu - brata zmarłego - Jana Andrzeja Morsztyna w 1666 r.
zakonnicy przenieśli się do odziedziczonego przez niego dworku w Warszawie, gdzie
powstała ich nowa fundacja^.
' Rysunek prezentowałem 12 października 2009 r. w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie w ramach warsztatów dokto-
ranckich . W tym miejscu pragnę podziękować prof. Stanisławowi Mossakowskiemu oraz mgr. Wojciechowi Boberskie-
mu za wszelkie uwagi dotyczące omawianego materiału. Osobne podziękowania składam o. Damianowi, proboszczowi
parafii, za udostępnienie rysunku, a także prof. Jerzemu Kowalczykowi, dzięki któremu wykonano wysokiej jakości
skan oraz Archiwum Głównemu Akt Dawnych w Warszawie za jego wykonanie w tamtejszym laboratorium reprogra-
ńcznym.
* Aldona BARTCZAKOWA, Alina SOKOŁOWSKA, „Klasztor Bonifratrów w Warszawie", Tłm/gtyn WAhui';'
29, 1967, nr 3, s. 405-416;
^ Ibid.; Stanisław MOSSAKOWSKI, z Gmug/^gn, arc/ntełt poAL'ggo TwoG, Wrocław 1973, s. 120-124;
id., 717wu7? wm GćwmrgH.' Lg^gn RŁT, Deutscher Kunstverlag, Munchen 1994, s. 58-62.
PIOTR ŁUGOWSKI
t%y'ewóćM2 Grzą<2 GcA/^ony Zaóyt^ów
A7ć/,sz^07' RonT/raffów w IJh/isjr/rt/e.
Przyczynił Jc łnJcn
ncJ JUT7/-wfccznq nrcA^cł^nrq zcłcnnq
^ "7" stołecznym archiwum Bonifratrów przechowywany jest nieznany dotąd rysu-
\/\ / nek^ przedstawiający elewację Rontową warszawskiego kościoła tego zakonu
y Y i przylegających doń budynków (ił. 1). Wykonany został tuszem z lawowania-
mi, podkolorowany akwarelą, na papierze czerpanym, prążkowanym. Karta o wysokości
44 i szerokości 95 cm została podklejona płótnem o tych samych wymiarach. Brak sygna-
tury nie pozwała na wskazanie autora rysunku. Dokument nie posiada również historycz-
nych znaków inwentaryzacyjnych i inskrypcji, mogących posłużyć do zweryfikowania
jego przeznaczenia, czasu powstania oraz zleceniodawców. Obecnie, w celu zabezpiecze-
nia własności, na płóciennym spodzie, odbito dwie okrągłe pieczęcie parafii św. Jana Bo-
żego w Warszawie.
Odnalezienie rysunku pozwala na odczytanie w nowym kontekście historii budowy
i fazy projektowania zespołu klasztornego Bonifratrów, które uzupełnią fundamentalne
opracowanie Aldony Bartczakowej i Aliny Sokołowskiej".
Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego pojawił się w Warszawie w 1650 r. dzięki sta-
raniom podskarbiego wielkiego koronnego Bogusława Leszczyńskiego. Osadzony został
wówczas w miasteczku Leszno pod Warszawą. Zbyt szczupła fundacja, siedziba oddalona
od miasta oraz wojny szwedzkie wpłynęły negatywnie na sytuacje finansową konwentu.
Poprawił ją zapis z 1664 r. w testamencie łowczego koronnego Tobiasza Morsztyna, świe-
żo nawróconego kalwina, na mocy którego Bonifratrzy otrzymali 30 tys. złotych polskich.
Za sprawą wykonawcy testamentu - brata zmarłego - Jana Andrzeja Morsztyna w 1666 r.
zakonnicy przenieśli się do odziedziczonego przez niego dworku w Warszawie, gdzie
powstała ich nowa fundacja^.
' Rysunek prezentowałem 12 października 2009 r. w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie w ramach warsztatów dokto-
ranckich . W tym miejscu pragnę podziękować prof. Stanisławowi Mossakowskiemu oraz mgr. Wojciechowi Boberskie-
mu za wszelkie uwagi dotyczące omawianego materiału. Osobne podziękowania składam o. Damianowi, proboszczowi
parafii, za udostępnienie rysunku, a także prof. Jerzemu Kowalczykowi, dzięki któremu wykonano wysokiej jakości
skan oraz Archiwum Głównemu Akt Dawnych w Warszawie za jego wykonanie w tamtejszym laboratorium reprogra-
ńcznym.
* Aldona BARTCZAKOWA, Alina SOKOŁOWSKA, „Klasztor Bonifratrów w Warszawie", Tłm/gtyn WAhui';'
29, 1967, nr 3, s. 405-416;
^ Ibid.; Stanisław MOSSAKOWSKI, z Gmug/^gn, arc/ntełt poAL'ggo TwoG, Wrocław 1973, s. 120-124;
id., 717wu7? wm GćwmrgH.' Lg^gn RŁT, Deutscher Kunstverlag, Munchen 1994, s. 58-62.