DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Habrusʹ, Tamara Viktaraŭna: Architektura cerkwi unickich na Białorusi w kontekście wileńskiego baroku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.34475#0367
ARCHITEKTURA CERKWI UNICKICH NA BIAŁORUSI W KONTEKŚCIE WILEŃSKIEGO BAROKU
357
75.
ce/Tn'ewp.w. 5w. Je7^zegu, 7765.
Fot. F ózeńńwm 2ddń,
wg ^ońo/y. 7^M
w Dywinie ufundował król Jan Kazimierz w 1660 r. Obecnie istniejąca pw. św. Paraskie-
wy Piątnicy (ii. 14) powstała w latach 1740-1743 i była konsekrowana przez unickiego
władykę łuckiego Teodozego Lubienieckiego. Fasada ma dwie czworokątne wieże zwień-
czone ozdobnymi hełmami, które flankują dwukondygnacyjny fronton. Ponad wejściem
rozciągał się balkon dla muzyków, przecięty kruchtą dobudowaną w 1869 r. przez prawo-
sławnego inwestora. Jeszcze bardziej wyrafinowane proporcje oraz kompozycję zwień-
czeń miała cerkiew św. Jerzego w Wołowlu zbudowana w 1766 r. (ił. 15) Do niedawna
wieże wieńczyły krągłe ozdobne hełmy tak zwanego typu sarmackiego, zbudowane z licz-
nych wypukło-wklęsłych form połączonych sześciokątnymi szyjkami. W 2010 r. prawo-
sławny duchowny usunął gontowe pokrycie dachu, a unikatowe zwieńczenia wież zastąpił
cebulastymi kopułkami.
Zaprezentowany materiał skłania do wniosku, iż specyfika sakralnej architektury wi-
leńskiego baroku opierała się nie tylko na jej charakterystycznych cechach formalnych -
wertykalizmie, ażurowości, czy dynamice, lecz także na ideowej i funkcjonalnej dyspozy-
cji całej budowli. W unickich świątyniach wznoszonych w regionach połocko-witebskim
i Słonimskim uwidoczniła się ważna kulturotwórcza misja Cerkwi greckiej zjednoczonej
z Rzymem. Formy baroku wileńskiego można również zaobserwować w architekturze
drewnianych cerkwi unickich białoruskiego Polesia. W kontekście europejskim architek-
tury późnego baroku, barok wileński jest bez wątpienia samodzielnym historyczno-kułtu-
rowym fenomenem.
357
75.
ce/Tn'ewp.w. 5w. Je7^zegu, 7765.
Fot. F ózeńńwm 2ddń,
wg ^ońo/y. 7^M
w Dywinie ufundował król Jan Kazimierz w 1660 r. Obecnie istniejąca pw. św. Paraskie-
wy Piątnicy (ii. 14) powstała w latach 1740-1743 i była konsekrowana przez unickiego
władykę łuckiego Teodozego Lubienieckiego. Fasada ma dwie czworokątne wieże zwień-
czone ozdobnymi hełmami, które flankują dwukondygnacyjny fronton. Ponad wejściem
rozciągał się balkon dla muzyków, przecięty kruchtą dobudowaną w 1869 r. przez prawo-
sławnego inwestora. Jeszcze bardziej wyrafinowane proporcje oraz kompozycję zwień-
czeń miała cerkiew św. Jerzego w Wołowlu zbudowana w 1766 r. (ił. 15) Do niedawna
wieże wieńczyły krągłe ozdobne hełmy tak zwanego typu sarmackiego, zbudowane z licz-
nych wypukło-wklęsłych form połączonych sześciokątnymi szyjkami. W 2010 r. prawo-
sławny duchowny usunął gontowe pokrycie dachu, a unikatowe zwieńczenia wież zastąpił
cebulastymi kopułkami.
Zaprezentowany materiał skłania do wniosku, iż specyfika sakralnej architektury wi-
leńskiego baroku opierała się nie tylko na jej charakterystycznych cechach formalnych -
wertykalizmie, ażurowości, czy dynamice, lecz także na ideowej i funkcjonalnej dyspozy-
cji całej budowli. W unickich świątyniach wznoszonych w regionach połocko-witebskim
i Słonimskim uwidoczniła się ważna kulturotwórcza misja Cerkwi greckiej zjednoczonej
z Rzymem. Formy baroku wileńskiego można również zaobserwować w architekturze
drewnianych cerkwi unickich białoruskiego Polesia. W kontekście europejskim architek-
tury późnego baroku, barok wileński jest bez wątpienia samodzielnym historyczno-kułtu-
rowym fenomenem.