Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (73.2011)

RECENZJE

225

korskiego". 7 X 1738 r. definitorium generalne pol-
sko-litewskiej prowincji trynitarzy zatwierdziło
utworzenie nowej placówki zakonnej w Teofilpolu,
czyniąc zadość prośbie właścicielki tej miejscowo-
ści, chorążyny wielkiej koronnej Teofili z Sieniaw-
skich Jabłonowskiej. W dokumencie wydanym
30 I 1739 r. wyraziła ona wolę ustanowienia funda-
cji, co aktem z 21 III 1739 r. zaaprobował jej syn Jó-
zef Aleksander. 14 VI 1739 r. Jabłonowska zapisała
na utrzymanie zakonników 40 000 złp. zahipoteko-
wanych na wsiach Wołczkowce i Tarakanówka.
2 XI 1739 r. fundacja została zatwierdzona przez
kapitułę katedry łuckiej, a 24 II 1740 r. konsystorz
generalny wydał zgodę na erekcję kościoła i klasz-
toru^. 5 XI 1741 r. odbyło się uroczyste przekazanie
trynitarzom nowoutworzonej placówki, podczas
którego go//ogg/7Z772yizz/ Xg77g/As'z'77727777 AncAnnTfzag
Xgg7^g777 g72/77777, ńg77g<A'cg77/g Cgg7g//g777, MOEg/7! Acg-
/gsń??M [podkreślenie M. S.], 77gc 77077 Cgg777g/grz'2Z777
V. A 5* *77770770 O 5*. MglRg, M777AA0 y7'0/7777C R7"OV777-
cz'o/z' Rrov777C7'ao 770jAoo X Joac/77'7777^. O tym, że już
wówczas trwały prace nad budową świątyni za-
świadcza również o. Danilewicz, drugi kronikarz
zakonny, który podaje, iż 5 XI 1741 r. zakon przyjął
w posiadanie co77vg7*?/z/,s' A /Yg/gs/ggyg/r; /7777/0777 077-
g/ coop/ao [podkreślenie M. S.], 7?gg 77077 Z70770777777,
Ag 77ona rgAzcg, gA /zn77c yrggg/grg777 ya77<7a/7077g777
spgg/a77/ń7777 *°. Do wznoszenia kościoła przystąpiono
zatem wr. 1740 łub 1741. 30 VI 1742 r. zostało po-
święcone miejsce i położony kamień węgielny pod
budowę murowanego klasztoru". W uroczystości
wziął udział Wawrzyniec Swosz, komisarz dóbr Ja-
błonowskiej, od której otrzymał polecenie g//g77Ag77-

LEPIARCZYK, op. cif, s. 106; KOWALCZYK, op. cit.,
s. 11; Andrzej WITKO, AyTiz'/gz-zg, Kraków 1999, s. 132,
BETLEJ, op. cit., s. 267.
" Marianus a S. Stanislao SIKORSKI, R}yc777 77 g777g ĆYAz'-
77M DLcg/cgg/07^M777 XgllC/MS'/zilgg RgRz/g/M RgAg777p/7077M
CapńwrM777, Varsoviae 1753, s. 777-798.
"Ibid., s. 777-783.
9 Ibid., s. 783-784.
'9 Onuphrius a SS. Sacramento DANILEWICZ, Rgc/gy
CT?7U770/og7'ca Ex;'777z'L Vg7"70717777 477/1707^7777 g77C 0 7777 M 77777-
777/g (*...) Cag/gy/N O/V777N Rgzrc/zMzUgg Tlizrz/g/N Rg-
&777^ho77M CapKtw77777 C..J, Leopoli 1748, s. 173.
" SIKORSKI, op. cit., s. 785.
*2 Ibid., s. 786.
" Ditto. W świetle przytoczonych informacji należy od-
rzucić tezę A. Krzyżanowskiego, przyjętą przez innych
badaczy, iż budowę klasztoru i świątyni rozpoczęto rów-
nocześnie. Por. przypis 6.
14 Ibid., s. 784-785. Por. DANILEWICZ, op. cit., s. 174-
175.
'3 SIKORSKI, op.cit., s. 788-789. Por. WITKO, op. cit.,
s. 162.

ć/i, A y7W720Eg77Ai yA/77g'gg777 Co77Vg77 /77y A Ecc/g-
Vgg'-. W ciągu trzech miesięcy grcsRnzg/gg /hg7YZ77/
Ag 77777713 ygX gg//gg Rg/7g70S'g'7'*77777, A S*gp/7777 7 7 777 ^7*-
c/z7V 777777, y7^gg/gr /ańo7^g777 WżT/rcr/ czrgg Rgg/gS'/g".
Fundatorka podarowała zakonnikom trzy obrazy, do
których żywiła szczególną pobożność: wierną kopię
wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej, wcze-
śniej przechowywaną w kaplicy na zamku Jabłonow-
skich w Zawałowie, wizerunek Chrystusa Ukrzyżo-
wanego zwanego rzymskim oraz obraz św. Onufrego,
pochodzący z cerkwi unickiej w BrzeskuU
24 111 1745 r. miała miejsce uroczysta translacja
pierwszego ze wzmiankowanych malowideł z zakry-
stii do erygowanego wcześniej ołtarza bocznego.
Dokładnie rok później odbyła się introdukcja figury
Jezusa Nazareńskiego Wykupionego, którą umiesz-
czono w ołtarzu głównym U Dach kościoła został
pokryty spiżem, a jego wnętrze otrzymało wspaniałą
polichromię^ 6. 29 V 1746 r. ukończoną świąty-
nię'^ konsekrował bp łucki i brzeski Franciszek An-
toni Kobielski, nadając jej wezwanie Przenajświęt-
szej Trójcy, Poczęcia NMP, św. Teofili, św. Michała
Archanioła, św. Kajetana i św. Jana Nepomucena.
W trakcie ceremonii biskup poświęcił ołtarz główny
i dwa boczne: jeden z obrazem Matki Boskiej Czę-
stochowskiej, drugi, marmurowy, zmalowanym
przedstawieniem Chrystusa Ukrzyżowanego'". Po-
nadto w świątyni znajdowała się marmurowa
chrzcielnica i prospekt organowy'9, a w ołtarzu głów-
nym stało 7?OW?g 777Vg77/7077A Czńo7g'77777 y7V óhgrc/zYyz'-
7770 5%c7Y?77rgr77r7777"C 2 VI 1746 i*, decyzją biskupa
przy kościele została utworzona parafia, w której
skład wchodził Teofilpol i kilka okolicznych wsi*'.
DANILEWICZ, op. cit., s. 175: [Teofila Jabłonowska]
Rcc/g^7'g777 Vg7n Vc77/ gń gX/7"g gg7^gO /gC/O, Cy/7777g 777 777704/,
z'/g gń 777/712 ypgg/gńńA A gA777ZŻg77Agg ^7C-
/M7Y2, 777gg770 .$77777/7/77, 777 777/ggW gAc737gV7/. Por. SIKOR-
SKI, op. cit., s. 792.
'"Por. opis kościoła teofilposkiego w dniu jego konsekra-
cji w DANILEWICZ, op. cit., s. 178: .sy/gnA/Ag g/zyrzg
0777777 &Cg77/7 CM//77 A g/7pg7YZ/rz gX02*77g/g Egg/gAg //U, gA
$7Z77777 ^77g g/0710^ 77777 /277g777, & c/g7g7$Z777M ńg72g/7C7'A Cg/-
$M$7777gg P7i'77g7pA^<2g gAArzc/g (wspaniały i wyposażony
we wszelkie stosowne sprzęty i ozdoby kościół ten został
doprowadzony do chwalebnego końca dzięku szczodro-
bliwości księżnej).
'" Ibid., s. 174-175; por. SIKORSKI, op. cit., s. 791 i 793.
'9 SIKORSKI, op. cit., s. 794.
20 Ibid., s. 792.
" Ibid., s. 790; Biblioteka Kórnicka PAN, sygn. 109, X/g/rzs*
Ecc/gAgg Rgznc/z/g/L R/igopńzTpo/zgTZ^L $7zń czmg RA. AR
RA D7A77L DLcg/ggg/07Y77777j Xg77C/zW7777gg TURZ/g/L Rg-
A777p/C70777'y) Cgp/(z'w7iz777j (...) 20 X 1761, k. 12r.-12v.