298

ANDRZEJ JÓZEF BARANOWSKI


oparza g/ównego w AANAcyezMńów (oń. KateńrzG- Fot. D. D^/cwsAz'

główny wiązany z twórczością Mattiasa Steinla^. Jego rozbudowana dwukondygnacyjna
konstrukcja architektoniczna scenograficznie obejmuje z trzech stron mensę ołtarzową
(ił. 15). Ołtarz ten wyróżniał się również wprowadzeniem balustrady pomiędzy kondy-
gnacjami oraz zawieszeniem obrazów w bogatych ramach na filarach, które „rozszerzały"
scenografię ołtarza głównego, podobnie jak ołtarze przed stallami w Lubiążu.
W latach 1704-1705 na zlecenie Gerarda Woziwody, opata cystersów w Kamieńcu,
powstał ołtarz główny zbliżony do lubiąskiego pierwowzoru (ił. 16). Dwukondygnacyjne
retabulum w Kamieńcu, wykonane przez wrocławskiego rzeźbiarza Krzysztofa Kónige-
ra*^, zostało rozciągnięte do filarów halowej świątyni, na których widnieją obrazy jak
w Henrykowie. Była to już jakby zapowiedź późniejszej aranżacji ołtarzy w kościele św.
Jana w Wilnie. Natomiast ołtarz z Barda, obecnie w Ziębicach, wykonany przez Antonie-
go Jórga^, wsparty na ośmiu kolumnach jest „rozciągnięty" na ściany boczne prezbite-
rium jak ołtarz lubiąski.
Ołtarze śląskich świątyń cystersów promieniowały później na sąsiednie ziemie pol-
skie, a nawet dalsze, gdy węgierski klasztor w Zirc został połączony unią personalną
z Henrykowem^. Ostatni z serii monumentalnych ołtarzy cysterskich na Śląsku powstał
w latach 1748-1751 w Trzebnicy według koncepcji Franza Josepha Mangoldta. Nowością
było wprowadzeniem do prezbiterium światła, które dzieliło ołtarz na trzy części. Wyma-
gało to przebudowy romańskiej absydy, w której wprowadzono trzy okna u góry i powięk-

34 Ibid., s. 154.
33 Ibid., s. 198.
33 Danuta CHAŁAT, „Ołtarz główny kościoła w Zirc jako przykład związków artystycznych klasztorów cysterskich na
Śląsku i na Węgrzech w czasach baroku", ÓLaAo. AwartiAriW/MpA/P/ TfiAo/iz' ózAłz DhweryHA?/
nr 1 (19), 2011, s. 27