DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Dettloff, Paweł: Jan Neinderffer krakowski twórca rokokowych malowideł ¬ściennych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0053
51
PAWEŁ DETTLOFF
Kraków, Instytut Sztuki PAN
Jan Neinderffer - krakowski twórca rokokowych
malowideł ściennych
Jana Neinderffera nauka odkryła już ponad sto lat temu. Doczekał się on wprawdzie
biogramu w Słowniku artystów polskich', ale jego twórczość, oceniana niezbyt wyso-
ko przez niektórych historyków sztuki, wciąż jest jednak słabo rozpoznana. Celem
niniejszego artykułu jest prezentacja nieznanych lub dotąd niełączonych z tym twórcą
dzieł malarstwa ściennego. Pozwalają one na nowo spojrzeć na sztukę Neinderffera
i obiektywnie ją ocenić.
Po raz pierwszy nazwisko Neinderffera (zapisane w wersji Nayderfer) pojawiło się
w pracy pioniera badań dziejów sztuki w Polsce Ambrożego Grabowskiego2. Dalsze in-
formacje o nim zamieścili Edward Rastawiecki3 i Wilhelm Gąsiorowski4. Jako znany
z imienia i nazwiska, odnotowywany w aktach archiwalnych, artysta wymieniany był
w pracach poświęconych historii cechu malarzy krakowskich i ich walce o wyzwolenie
spod praw cechowych5. W roku 1962 opublikowano fragment, a w 2004 całość tekstu
archiwalnego kontraktu, zawartego przez Neinderffera na wykonanie fresków w kolegiacie
wojnickiej6. Dzieło to było jedyną pewną pracą tego malarza, dzięki której wspominany
jest w niektórych syntetycznych opracowaniach malarstwa polskiego XVIII w.7 Wiadomo
też, że Neinderrfer wspólnie z malarzem krakowskim Mikołajem Janowskim wykonywał
dekoracje kościoła i ulicy św. Anny oraz Collegium Maius na uroczystości kanonizacyjne
1 Zuzanna PRÓSZYNSKA, „Nayderffer Jan", [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych
przed 1966 r.) Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. VI: N-Pc, red. Katarzyna MIKOCKA-RACHUBOWA, Małgorzata BIER-
NACKA, Warszawa 1998, s. 32-33. W literaturze obcojęzycznej nazwisko tego malarza pojawia się jedynie w jednym
z indeksów biograficznych, z odesłaniem do Słownika artystów polskich: SA UR, Allgemeines Ktinstlerlexikon, Bio-
Bibliographisher Indeks, 1-2, t. 7, Munchen-Leipzig 2000, s. 271.
2 Ambroży GRABOWSKI, Skarbniczka naszej archeologii, Lipsk 1854, s. 46-47.
3 Edward RASTAWIECKI, Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych łub czasowo w niej przeby-
wających, t. III, Warszawa 1857, s. 339-340.
4 Wilhelm GĄSIOROWSKI, Cechy Krakowskie. Ich dzieje, ordynacje, listy, swobody, zwyczaje, Kraków 1860, s. 8-9,
45,67.
5 Karol LEWICKI, „O malarzach krakowskich w metrykach studentów U.J. w XVIII w.", Biuletyn Historii Sztuki,
XVII:1955, nr 2, s. 264; Mirosława CHAMCÓWNA, „Walka malarzy krakowskich o wyzwolenie spod praw cecho-
wych", Biuletyn Historii Sztuki, XVI:1954, nr 2, s. 215.
6 Józef SZYMAŃSKI, Kapituła kolegiacka w Wojniczu 1465-1786, Lublin 1962, s. 134-135; id., „Z dziejów wojnickiej
kolegiaty", Zeszyty Wojnickie, 2004, nr 4 (114), s. 11-12.
7 Magdalena WITWIŃSKA, „Topografia i kierunki malarstwa ściennego w Polsce w połowie XVIII w.", Biuletyn
Historii Sztuki, XLIII: 1981, nr 2, s. 193; Mariusz KARPOWICZ, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985, s. 218.
PAWEŁ DETTLOFF
Kraków, Instytut Sztuki PAN
Jan Neinderffer - krakowski twórca rokokowych
malowideł ściennych
Jana Neinderffera nauka odkryła już ponad sto lat temu. Doczekał się on wprawdzie
biogramu w Słowniku artystów polskich', ale jego twórczość, oceniana niezbyt wyso-
ko przez niektórych historyków sztuki, wciąż jest jednak słabo rozpoznana. Celem
niniejszego artykułu jest prezentacja nieznanych lub dotąd niełączonych z tym twórcą
dzieł malarstwa ściennego. Pozwalają one na nowo spojrzeć na sztukę Neinderffera
i obiektywnie ją ocenić.
Po raz pierwszy nazwisko Neinderffera (zapisane w wersji Nayderfer) pojawiło się
w pracy pioniera badań dziejów sztuki w Polsce Ambrożego Grabowskiego2. Dalsze in-
formacje o nim zamieścili Edward Rastawiecki3 i Wilhelm Gąsiorowski4. Jako znany
z imienia i nazwiska, odnotowywany w aktach archiwalnych, artysta wymieniany był
w pracach poświęconych historii cechu malarzy krakowskich i ich walce o wyzwolenie
spod praw cechowych5. W roku 1962 opublikowano fragment, a w 2004 całość tekstu
archiwalnego kontraktu, zawartego przez Neinderffera na wykonanie fresków w kolegiacie
wojnickiej6. Dzieło to było jedyną pewną pracą tego malarza, dzięki której wspominany
jest w niektórych syntetycznych opracowaniach malarstwa polskiego XVIII w.7 Wiadomo
też, że Neinderrfer wspólnie z malarzem krakowskim Mikołajem Janowskim wykonywał
dekoracje kościoła i ulicy św. Anny oraz Collegium Maius na uroczystości kanonizacyjne
1 Zuzanna PRÓSZYNSKA, „Nayderffer Jan", [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych
przed 1966 r.) Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. VI: N-Pc, red. Katarzyna MIKOCKA-RACHUBOWA, Małgorzata BIER-
NACKA, Warszawa 1998, s. 32-33. W literaturze obcojęzycznej nazwisko tego malarza pojawia się jedynie w jednym
z indeksów biograficznych, z odesłaniem do Słownika artystów polskich: SA UR, Allgemeines Ktinstlerlexikon, Bio-
Bibliographisher Indeks, 1-2, t. 7, Munchen-Leipzig 2000, s. 271.
2 Ambroży GRABOWSKI, Skarbniczka naszej archeologii, Lipsk 1854, s. 46-47.
3 Edward RASTAWIECKI, Słownik malarzów polskich tudzież obcych w Polsce osiadłych łub czasowo w niej przeby-
wających, t. III, Warszawa 1857, s. 339-340.
4 Wilhelm GĄSIOROWSKI, Cechy Krakowskie. Ich dzieje, ordynacje, listy, swobody, zwyczaje, Kraków 1860, s. 8-9,
45,67.
5 Karol LEWICKI, „O malarzach krakowskich w metrykach studentów U.J. w XVIII w.", Biuletyn Historii Sztuki,
XVII:1955, nr 2, s. 264; Mirosława CHAMCÓWNA, „Walka malarzy krakowskich o wyzwolenie spod praw cecho-
wych", Biuletyn Historii Sztuki, XVI:1954, nr 2, s. 215.
6 Józef SZYMAŃSKI, Kapituła kolegiacka w Wojniczu 1465-1786, Lublin 1962, s. 134-135; id., „Z dziejów wojnickiej
kolegiaty", Zeszyty Wojnickie, 2004, nr 4 (114), s. 11-12.
7 Magdalena WITWIŃSKA, „Topografia i kierunki malarstwa ściennego w Polsce w połowie XVIII w.", Biuletyn
Historii Sztuki, XLIII: 1981, nr 2, s. 193; Mariusz KARPOWICZ, Sztuka polska XVIII wieku, Warszawa 1985, s. 218.