DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Artykuły
DOI article:Dettloff, Paweł: Jan Neinderffer krakowski twórca rokokowych malowideł ¬ściennych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71008#0057
Jan Neinderffer - krakowski twórca rokokowych malowideł ściennych
55
św. Jana Kantego, pochodzące z około 1775 r.4° Pierwszy (niesygnowany), przechowywa-
ny w zbiorach kolegiaty św. Anny w Krakowie41, odpowiada ściśle dekoracji znanej ze
wspomnianego wyżej opisu (il. 2)42. Zdaniem Mieczysława Gębarowicza, „niepodobna
stwierdzić z całą pewnością, czy odnośny rysunek jest dziełem" obu tych artystów (tj.
Janowskiego i Neinderffera), ale zdradza on ręce dwóch twórców, z których jeden „słab-
szy rysownik, wykonał tło architektoniczne, drugi [...] bardziej utalentowany partie figu-
ralne". Dlatego też z dużą ostrożnością można przyjąć, że rysunek „powstał po
szczegółowym ustaleniu programu [...] uroczystości względnie jako jej upamiętnienie"43.
Drugi sygnowany jest przez Franciszka Placidiego44. Według Józefa Lepiarczyka, rysu-
nek ten (przeznaczony być może do okolicznościowej publikacji) nawiązywał do niesy-
gnowanego rysunku - szkicu z kolegiaty św. Anny45.
Punktem wyjścia do szerszych badań nad twórczością Jana Neinderffera są freski kole-
giaty w Wojniczu (il. 3) -jego jedyne znane dotąd dzieło zachowane i potwierdzone archi-
walnie. O wojnickich freskach w literaturze pisano kilkakrotnie, głównie przy okazji
cytowania kontraktu na ich wykonanie z roku 1767. Ostatnio były one analizowane przez
konserwatorkę dzieł sztuki Krystynę Stawowiak46 oraz Jerzego Żmudzińskiego w oparciu
o dotychczasową literaturę, a także wspomnianą i znanąjuż od dawna badaczom umowę47.
Stawowiak i Żmudziński zwracają uwagę na technikę wykonania malowideł, polegającą na
malowaniu na starszym tynku lub położonej na niego warstwie pobiały48.
Zespół fresków zdobiących wnętrze kolegiaty w Wojniczu namalowany został w roku
1767. Umowę na ich wykonanie zawarł proboszcz i prepozyt kolegiaty wojnickiej ks. Jan
Duvall z krakowskim malarzem Janem Neinderfferem w Krakowie dnia 19 marca 176749.
W kontrakcie zastrzeżono, że artysta wykona na próbę malowidło ze sceną Chrztu Pań-
skiego, a w przypadku zastrzeżeń dostosuje się do wymagań zleceniodawcy. Z zapisu
wynika, że projekt częściowo był wzorowany na dekoracji kościoła w Tyczynie, w części
natomiast miał mieć charakter „autorski" - a mianowicie według modellu iak kościół Ty-
czyński ijak on podał wymalować dobierając kolory aby na w dal idący czas nie pobladły.
Wynagrodzenie ustalono za sumę 1800 złotych polskich50. W roku 1892 malowidła
zakryto tynkiem, a po ponownym odsłonięciu w latach 50. XX w. poddano gruntownej
restauracji51 w sposób najbardziej typowy dla tego czasu, to znaczy w znacznym stopniu
40 Ibid., il. 72-73.
41 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. II: Kościoły i klasztory Śródmieścia, 1, red. Adam
BOCHNAK i Jan SAMEK, Warszawa 1971, s. 93, il. 453.
42 GĘBAROWICZ, op. cit., s. 388, 408.
43 Ibid.
44 Biblioteka Jagiellońska, Zbiory Grafiki IR 501, t. 8 II; LEPIARCZYK, op. cit., s. 109, il. 87; Katalog rysunków
architektonicznych ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, cz. 1, oprac. Piotr HORODYNSKI (Biblioteka
Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria A, t. XV) Warszawa 1989, s. 159, poz. 932.
45 LEPIARCZYK, op. cit., s. 109, il. 87.
46 STAWOWIAK, op. cit. , s. 14-20.
47 ŻMUDZIŃSKI, op. cit., s. 63-69.
48 Ibid., s. 64.
49 Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, rkps 23: Acta Rectoralia..., s. 767-768 (20 III 1767); LEWICKI, op. cit.,
s. 222; SZYMAŃSKI, Kapituła kolegiacka..., s. 134-137.
50 Ibid.
51 Przy restauracji „zastosowano stosunkowo duży procent rekonstrukcji i punktowań, ponieważ powierzchnia malowi-
dła była bardzo silnie uszkodzona przez zasiekania"; Aleksandra KYDRYŃSKA, „O pracach konserwatorskich przy
malowidłach ściennych na terenie województwa krakowskiego w latach 1945-1957", Wiadomości Konserwatorskie,
V:1958, s. 60-61.
55
św. Jana Kantego, pochodzące z około 1775 r.4° Pierwszy (niesygnowany), przechowywa-
ny w zbiorach kolegiaty św. Anny w Krakowie41, odpowiada ściśle dekoracji znanej ze
wspomnianego wyżej opisu (il. 2)42. Zdaniem Mieczysława Gębarowicza, „niepodobna
stwierdzić z całą pewnością, czy odnośny rysunek jest dziełem" obu tych artystów (tj.
Janowskiego i Neinderffera), ale zdradza on ręce dwóch twórców, z których jeden „słab-
szy rysownik, wykonał tło architektoniczne, drugi [...] bardziej utalentowany partie figu-
ralne". Dlatego też z dużą ostrożnością można przyjąć, że rysunek „powstał po
szczegółowym ustaleniu programu [...] uroczystości względnie jako jej upamiętnienie"43.
Drugi sygnowany jest przez Franciszka Placidiego44. Według Józefa Lepiarczyka, rysu-
nek ten (przeznaczony być może do okolicznościowej publikacji) nawiązywał do niesy-
gnowanego rysunku - szkicu z kolegiaty św. Anny45.
Punktem wyjścia do szerszych badań nad twórczością Jana Neinderffera są freski kole-
giaty w Wojniczu (il. 3) -jego jedyne znane dotąd dzieło zachowane i potwierdzone archi-
walnie. O wojnickich freskach w literaturze pisano kilkakrotnie, głównie przy okazji
cytowania kontraktu na ich wykonanie z roku 1767. Ostatnio były one analizowane przez
konserwatorkę dzieł sztuki Krystynę Stawowiak46 oraz Jerzego Żmudzińskiego w oparciu
o dotychczasową literaturę, a także wspomnianą i znanąjuż od dawna badaczom umowę47.
Stawowiak i Żmudziński zwracają uwagę na technikę wykonania malowideł, polegającą na
malowaniu na starszym tynku lub położonej na niego warstwie pobiały48.
Zespół fresków zdobiących wnętrze kolegiaty w Wojniczu namalowany został w roku
1767. Umowę na ich wykonanie zawarł proboszcz i prepozyt kolegiaty wojnickiej ks. Jan
Duvall z krakowskim malarzem Janem Neinderfferem w Krakowie dnia 19 marca 176749.
W kontrakcie zastrzeżono, że artysta wykona na próbę malowidło ze sceną Chrztu Pań-
skiego, a w przypadku zastrzeżeń dostosuje się do wymagań zleceniodawcy. Z zapisu
wynika, że projekt częściowo był wzorowany na dekoracji kościoła w Tyczynie, w części
natomiast miał mieć charakter „autorski" - a mianowicie według modellu iak kościół Ty-
czyński ijak on podał wymalować dobierając kolory aby na w dal idący czas nie pobladły.
Wynagrodzenie ustalono za sumę 1800 złotych polskich50. W roku 1892 malowidła
zakryto tynkiem, a po ponownym odsłonięciu w latach 50. XX w. poddano gruntownej
restauracji51 w sposób najbardziej typowy dla tego czasu, to znaczy w znacznym stopniu
40 Ibid., il. 72-73.
41 Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. IV: Miasto Kraków, cz. II: Kościoły i klasztory Śródmieścia, 1, red. Adam
BOCHNAK i Jan SAMEK, Warszawa 1971, s. 93, il. 453.
42 GĘBAROWICZ, op. cit., s. 388, 408.
43 Ibid.
44 Biblioteka Jagiellońska, Zbiory Grafiki IR 501, t. 8 II; LEPIARCZYK, op. cit., s. 109, il. 87; Katalog rysunków
architektonicznych ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, cz. 1, oprac. Piotr HORODYNSKI (Biblioteka
Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria A, t. XV) Warszawa 1989, s. 159, poz. 932.
45 LEPIARCZYK, op. cit., s. 109, il. 87.
46 STAWOWIAK, op. cit. , s. 14-20.
47 ŻMUDZIŃSKI, op. cit., s. 63-69.
48 Ibid., s. 64.
49 Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, rkps 23: Acta Rectoralia..., s. 767-768 (20 III 1767); LEWICKI, op. cit.,
s. 222; SZYMAŃSKI, Kapituła kolegiacka..., s. 134-137.
50 Ibid.
51 Przy restauracji „zastosowano stosunkowo duży procent rekonstrukcji i punktowań, ponieważ powierzchnia malowi-
dła była bardzo silnie uszkodzona przez zasiekania"; Aleksandra KYDRYŃSKA, „O pracach konserwatorskich przy
malowidłach ściennych na terenie województwa krakowskiego w latach 1945-1957", Wiadomości Konserwatorskie,
V:1958, s. 60-61.